Қалыптастырушы эксперимент бірнеше кезеңнен тұрады. Бірінші кезеңде бақылау, тәжірибелерді анықтау және басқа әдістер арқылы біз болашақта әсер ететін сол психикалық процестің, қасиетінің, қасиетінің нақты жағдайы мен деңгейі белгіленеді. Басқаша айтқанда, психикалық дамудың сол немесе басқа жағының психологиялық диагностикасы жүргізіледі. Алынған деректерге сүйене отырып, зерттеуші психиканың осы жағының дамуының табиғаты мен қозғаушы күштері туралы теориялық идеяларға сүйене отырып, белсенді психологиялық-педагогикалық әсер ету жоспарын жасайды, яғни бұл құбылыстың даму жолын болжайды.
Екінші кезеңде зерттелетін мүліктің белсенді қалыптасуы арнайы ұйымдастырылған эксперименттік оқыту мен тәрбиелеу процесінде жүзеге асырылады. Бұл жағдайда оның үйреншікті оқу-тәрбие үрдісінен мазмұнының, ұйымдастырылуының, педагогикалық ықпал ету әдістерінің қатаң анықталған өзгерістерімен ерекшеленеді. Бұл ретте әрбір жеке зерттеуде нақты әсерді тексеруге болады.
Соңғы кезеңде және зерттеудің өзінде диагностикалық эксперименттер жүргізіледі, нәтижесінде біз болып жатқан өзгерістердің барысын бақылап, нәтижелерді өлшейміз.
