3.9 Дәйексөз (цитата)
Дәйексөз (лат. Сііо - келтіремін, шақырамын) - түпнұсқадан сөзбе-сөз алынған үзінді. Автордың ойын беделді пікірлермен тиянақтау, біреудің _ пікіріне сын айту, құнды дерек ретінде пайдалану үшін қолданылады. Дәйексөздің қайдан алынғаны толық көрсетілуі керек.
Дайекпо-ч _легізіыенг-—баспасөз"—материалдарында, ғылыми еңбектерде, кітаптар мен әртүрлі қолжазбаларда, баяндамалар және сөйлеген сөздерде келтіріледі. Дәйексөздерді ғылыми еңбектерде пайдаланғанда, сол еңбекте айтылатын оймен логикалық тұрғыдан қабысып, жарасым табуы тиіс. Айтылмақ ойды одан әрі дамытып, жаңа деректермен толықтырып тұру керек. Сонда ғана ол өз міндетін атқарады. Әдетте, зерттеу еңбектерінде ғалымдар мен әдебиет, мәдениет, өнер қайраткерлерінің пікірлерінен дәйексөздер алынып отырады. Мұның өзі үлкен талғаммен, орынды алынса, еңбектің сапасын арттыруға септігін типзеді.
Дәйексөз, көбінесе, ықшам түрде алынады. Сөйлем ұзақ болған жағдайда керекті жерін алып, қысқарған сөздердің орнына көп нүкте қою шарты бар. Дәйексөз, әдетте, тырнақшаға алынып жазылады. Міндетті түрде дәйексөз алынған еңбек, оның авторының аты-жөні сілтемелерде анық, нақты көрсетілуі тиіс.
Дәйексөз тырнақшаға алынады және^втордьің жазған стилін сақтап, дереккөздегі қалпындағы-лрамматиксиіьіқ формада беріледі. Ғылыми жұмыстарда қандай да бір материалды оған сілтеме жасамай, тікелей иеленуге жол берілмейді.
Нақты дәйексәздің нақты емес дәйексөзден қандай айырмашылығы бар?
Нақты дәйексөзде өзгеніңмәтініхеабе-ее^беріледі. Мұндай дәйексөз тырнақшаға альінып__жазБіладьі, дәйексөзден кейін дәйексөз^алынған жұмьістъінібетькбрсетіліп, сілтеме беріледі. Сілтеме тік жақшамен беріледі.
-Мысйльғ«Академиялық жазылым дағдысын білу - бұл академиялыі^ ортада табысты болудың негізі», - дейді Ресей ғальімы Ғ/^Б^Көроггткйна
[1, 20]. Сыни ойлау психологиясын зерттеуші ғалым Д. Халперн: «Сыни ойлау - ойлаған нәтижеге жету үшін танымдық техникаларды пайдалану арқылы шығармашылықпен әрі қарай бағыттай ойлану» деген ой айтады [2,15].
Ғылыми жұмыс авторы нақты емес дәйексөзді қолдяма отырып,
сілтеме жасалған жұмыстың мәтінін өз сөзімен берөдтгМұндай дәйексөз тырнақшаға алынбайды, бірақжұмьісқа-*лҢцеттітүрде сілтемежасалады.
Мысалы, Қазіргі кезде студенр»гтіғ(өз бетінше жұмыс істеуінің маңызы
себебі аудиториялық сағаттар көлемінің айтарлықтай ңгейде қысқаруы, осыған орай студенттің өздік жұмысына (СӨЖ)
бөлінетін сағаттың көбеюі студенттің өз бетіңше^білім алуы мен өзін-өзі дамыту қабілетін, өз бетінше ернйіеыни ойлау дағдысын
қалыппюртыруға мүмкіндік береді
Достарыңызбен бөлісу: |