Дәріс. Статистикалық гипотезалар: негізгі ұғымдар. Гипотезаны тексеру қадамдары. Гипотезаларды тексерудің статистикалық критерийлері. Хи-квадрат критерийі бойынша айырмашылықтардың дұрыстығын анықтау
жүктеу/скачать 162,38 Kb.
|
1 2
2. Көп мәнді кесте құру жағдайы. Хи-квадрат критерийін қолдану зерттелетін жағдай бойынша салыстырылатын топтардың нәтижелері екі категориядан (класқа) жоғары бөлінген жағдайда да мүмкін болады. Бұл жағдайларда айырмашылықтардың дұрыстығын есептеу үшін көп мәнді кестелер құрылады. Мысалы, біз бітіруші сынып оқушылары арасында кәсіптік бағдар беру жұмысын жүргізудің тиімділігін салыстырғымыз келеді, оның міндеті түлектерді өз факультетімізге түсуге үгіттеу болып табылады. Осы мақсатта біз орта мектептердің екі тең тобын таңдаймыз. Олардың бірінде (эксперименттік, 100 адам) жұмыс тікелей факультет оқытушылары мен студенттерімен әңгімелесу, дәрістер, экскурсиялар өткізу арқылы, екіншісінде (бақылау, 100 адам) - тек мерзімді баспасөз және радио арқылы жүргізіледі. Мұндай жұмыстың нәтижелерін сауалнаманың көмегімен тексереміз, оның сұрақтарына оқушылардың жауаптарын үш санатқа бөлуге болады: мен осы факультетке түскім келеді, қаламаймын және білмеймін.
Бұл кестеде Эi (i=1,2,...С)-зерттелетін жағдай бойынша і-ші категорияға түскен эксперименттік топ субъектілерінің саны; Бі (i=1,2,...С)-зерттелетін жағдай бойынша i-ші категорияға түскен бақылау тобының сыналушылар саны. Жоғарыда қарастырылған гипотезаны хи-квадрат критерийі арқылы тексеру үшін 2хС кестесінің деректері негізінде статистикалық (бақыланатын) критерийдің мәні келесі формула бойынша есептеледі: Осы формула бойынша есептелген эксперименттік деректер негізінде алынған хи-квадрат мәні маңыздылықтың 5% деңгейін (0,05) ескере отырып, еркіндік дәрежесі С-1 бар кесте (Қосымша) бойынша айқындалатын критикалық мәнмен (крит) салыстырылады. Егер біз критикалық мәннен үлкен хи-квадрат мәнін алсақ ( бақ > крит), онда бұл эксперименттік мектеп оқушыларында "қалау" жауаптарының көп болуы кездейсоқтық емес және эксперименттік жұмыстың артықшылықтары туралы айтуға болады. Егер бақ = крит болса, онда бұл айырмашылықтар сенімсіз болып саналады, кездейсоқ сипатқа ие, сондықтан бұл жұмысты тиімдірек деп тануға негіз жоқ. Біздің мысалда эксперименттік мектептердің оқушылары (100 адам) сауалнама сұрақтарына жауаптарына қарай келесідей бөлінді делік: "қалаймын" - 40; "қаламаймын" - 35; "білмеймін" - 25, ал бақылау мектептерінің оқушылары (100 адам) сәйкесінше 20; 45; және 35. Осы мәліметтер негізінде біз көп мәнді кесте жасаймыз:
Қосымша бойынша біз еркіндік дәрежелерінің саны үшін критикалық мәнді (крит) табамыз V=С-1=3-1=2 0,05 маңыздылық деңгейінде. Ол 5,9-ға немесе 6-ға тең, бұл бақыланатын мәннен аз. Осы жерден > теңсіздігі дұрыс (9,58>5,99), бұл эксперименттік және бақылау топтары оқушыларының жауаптары арасындағы айырмашылықтардың дұрыстығын көрсетеді, және мүмкін, эксперименттік кәсіптік бағдар беру жұмысы тиімдірек болды деген гипотезамыз расталды ( =9,58 кезінде p<0,05).
жүктеу/скачать 162,38 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2