Хромосоманың бір бөлігінің үзіліп,түсіп қалуы;хромосоманың үлкен бөлігінің жетіспеушілігі ағза үшін өте қауіпті.(адамның 21 хромосомасындағы жетіспеушілік ағзада миелоидты лейкемияның (ақ қандылықты) дамуын тудырады.)
Инверсия
Хромосома бөлігінің 180 градусқа бұрылуына байланысты гендердің орналасу ретінің өзгеруі.(табиғатта дрозофиланың бір түріне жататын екі тегі бар,себебі хромосомаларының инверсия болатындықтан бір-бірімен будандаспауы түр дивергенциясынының бастамасы болып табылады.)
Хромосомалық мутация
Дупликация
(екі еселену,қайталау)
Хромосоманың белгілі бір бөлігінің екі еселенуі немесе генетикалық материалдардың бір бөлігінің еселенуі.
Дупликация нәтижелері:
Гендер балансы бұзылады
Жаңа байланыстар пайда болады.
Жаңа белгілердің дамуы жүзеге асада.
Транслокация
(бірінің орнын бірі басу)
Хромослмалардың үзілген бөліктерінің бірінің орнына бірі ауысып келіп отыруы.
Транслокация нәтижелерінде:
Гендердің тіркеу топтары
Өзара әрекеттесуі өзгереді
Мейозда хромосомалардың конъюгациялану бейнесі өзгереді
Ағзаның белгілері өзгеріп,жаңа белгілер пайда болады.
Цитоплазмалық мутация- плазмогендердің өзгеруі
Плазмогендер пластидтерде және митохондрияларда болады. Пайда болған цитоплазмалық мутациялар гендік мутациялар сияқты тұрақты болады да, ұрпақтан ұрпаққа тұқым қуалайды.
Пластидті мутация эвгленаны ұзақ уақыт қараңғы ортада ұстаса, оның пластидтері жойылады, нәтижесінде эвгленаның мутантты штампы пайда болады.
Митохондриялардың қызметінің және морфологиясының өзгеруі-мысалы ашытқы жасушасындағы «тынысалу» мутациялары.
