Дина5вд б. Б., Сапина с. М. Академиялық сауаттылықТЫҢ теориялық ЖӘне практикалық негіздері оқУ ҚҰралы

«ер еңбегімен танылар» (Ерді еңбек жеткізер; Ердің атын еңбек шығарар; Еңбегіңнен ел таныр; Еңбек - ердің көркі, Ер - елдің көркі; Ер еңбегімен озады, еріншек езілумен тозады).

«қиналып еңбек етсең, жемісін жейсің» (Еңбегің қатты болса, татқаның тәтті болар; Жан қиналмай жұмыс бітпес,Талап қылмай муратқа жетпес; Еңбек еткен емеді, еңбексіз не өнеді; Ерте турған еркектің ырысы артық, ерте турған әйелдің бір ісі артық).

• 
  Адам өміріндегі еңбектің нәтижесі:
  

«еңбек өз жемісін әкеледі» (Еңбек етсең - емерсің; Қолы қимылдағанның аузы қимылдайды; Бейнет, бейнет түбі - зейнет; Рақаттың түбі - кеңіс, еңбектің түбі - жеміс; Берген - алар, еккен - орар; Ексең егін, ішерсің тегін).

«еңбекқордың белгісі» (Ерінбеген етікші болады; Бал устаған бармағын жалайды).

«еріншектің белгісі» (Еріншекке бүгіннен ертең оңай; Дарақының күлкісі қанбас, еріншектің уйқысы қанбас; Жатқанға жан жуымас,

Қазақ паремияларыңдағы «Еңбек» концептісі жалпы адами құндылықты білдіріп, еңбекке деген көзқарас арқылы адамзаттың қоғамдағы орнын айқындайды. Паремиялардан еріншек адамның «құр кеуде» екендігін, яғни кісінің көркі еңбекте деген астарлы ойды ұғасыз.

Қандай да бір тілдік бірліктердің тарихи негіздері халықтың болмысымен тікелей байланысты түрлі «мәдени кодтарды» жеткізуші,

ұлттық сана-сезімді өз бойына сақтаушы тілдіктаңба болып табылады. Әр ұлттың концептілер жүйесін дүниетаным қүндылықтары құрайды. Адам өзінің көріп-білгенін, естігенін тілдік бірліктер арқылы түйіндейді, яғни концептілерге бөледі. Ол концептілер адам миында белгілі бір логикалық жүйелілікпен орналасып, қажет жерінде тіл арқылы көрініс табады.

Қорыта келгенде, зерттеу барысында конитивтік лингвистиканың категориясы болып табылатын концептінің дүние құндылықтарын танытатын, санадағы ұғымды бейнелейтін, тіл арқылы объективтенетін қатпарлы құрылым екенін аңғардық. Концепт - бір сөздің беретін ұғымы мен түсінігі емес, күрделі

семантикалық бірлік. Концепт пен ұғым екеуінің аражігі бұл күндері толық ашылған логикалық және лингвистикалық бірліктер болып табылады. Ол - тілдік бірліктерді (сөз, сөз тіркесі, сөйлем, дискурс) белгілей алатын, семантикалық өріс ретінде көрініс беретін мағына. Онсыз ол концепт деңгейіне көтеріле алмайды. Концептілер тұлғаның білім деңгейін танытады, ұлттың мәдени болмысы мен менталитетін көрсетеді. Концептінің тілдік көрінісі сөз, тіркестер, фразеологизм, паремия, сөйлем, мәтін болып табылады. Концептілердің құрылымы мен түрлері, олардың бір-бірінен айырмашылықтары, паремиологиялық қорда «Тіл», «Еңбек» концептілерінің көрініс табуы арқылы қарастырылды.