Есімхан ҿзінің бақталасынан кейін кҿп жасаған жоқ. Махмұд ибн Уҽли-дің хабарлауна
қарағанда, ол 1628 жылы қайтыс болған.
Есімханнан кейін Қазақ хандығының жағдайы одан сайын нашарлай түсті, феодалдық
қырқысулар ұлғайып, жоңғарлар Жетісудің бір бҿлегін уақытша басып алып, бұл оңірде
кҿшіп жүрген қазақтар мен қырғыздарды бағындырды. Бұхара ҽскерлері Ташкентті алып,
қазақтарды ығыстыра тұрса да, қазақ хандарының бірі Жҽңгір Бұхара ҽміршісін
жоңғарларға қарсы күресу үшін ҽскери одақ жасау қажеттігіне оның кҿзін жеткізді.
Жҽңгір ҿз ҿмірін жоңғарларға қарсы күреспен ҿткізіп, оларға қарсы жорықта қаза тапты.
1680 жылы хандықтың тағы Жҽңгірдің баласы Тҽуке ханға (1680-1718) кҿшті. Ол
феодалдар табының айтарлықтай тобын құрайтын билер сияқты ҽлеуметтік тіректің
кҿмегі арқалы ҿз билігін нығайтуға тырысты. Хан билігін күшейтуде, қазақ қоғамында
ежелден қалыптасқан құқықтық дҽстүрлер мен нормаларды регламенттеуде, ішінара
жаңартып, бір ізге түсіруде, белгілі тарихшы А.И. Левшин «Ликург» жҽне «Айдаһар» деп
бейнелеп атаған Тҽуке хан үлкен рол атқарды. Бұл жүмыстың нҽтижесі «Жеті жарғы»
болды.
Бұл кезде ру аралық жҽне жүз аралық дауларды шешуге қабілеті бар билер қарсы
күресуші тараптардың ымыраға келуіне қол жеткізе отырып, ҽдетте кҿшпелілер арасында
біршама бедел алып, қазақ қоғамының ҽлеметтік-саяси ҿмірінде едҽуір ықпалға ие болды.
Мұның бҽрі Қазыбек, Тҿле, Ҽйтеке, Есет жҽне тағы басқалары сияқты құдыретті билердің
жоғарғы билікке зор ықпал жасауына мүмкіндік берді; олардың кҿңіл-күйімен,
пікірлерімен жҽне шешімдерімен тіпті ең беделді қазақ хандары (Тҽуке, Ҽбілқайыр,
Абылай) санасып отырды.
Достарыңызбен бөлісу: