Дәріс тақырыбы және тезистер Сағат көлемі
жүктеу/скачать 1,56 Mb.
|
| П.И. Гутенмахердің сөзімен айтқанда, ойлаудың информацияны өңдеуге негізделетіні күмән тудырмайды. Миға сыртқы дүниеден және жоғарғы жүйке іс - әрекеті процесінен келіп түсетін информация болмаса, ешқандай таным және ешқандай ойлаудың болуы мүмкін емес. Дәл осындай информацияның үзіліссіз қалыптасуы, энтропияның азаюымен байланысты мінез — қүлықта көрініс беретін мидың сыртқы ортамен байланысын қамтамасыз етеді. Энтропияның азаюының екінші жағы ақпараттың көбеюі болып табылады. Энтропияның сыртқы орта әсерлерінен азаюы мида алынған информацияны көбейтеді. Мұнда таным кеңейіп, байи түседі. Информацияның көбеюі оның қалыптасуы мен қайта өңдеу нәтижесі бола алмайды. Осыдан келіп басқа жол іздеуге тура келеді. П. Ланжевен жоғарыда келтірілген үзіндіге байланысты «информация тек іс - әрекет жолымен көбеюі мүмкін» - деп жазады. Негізінде, адамзат коғамының кажеттілігіне бейімдей отырып, табиғатқа өзгеріс әкелетін тек материалдық іс - әрекет жолымен адамдар энтропияның азаюына көмектесуі мүмкін. Адамзат қоғамында информацияның көбеюінің қайнар көзі қоғамдық тәжірибе мен адамдардың материалдық іс - әрекеті болып табылады.
П. Ланжевен баланың ойлауының дамуы жөніндегі Ж. Пиаже концепциясына қарсы шыкқан Анри Валлон көзкарастарын куаттады. Буған қарама - қарсы Ж. Пиаже бүл дамуды «ойдан әрекетке жүреді» деп есептеді.А. Валлон керісінше «әрекеттен ойға» жолымен іске асатъшы дәлелдеді (1). Сыртқы іс - әрекеттің кері әсері миға келіп түсетін акларат санын көбейтеді, онсыз ойлаудың дамуы өмір сүре алмайды. Ойлау аяк асгы бірден дамымайды, бірақ оның кері әсері жолдарында адамдардын материалдық іс - әрекеттерімен және мида өңделген ақпараттың кебеюі жүреді. Ойлауды ақпаратты қайта өңдеу ретінде талдағанда екі бағьгт болуы мүмкін. Бір жағдайда бүл информацияны көбейту жөнінде мәселе коііса. екінші жағдайда бүл мәселе қойылмайды. Бүл екі бағыт бірін - бірі жокка шығармайды. Психология ғылымы ойлауды акпарат калыптастырү ретінде қарастыра отырып, оның көбеюі калай жүзеге асырылатыныл зергіеугс талпынуда. Қазақстанда тіл психологиясы саласынғда профессор М.М. Мұқанов (15) зерттеулері 1952 жылы жарык көрген «Психология очерктері» деген еңбегінен бастау алып, мектеп окушыларының тіл пәнін меңгеру проыесінде акыл - ой мен білім дамуының психологиялык негізін арнайы жүргізген зерттеулері аркылы түжырымдайды. Тіл психологиясына катысты шәкірттердің сөйлеуі мен ойл::гу әрекеті арқылы дүниетаыымымен білімін дамытудың кажетті кұралы ретінде карастырылатын болса, екіншіден, окушылар мен шәкірттердін вз:і е тект: тілдерді меңгеру процесінде акыл - ойы мен білімін дамытудың, неғұрлым пайдалы күралы психологиялық жағынан карастыруды максат етіп кояды. Мүндай мәселенің психологиялык түрғыдан іздестірілуін психолог Л.С. Выготскийдің /3/ баланын үнсіз сөйлеуі мен жазба сөзінде калайша пайдаланып оның мән - жайын түсінудің тетіктерін ашып көрсетуді максат етіп кояды. Ә.Ж. Алдамұратов өз зертгеулерінде: «Қазак мектептершде бастауыш сынып оқушыларының ғылыми негіздерін меңгеріп, танымдык әрекетін дамытуда негізгі рөл аткаратын пән казак тілі. Тілдегі әріптерді, сөздерді, грамматиканы окып, бала олардың мән - жайын түсінеді. Сөйдеу кабілетін дамытып, сауатын ашады» деп жазған. Мұнын бәрі үзак мерзімге созылатын күрделі әрекет, әрі жауапты психологиялык процесс. Окушынын ғылыми түсініктерін қалыптастыратын да, білімін дамытуда шеіпуші орын алатын да - ана тілі. Оқушы ана тілінде әр түрлі пәндерді оқып. дүниетанымын, адамгершілік қасиетін, мінез - қүлкын қалъштастыра алады. Ғылыми пәндердің негізін меңгеру - олардың сезімдік танымын езгертеді, ақыл - ойын, саналы әрекетін жетілдіреді, білім деңгейін көтереді. А. Қүнанбаев өз еңбектерінде баланың талабы мен ынтасының күшті болатынын ерекше атап өтеді. Сонымен бірге Абай «тіл дамыту, ой дамыту деген сөз, балаларды тәрбиелегенде ең басты міндет. Олардың атын дамытып, ойлауға үйрету» - дейді. М. Мұқанов «Ой — сөздің негізінде іске асады дегенге мынаны ескеру керек: айтайын әрбір сөздің мәнісі бар және ол дыбыстардыи жинағымен әркімге жететін болғандыктан, ол сөздік мәністен, және естілетік дыбыс жинақтарынан түрады. әрбір сөздің іідкі мәнісі, мазмүны ойға байланысты. Сездің ішкі мазмүны иеялык процесс ол тек ауызша, немесе жазбаша сөздің негізінде іске асады». Ж. Аймауытүлының окыту мен тәрбие мәселесіндегі о; пікірлерінде ана тілінің бала жан дүниесінің калыптасуында ерекше орыи алатындығы жөнінде жеткізе айтылған. Бала ана тілінің үлттық иірімге толы кыр - сырын меңгеріп, түрмыстың әр - алуан саласьшдағы кызмет орнкін танып - түстемей, өзге тілдерді, өзге пәндерді оқып үйрену қиыга екендігін сөз етті. Сонымен окушыда осындай ойлау мен сейлеу процесі ыәтижесі болу үшін талаптар койылады. Окушынын өз тәжірибесін қолдануы. Әр баланыи сөзінің мағынасын түсіндіретін сөз коры мен тәжірибесі болады. Мүғалім балалрдың сезшдік және акыл - ойлык тәжірибелерін үйымдастыруға, олардьщ тілз меи тәжірибесін байланыстыруға көмектесіп отыруы керек. жүктеу/скачать 1,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|