Дәріс тақырыбы және тезистер Сағат көлемі ДӘріс тезистері


Тақырып 15. Коммуникацияның тиімді техникалары



жүктеу/скачать 0,72 Mb.
бет79/80
Дата10.12.2023
өлшемі0,72 Mb.
#136173
1   ...   72   73   74   75   76   77   78   79   80
Тақырып 15. Коммуникацияның тиімді техникалары
Қарастырылатын сұрақтар (дәріс жоспары):


Дәріс жоспары:
Дәрістің қысқаша мазмұны:
Кикілжің сөзі латын тілінен аударғанда – соқтығысу, қақтығысу деген мағынаны береді және өзара іс-әрекет процесінде пайда болатын қарама-қарсы бағытталған мақсаттар, қызығушылықтар, ұстанымдар, ой-пікірлер, көзқарастардың бір-бірімен сәйкес келмеуі аталады.
Кикілжіңдерді жіктегенде әртүрлі критерийлерді қолдануға болады:


  • кикілжіңдердің орны бойынша тұлғаішілік, тұлғааралық, тұлғалық-топтық, топаралық деп бөлуге болады.


  • тұлғаішілік кикілжің адамның ішкі дүниесінде пайда болып, оның әртүрлі мақсат, тілек, себептерінің негізінде пайда болады.


  • тұлғааралық кикілжің екі немесе одан да көп жеке адамдардың арасында пайда болады. Тұлғааралық кикілжіңдердің пайда болуынынң бірнеше себептері бар:


  • ақпараттың жеткіліксіздігі;


  • тығыз байланыстың аз болуы;


  • таңдау жасаудағы еріксіздік;


  • тұлғалық-топтық кикілжің жеке адамның мінез-құлқының топтық нормаларға сәйкес келмеуінен пайда болады. Жеке адам мен топтың өзара іс-әрекет деңгейіндегі кикілжіңдер әртүрлі нұсқада беріледі:


  • басшының қол астындағылармен кикілжіңі – бұндай кикілжіңдердің себебі басшының төмен деңгейлі құзырлылығынан болуы мүмкін;


  • теріс ықпалды формальды емес лидерлердің басымдылығы;


  • жаңа басшыны «сырттан» сайлау, бұнда осы топ ішінде басшы болуға мүмкіндік бар үміткердің болуы;


  • басқару стилінің сәйкес келмеуі;


  • топ мүшелерінің ұжыммен кикілжіңге баруы – кикілжіңнің себебі адамның тұлғалық ерекшеліктері болуы мүмкін;


  • жеке адам үшін маңызды нормаларды топтың бұзуы;


  • топтың жеке адамдардың статусына қарым-қатынасының сәйкес келмеуі;


  • адамдардың ресми және ресми емес өзара іс-әрекет нормаларын бұзуы.


  • топаралық кикілжің – бұнда кикілжіңге қатысушылар ретінде қарсы топтың мақсаттарымен сәйкес келмейтін топтар алынады. Нәтижесі бойынша конструктивті және деструктивті кикілжің деп бөлуге болады.


Конструктивті кикілжің – мұнда жеке адам немесе топ жинақталған қарама-қайшылықтарды шешіп, ол дамуының жаңа кезеңіне өтуге бағыт алады.
Деструктивті кикілжің – бұл түрі өзара іс-әрекеттерді бұзуға, жеке адам мен топтың эмоциональды жағдайын төмендетуге бағытталған. Көп жағдайда кикілжіңнің осы түрі стресс жағдайының себебі болып табылады.
Деструктивті кикілжіңнің мынадай белгілері бар:


  • кикілжіңге жаңа адамдарды көптеп енгізу;


  • бір-біріне деген қарым-қатынаста жағымсыз әсерлердің көбеюі;


  • кикілжіңнің «эскалациясы» - қысымның өршуі, қарсыласты шынайы қабылдамау.


Кикілжіңнің бұл түрін шешу өте қиын.
№13 дәрістің тақырыбы: Дау-дамай және оны шешудің жолдары.

1. Дау-дамайдың түрлері мен функциялары.
Кикілжіңдердің функциясын сипаттай отырып, оның екі аспектісін анықтауға болады:


Конструктивті функцияның қатысушыларға әсеріне мыналар жатады:


  • қатысушылар арасындағы қарама-қайшылықтарды толық немесе жартылай жою;


  • қарсыластардың жеке-психологиялық ерекшеліктерін терең бағалауға мүмкіндік беру;


  • кикілжіңге қатысушылар арасында психологиялық қысымның азаюына жол беру;


  • жаңа тәжірибе жинақтау және жеке адамды дамытудың қайнар көзі болуы;


  • қарсыластардың тұлғааралық қарым-қатынастарын тұрақтандыруға ықпал ету.


Әлеуметтік ортаға кикілжіңнің конструктивті әсері мына жағдайларда көрінеді:


  • кикілжіңнің топтың әлеуметтік өмірін жетілдіруге ықпал етуі;


  • қызмет пен қарым-қатынастағы шешілмеген мәселелерді түсінуге мүмкіндік беру;


  • топтың пікірін, оның мүшелерінің көзқарасы мен көңіл-күйін анықтауға мүмкіндік беруі;


  • кикілжіңнің ішкі қиындықтар пайда болғанда топтың ұйымшылдығына әсер етуі.


Қатысушыларға кикілжіңнің деструктивті әсері мына жағдайда көрінеді:


  • кикілжің қатысушылардың психикалық жағдайына жағымсыз әсерінің және стресске ұшырауының себебі болуы мүмкін;


  • тұлғааралық қарым-қатынастардың бұзылуының себебі болуы мүмкін;


  • қызметтің тиімділігінің төмендеуіне әкеп соғуы мүмкін;


  • кикілжің топтағы мәселелерді күштеп шешудің себептері болуы мүмкін.


Әлеуметтік ортаға кикілжіңнің деструктивті әсері мына жағдайларда көрінеді:


  • кикілжің топтағы қарым-қатынас процесін бұзады;


  • топтың құндылық-бағдарлы тұтастығын әлсіретеді;


  • бірлескен іс-әрекеттің сапасын төмендетеді.


2. Кикілжіңнің динамикасы мен құрылымы.
Кикілжіңдердің құрылымы – басқа әлеуметтік құбылыстармен салыстырғанда оның тұтастығын қамтамасыз ететін киілжіңнің тұрақты байланыстарының жиынтығы.
Кикілжіңнің құрылымы:


  • кикілжің объектісі;


  • кикілжің мәселесі;


  • кикілжіңге қатысушы жақтар;


  • пайда болатын ішкі жағдайлар;


  • кикілжіңді жағдайдың бейнесі;


  • мүмкін болатын кикілжіңді іс-әрекеттер мен оның нәтижелері.


Кикілжіңнің объектісі – соқтығысудың мәселесі, яғни материалдық, рухани, әлеуметтік құндылықтар арқылы кикілжіңге баратын екі жақтың қарама-қайшылық мәселелсі.
Кикілжіңнің мәселелсі – екі жақтың қарама-қайшылығының қайнар көзі болып табылатын объективті және субъективті мәселелер.
Кикілжіңге баратын жақтар – қатысушылар, яғни негізінен адамдар жеке, ресми, заңды тұлғалар болып кикілжіңге барады.
Ішкі жағдайлардың бірнеше түрлері бар:


  • кеңістіктік-уақытша - пайда болатын қарама-қайшылықтың орны мен уақыты;


  • әлеуметтік-психологиялық – топтағы психологиялық ахуал, олардың қарым-қатынастарының типі мен деңгейі;


  • әлеуметтік - әртүрлі әлеуметтік топтардың қызығушылықтарының қарама-қайшылыққа ұшырауы;


Кикілжіңді жағдайдың бейнесі мынадай элементтерден тұрады:


  • қатысушылардың өздері туралы ойлары – қажеттіліктері, құндылықтары, мүмкіндіктері, мақсаттары;


  • қарама қарсы жақ туралы пікірлері, кикілжіңді жағдайлар болған орта туралы ойлары.


Бұл бейнелер әрдайым шынайы бола бермейді.
Кикілжіңді іс-әрекеттер қарама-қарсы жақтың мақсаттары мен қызығушылықтарының жетістіктерін қоршауға бағытталады. Кикілжіңді іс-әрекеттердің нәтижелері – кикілжіңнің нәтижелері болып табылады.
Кез келген кикілжің динамикалық процесс болып табылады және оның дамуының бірнеше кезеңдері болады.


  • объективті кикілжіңді жағдайдың белгілі бір мәселе бойынша пайда болуы; Бұл кезең «потенциалды кикілжің кезеңі» деп аталады.


  • объективті кикілжіңді жағдайды кикілжіңге қатысушылар өз мақсаттарын қарама-қарсы жақтың мақсаттарына сай еместігін түсінген кезде пайда болады.


  • кикілжіңді мінез-құлыққа өту, яғни өз мақсаттарына жетуге белсенді іс-әрекетке көшу. Осы кезеңде 5 типті атауға болады:


  • бәсекелестік типі;


  • кикілжіңді елемеу, шеттету;


  • бейімделу, ыңғайлану;


  • келісімге келу, ымыраға келу;


  • ынтымақтастық.


Өзіндік бақылауға арналған сұрақтар:
4. Кикілжіңді неге динамикалық процесс ретінде қарастыруға болады?


жүктеу/скачать 0,72 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   72   73   74   75   76   77   78   79   80



©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет
Lessons
Curriculum vitae
Documents