Орталық ғылыми-зерттеу институттарының бірі Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің 1958 жылғы 27 қыркүйектегі № 843 қаулысымен металлургия және химия өнеркәсібінің тез дамып келе жатқан салаларына кең ғылыми көмек көрсету және Орталық Қазақстанда ғылыми-зерттеу жұмыстарын күшейту үшін құрылды.
ҚР Министрлер Кабинетінің 1993 жылғы 22 шілдедегі № 642 қаулысымен ХМИ Қазақстан Республикасының минералдық шикізатты кешенді қайта өңдеу жөніндегі ұлттық орталығы – «ҚР МШКҚ ҰО» РМК құрамына енгізілді.
ҚР Үкіметінің 2012 жылғы 12 наурыздағы № 315 «ҚР Минералдық шикізатты кешенді қайта өңдеу жөніндегі ұлттық орталығын қайта ұйымдастыру туралы» қаулысымен және Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитетінің №ММИП хатына сәйкес-6-7522-КГИП - 2606 06.08.2012 ж. Ж. Әбішев атындағы Химия-металлургия институты Қазақстан Республикасының минералдық шикізатты кешенді қайта өңдеу жөніндегі ұлттық орталығының филиалы болып қайта құрылды.
«Химия-металлургия институты» филиалы «ҚР ҚМ Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитетінің жазбаша келісімімен» «ҚР МШКҰО ҰО» РМК 2012 жылғы 23 тамыздағы №61 бұйрығымен құрылды.
«ҚР МШКҰ ҰО» РМК бас директоры-ҚР ҰҒА академигі, техника ғылымдарының докторы, профессор, ҚР Мемлекеттік сыйлығының екі мәрте лауреаты Жарменов Абдурасул Алдашевич.
Ж. Әбішева атындағы химия-металлургия институты қара және түсті металлургия мәселелері бойынша Қазақстандағы жетекші ғылыми-зерттеу кәсіпорны болып табылады. Институт толық ауқымды ғылыми зерттеулер жүргізу үшін барлық қажеттіліктермен ұйымдастырылған және металлургиялық өндірістің барлық циклі бойынша-шикізатты дайындаудан бастап дайын өнімге дейін ғылыми – техникалық қызметті жүзеге асырады.
Құрылымы, кадрлық құрамы: «ХМИ» филиалы РМК құрамында Қазақстан Республикасының «Ғылым туралы» Заңының 23-бабына сәйкес ҚР БҒМ уәкілетті органы ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектісі ретінде 5 жыл мерзімге аккредиттеді (аккредиттеу туралы куәлік 2016 жылғы 19 тамызда).
Институт құрылымында 14 ғылыми-зерттеу зертханасы және ақпараттық талдау секторы бар.