Дәріс тақырыбы: Физика тарихы курсына кіріспе
жүктеу/скачать 1,58 Mb.
|
| Тақырыпты бекітуге арналған сұрақтар:
VII-XI ғғ. кезеңіндегі тарихи оқиғалар. XI-XV ғғ. тарихи кезеңнің сипаттамасы. Ортағасырдағы үш хронологиялық кезең. Араб халифатының гүлдену кезеңі. Аль-Хорезми еңбектері. Тығыздықты анықтаудағы аль-Бируни әдісі. Аль-Бирунидің астрономиялық көзқарастары. Еуропада ғылымның пайда болуы. Ортағасырдағы Еуропа ғалымдары. №7 дәріс
Дәріс жоспары 1. Гелиоцентрикалық жүйе үшін күрес 2. . Тарихи ескертулер. 3. Коперниктің ғылыми революциясы Қайта өрлеу дәуіріндегі физикалық ұғымдардың дамуы. XV ғасырдың ортасында Еуропаның экономикалық, саяси және мәдени дамуында жаңа мүмкіндіктер орын алды. Сауда дамып, ақшаның мәні артты, жаңа қоғамдық күштер: көпестер, банкирлер, бай шеберлер (буржуазия) пайда болды. Еуропада ұлттық мемлекеттердің қалыптасуы басталды. Сонымен бірге басшылыққа қарсы халықтық көтерілістер дәуірі басталды. Германияда, Швейцарияда, Англияда, Францияда үлкен протестанттық қозғалыстар бола бастады. Осындай саяси жағдайда жаңа дүниетаным және жаңа жаратылыстану пайда болды. Фердинанд Маргелан 1519 – 1522 ж.ж. алғаш жасаған дүниежүзілік саяхатында Жердің шар тәрізді екенін, ғарыштық дене екендігін тәжірибе жүзінде дәлелдеді. Маргелан жаңа Ғалам деген ұғымға жол ашты. XV жүзжылдықтың екінші жартысынан бастап тарихи аренаға ұлы итальяндық суретшілер келді: Микеланджело, Леонардо да Винчи, Рафаэль және т.б.; діни реформаторлар: Лютер және Кальвин; ұлы гуманистер: Томас Мор, Эразм Роттердамский, Франсуа Рабле және т.б.; ержүрек саяхатшылар: Колумб, Васко да Гама, Маргелан және т.б.; ғалымдар: Николай Кузанский, Тарталья, Кардано, Рамус, Коммандино, Телезий, Гвидо Убальдо, Порта және басқалары. Осы аталған есімдердің арасынан Леонардо да Винчиді ерекше атауға болады, ол тек суретші ғана емес, сонымен қатар ұлы математик, механик және инженер болған. Леонардо да Винчи 1452 жылы Винчи қаласындағы бай нотариустың отбасында дүниеге келген. 15 жасынан бастап, Верроккьо атты суретшіден тәлім ала бастаған ол оқушы кезінде-ақ, өз ұстазынан асып түсіп, ерекше дарынын байқатты. Жас кезінде тек сурет өнерімен ғана айналыспай, астрономия, физика, математика ғылымдарын да қызығып, оқыды. Бойында мұндай қызығушылықтардың тууына себеп болған астроном Тосканелли болатын. Оның алғаш картиналарының өзі италия халқында ерекше дарынның пайда болғандығынан хабар берді. Мысалы, «Сүйінші», «Мадонна Бенуа» атты еңбектері сол кездің өзінде бар халықты тамсандырды. Дегенмен картиналарының ерекше құрметке ие болуы оның басқа ғылымдармен айналысуына кедергі бола алмады. Адам және жан-жануарлар анатомиясы, механика, архитектураға да көңілін бөлген ол бұл салада да білімін жетілдіре береді. Атақты " Джоконда" картинасының авторы тірісінде өзінің жазушылық қасиетін де байқатты. Сол кезеңдерде сурет салу өнері белең алғанымен, оны теориялық тұрғыдан бекіткен ешкім болмады. Осы миссияны өз мойнына алған Леонардо сурет салу ғылымының да негізін салды. 15 ғасырдың 80 жылдары ғалым Миланға көшіп барады. Людовик Мороның сарайында тұрақтаған ол сол жерде гидромеханика мен әскер ілімін меңгереді. Сонымен қатар, сарайдағы от шашуларды ұйымдастырумен айналысады. Ал мына ізденістері тіпті қызық. Сол кездің өзінде ол ұшу аппараты, су асты қоңырауы, су асты кемесі секілді бастамаларды қолына алған. Осылай әмбебап ғалым 1499 жылы Венецияда, кейін Флоренцияда, 1514 жылы Римде өмір сүреді. Қай жерде жүрсе де, суретші ғажайып картиналар салып, елді тамсандырумен болады. 1503 жылдың шамасында ол әлемге әйгілі "Мона Лизаны" салып шығады. Ал 1516 жылы бірінші Францисктың шақыртуымен, Францияға көшеді. Өмірінің соңғы 4 жылын осында өкізген ол, аяқталмаған еңбектерін аяқтаумен айналысады. Оның ең жақсы туындылары ретінде "Бақсылар тағзымы", "Кеш құпиясы", "Қасиетті отбасы", "Мадонна Литти", "Мона Лиза" секілді еңбектері көп аталып жүр. Сонымен қатар ғалымның артынан 7 000 парақ жазбасы қалған. Ол жазбалар жүйеленіп, кейіннен 3 трактат болып халыққа жария болды. Атап айтсақ, "Көркемөнер трактаты", "Атлантикалық кодекс", "Құстың самғауы туралы трактат". Ұлы ғалым 1519 жылы Клу (Кло-Люсе) сарайында дүние салды. жүктеу/скачать 1,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|