Дипломдық жұмыс Изтелеуова Сымбат
жүктеу/скачать 51,41 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Зерттеу болжамы: Зерттеу әдістемесі: Теориялық бөләм маңыздылығы: Практикалық бөлімнің маңыздылығы: Жұмыстың құрылымы
| Зерттеу мақсаты: әлеуметтік желілердің мазмұнын таңдау және шет тілін оқытудың интерактивті түрі ретінде таңдалған платформа арқылы оқыту технологиясын әзірлеу.
Осыған сәйкес жұмыстың объектісі – жоғары сынып оқушыларына шет тілін оқыту үдерісі және әлеуметтік желілер арқылы оқытудың интерактивті түрлері. Осы мақсатқа жету үшін келесідей міндеттер қойылды: Оқытудың интерактивті формалары түсінігін және оларды жүзеге асыру ережелерін қарастыру Шет тілдерін оқытуда Қазақстан Республикасының білім беру стандартының талаптарымен танысу Қазіргі білім берудегі интернеттің орнын талдап, анықтау Әлеуметтік желінің орта мектепте шет тілін оқытудың интерактивті түрі ретіндегі маңызын анықтау үшін бізді қызықтыратын жастағы оқушылардың психологиялық-педагогикалық ерекшеліктерін қарастырайық. Әлеуметтік желілердің жалпы құрылымын қарастырып, олардың арасынан мектепте шет тілін оқытуға ең қолайлысын таңдайсыз. Шетел тілін оқытудың мазмұны мен технологияларының дәстүрлі құрамдас бөліктеріне сүйене отырып, оларды оқу жоспарында әрі қарай пайдалану үшін тапсырмалар мысалдарын құрастырамыз. Мақсатқа жету және алға қойылған міндеттерді шешу үшін келесі әдістер қолданылды: лингвистикалық және әдістемелік әдебиеттерге талдау жасау; алынған мәліметтерді талдау және синтездеу алынған мәліметтерді жалпылау және салыстыру эксперимент Оқу пәні болашақ және қазіргі шет тілі мұғалімдері үшін қызықты және танымдық ерекшелігіне ие болуы мүмкін. Зерттеу болжамы: Зерттеу әдістемесі: Теориялық бөләм маңыздылығы: Практикалық бөлімнің маңыздылығы: Жұмыстың құрылымы: Жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланған әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады. І ТАРАУ. ШЕТ ТІЛІН ОҚЫТУ ҚҰРАЛЫ РЕТІНДЕ ӘЛЕУМЕТТІК ЖЕЛІЛЕРДІҢ ӘДІСТЕМЕЛІК СИПАТТАМАСЫ Оқытудың интерактивті формалары Оқытудың заманауи тәсілі өмір мен іс-әрекеттің даму динамикасының ерекшеліктеріне, оқытудың әртүрлі технологияларының ерекшеліктеріне және жеке тұлғаның, қоғамның және мемлекеттің әлеуметтік дамуындағы қажеттіліктеріне байланысты оқу процесіне жаңашылдық енгізуге бағытталуы керек. Пайдалы білім, сенім, мінез-құлық қасиеттері мен қарым-қатынасы және оқушылар арасындағы тәжірибедегі мінез-құлық. Бүгінгі білім берудің қазіргі талаптарын жүзеге асыру үшін «күмәнді тұжырымдап, дау-дамайларды меңгеру тәжірибесін жинақтауға» мүмкіндік беретін білім берудің жаңа түрлері жасалуы керек. Белсенді әдістердің ең заманауи түрі интерактивті оқыту әдістері болып табылады деп саналады. Интерактивті оқытудың мәні мынада: оқыту үдерісі оқушылардың барлығы дерлік оқу процесіне қатысатындай етіп ұйымдастырылады, олар өз білгенін және ойлайтынын түсінуге және ой елегінен өткізуге мүмкіндік алады. Оқушылардың оқу материалын меңгеру, оқу процесінде бірлескен іс-әрекеті әркімнің өзіндік ерекше жеке үлес қосуын, білім, ой, іс-әрекет тәсілдерімен алмасуды білдіреді. Интерактивті формалардың өзіне тән, мәнді белгісі – өзара әрекеттесу субъектілерінің өзара бағытталған белсенділігінің жоғары деңгейі, қатысушылардың эмоционалдық және рухани бірлігі. Интерактивті әдістерді қолдану кезінде оқушы қабылдау процесінің толыққанды қатысушысына айналады, оның тәжірибесі тәрбиелік білімнің негізгі көзі ретінде қызмет етеді. Мұғалім дайын білім бермейді, оқушыларды өз бетінше ізденуге баулиды. Сабақты өткізудің дәстүрлі түрлерімен салыстырғанда, интерактивті оқытуда мұғалім мен оқушының өзара әрекеттестігі өзгеріп отырады: мұғалімнің қызметі оқушылардың белсенділігіне орын береді, ал мұғалімнің міндеті – олардың бастамашылдығына жағдай жасау. Әлеуметтік желілерді пайдалану кезінде мұғалімнің рөлі күрт өзгереді, басшы болудан қалады, ол тек процесті реттейді және оның жалпы ұйымдастырылуымен айналысады. Алдын ала қажетті тапсырмаларды дайындайды, сұрақтарды,топтарда талқылау үшін тақырыптарды құрастырады, кеңестер береді, бақылау жасайды. Қатысушылар бір-бірімен қарым-қатынас жасау, міндеттерді бірлесіп шешу, қақтығыстарды жеңу, ортақ тіл табу, ымыраға келу керек болған кезде әлеуметтік тәжірибеге - өздеріне және басқа адамдарға жүгінеді. Ең алдымен, сабақтарды өткізудің интерактивті формалары: - оқушылардың қызығушылығын ояту; - әркімнің оқу процесіне белсенді қатысуын ынталандыру; - әр оқушының сезіміне жүгіну; - оқу материалын тиімді игеруге ықпал ету; - оқушыларға жан-жақты әсер ету; - кері байланысты қамтамасыз ету (аудиторияның жауабы); - оқушылардың пікірі мен көзқарасын қалыптастыру; - өмірлік дағдыларды қалыптастыру; - мінез-құлықтың өзгеруіне ықпал ету. Әлеуметтік желіні қолдана оқытуды ұйымдастырудың негізгі ережелері. Бірінші ереже. Барлық қатысушылар бір немесе бірнеше жолмен қатысуы керек. Осы мақсатта талқылау процесіне барлық қатысушыларды қосу үшін технологияны пайдалану пайдалы. Екінші ереже. Қатысушылардың психологиялық дайындығына қолдау жасау керек. Біз сабаққа келгендердің барлығының белгілі бір жұмыс түрлеріне тікелей қосылуға психологиялық тұрғыдан дайын еместігі туралы айтып отырмыз. Осыған байланысты өзін жақсы сезіну, жұмысқа белсенді қатысу үшін үнемі ынталандыру және өзін-өзі жүзеге асыруға мүмкіндік беру пайдалы. Үшінші ереже. Интерактивті технологияда оқушылар көп болмауы керек. Қатысушылар саны мен оқыту сапасы тікелей байланысты болуы мүмкін. Қатысушылардың оңтайлы саны - 25 адам. Осы жағдайда ғана шағын топтарда өнімді жұмыс істеуге болады. Төртінші ереже. Үй-жайларды жұмысқа дайындау. Бөлме қатысушылардың үлкен және шағын топтарда жұмыс істеу үшін орындарын ауыстыруға оңай болатындай етіп дайындалуы керек. Тыңдаушылар үшін физикалық жайлылық жасалуы керек. Бесінші ереже. Процедуралар мен ережелерді нақты біріктіру (бекіту). Бұл туралы ең басында келісіп, оны бұзбауға тырысу керек. Мысалы: барлық қатысушылар кез келген көзқарасқа төзімділік танытады, әркімнің сөз бостандығы құқығын құрметтейді, олардың қадір-қасиетін құрметтейді. Алтыншы ереже. Сабақта қатысушыларды топтарға бөлуге назар аударыңыз. Бастапқыда оны еріктілік негізінде құрған дұрыс. Содан кейін кездейсоқ таңдау принципін қолдану орынды. Оқу сабақтарын өткізудің негізгі интерактивті формалары: Қазіргі педагогика интерактивті тәсілдердің тұтас болуы, олардың ішінде мыналарды атап өтуге болады: - шығармашылық тапсырмалар; - шағын топтарда жұмыс істеу; - талқылау; - оқу ойындары (рөлдік ойындар, симуляциялар, іскерлік ойындар және оқу ойындары); - интерактивті оқу жаңа материалды зерделеу және бекіту (дәріс-әңгімелесу, оқу-пікірталас, нақты жағдайларды талдай отырып оқу, алдын ала жоспарланған қателері бар оқу); - эвристикалық әңгіме; - жобаны әзірлеу (жоба әдісі). Шет тілдерін оқытудың интерактивті формалары туралы айта отырып, Қазақстан Республикасының Білім беру стандарттың талаптарын атап өткен жөн. Қазақстан Республикасының Білім беру стандартының «Шетел тілі» пәнін оқудағы дәстүрлі талаптары мыналарды қарастырады: - тілдің адам, қоғам, мемлекет өміріндегі орны туралы түсініктерін қалыптастыру; - шет тілі мен әдебиетін оқу арқылы ұлттық және әлемдік мәдениет құндылықтарымен таныстыру; - түрлі формада және әртүрлі тақырыптарда еркін сөйлесе білу; - cөздік қорын еркін пайдалану. Шет тілінде оқытылатын мәселелер бойынша мәтін жазу дағдыларын қалыптастыру, оның ішінде оқушылардың шығармашылық қабілеттерін көрсету. Басқа мәдениеттерді тану құралы ретінде оқуға тұрақты қызығушылықты, оларға деген құрметпен қарауды қалыптастыру «Шетел тілі» пәнін оқудың пәндік нәтижелеріне оқу пәндерін оқудың пәндік нәтижелері кіреді: «Шетел тілі» «екінші шет тілі» (базалық деңгей) – шет тілінің базалық курсын меңгерудің пәндік нәтижелеріне қойылатын талаптар мыналарды көрсетуі тиіс: - қазіргі көпмәдениетті әлемде мәдениетаралық қарым-қатынас құралы ретінде табысты әлеуметтену және өзін-өзі жүзеге асыру үшін қажетті коммуникативті шет тілінің құзыреттілігін қалыптастыру; - зерттелетін тілдің елінің әлеуметтік-мәдени ерекшеліктері туралы білімнің болуы және өзінің сөйлеу және сөйлеуден тыс мінез-құлқын осы ерекшелікке барабар құра білу; - өз елінің және оқытылатын тілдің елінің мәдениетіндегі ортақ және әртүрліні ажырата білу; бітірушілерге үйренетін шет тілінде сөйлейтін адамдармен де, осы тілді қарым-қатынас құралы ретінде пайдаланатын басқа елдердің өкілдерімен де ауызша және жазбаша сөйлесуге мүмкіндік беретін шет тілін білудің шекті деңгейіне қол жеткізу. Шет тілін оқу және өзін-өзі тәрбиелеу мақсатында шет тілдік көздерден ақпарат алу құралы ретінде қолдану қабілетін қалыптастыру. «Шет тілі». «Екінші шет тілі» (ілгері деңгей) – тереңдетілген шет тілі курсын меңгерудің пәндік нәтижелеріне қойылатын талаптар негізгі курсты меңгеру нәтижелеріне қойылатын талаптарды қамтуы және қосымша мыналарды көрсетуі керек: 1) шет тілін білу деңгейінен асатын деңгейге жету таңдалған профильде іскерлік байланыс үшін жеткілікті шекті мән; 2) таңдалған бейіні бойынша қарапайым мәтіндермен жұмыс істеу кезінде шет тілінен орыс тіліне аудару қабілетін қалыптастыру; 3) оқу-зерттеу дағдыларын дамыту, басқа пәндер бойынша білімдерін кеңейту құралдарының бірі ретінде шет тілін білу. Негізгі білім беру бағдарламасын іске асыратын мұғалімде Қазақстан Республикасының Білім беру стандарт талаптарының орындалуын және білім алушылардың негізгі білім беру бағдарламасын меңгерудің жоспарланған нәтижелеріне табысты қол жеткізуін қамтамасыз ету үшін қажетті негізгі құзыреттіліктер болуы, оның ішінде: - табысты белсенділік, оң шешім, сондай-ақ оқушылардың өзін-өзі ынталандыру үшін жағдайларды қамтамасыз ету; - қазіргі заманғы ақпараттық-іздестіру технологияларын пайдалана отырып, ақпаратты дербес іздеу мен талдауды жүзеге асыру; - пәндердің, курстардың, әдістемелік және дидактикалық материалдардың бағдарламаларын әзірлеу, оқулықтар мен оқу-әдістемелік әдебиеттерді таңдау, оқушыларға қосымша ақпарат көздерін, оның ішінде интернет ресурстарын ұсыну; - негізгі білім беру бағдарламасында ерекше білім беру қажеттіліктерінің ерекшеліктерін (соның ішінде өңірлік, ұлттық және (немесе) этномәдени, тұлғалық, оның ішінде дарынды балалардың, мүмкіндігі шектеулі балалар мен мүгедек балалардың қажеттіліктерін) анықтау және көрсету; - оқушылардың оқу, ғылыми-зерттеу және жобалық қызметін, олардың жеке жобаны жүзеге асыруын ұйымдастыру және сүйемелдеу. Қазақстан Республикасының Білім беру стандарт талаптарына сәйкес оқушылардың іс-әрекетін педагогикалық бағалауды жүзеге асыру, оның ішінде: - бастапқы және аралық диагностиканы жүргізу, мектепішілік бақылау, жүзеге асыру оқушылардың оқу-тәжірибелік және оқу-танымдық міндеттерін шешу қабілетін жан-жақты бағалау; - стандартталған және стандартталмаған жұмыстарды пайдалану; - оқушылардың жетістіктерінің нәтижелерін түсіндіру; АКТ мүмкіндіктерін пайдалану, мәтіндік редакторлармен, электрондық кестелермен, электрондық поштамен және браузерлермен, мультимедиялық жабдықтармен жұмыс істеу. Оқылым, айтылым, тыңдалым, жазылым дағдыларын үйретумен қатар, цифрлық технологияны бірінші сыныптан бастап оқуда және күнделікті өмірде жұмыс құралы ретінде пайдалануды үйретудің маңызы зор, бұл нәтижеге қойылатын талаптарда көрінеді. Қазақстан Республикасының Білім беру стандартында бекітілген бастауыш жалпы білім берудің негізгі жалпы білім беру бағдарламаларын меңгеру. Қазақстан Республикасының Білім беру стандарты сонымен қатар білім беру ұйымының ақпараттық-білім беру ортасына қойылатын жағдайларға, атап айтқанда материалдық-техникалық және ақпараттық жабдықталуына қойылатын талаптарды бекітті, оларсыз негізгі жалпы білім беру бағдарламаларын әзірлеуде жоғары сапалы нәтижелерге қол жеткізу мүмкін емес. Бүгінгі таңда оқу орындарына түрлі оқу жабдықтары мен педагогикалық бағдарламалық қамтамасыз ету ұсынылады. Олар бірте-бірте қазіргі мектеп үшін оқу ортасын қалыптастыру құралына, мұғалімнің қай пәннен сабақ беретініне қарамастан кәсіби іс-әрекетінің құралына айналуда. Бұдан білім беруде әлеуметтік желілерді қолданудың жаңашылдығы шығады: Оқыту барысында әлеуметтік желілерді пайдалана отырып, мұғалімнің оқушылармен бір тілде сөйлесіп, заман ағымына ілесу мүмкіндігі бар, бұл оқушылардың ризашылығына ие және олардың оқу қабілетіне әсер ететіні сөзсіз. Бүгінгі күні жасөспірімдер өмірінде әлеуметтік желілердің алатын орасан зор рөлі оқытылатын пәнді өз бетінше оқуға деген ынтасын арттырып, материалды меңгеру тиімділігін де арттыратыны сөзсіз. Әлеуметтік желілер арқылы шет тілін үйрену оқкшыларға алған білімдерін қалай және не үшін пайдалану керектігін түсінуге көмектесе отырып, көрнекілік принципін толық жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Шет тілін оқытудағы әлеуметтік желілер «Шет тілі сабағында неге интернетті пайдалануым керек?» деген сұраққа әдіскерлер мен практик мұғалімдердің жауаптары бұлай болды. Интернет бірқатар дидактикалық міндеттерді тиімді шешуге мүмкіндік беретінін төмендегіше атап өтті: - оқушылардың ойлау қабілеттерін белсендіру; - енжар оқушыларды жұмысқа тарту; - сабақтарды көрнекі ету оқу процесін жаңарту; - бұрын қол жетімсіз материалдармен, шынайы мәтіндермен қамтамасыз ету; - оқушыларды материалмен өз бетінше жұмыс істеуге үйрету; - жылдам кері байланыс беру; - оқу процесінің қарқындылығын арттыру; - басқа елдер мен мәдениеттердің өкілдерімен тікелей қарым-қатынасты қамтамасыз ету; - тиімді оқу; - жазу және тыңдау; - монологтық және диалогтік сөйлеу дағдылары мен дағдыларын қалыптастыру; - cөз білімдерін кеңейту, басқа халықтардың рухани және танымдық тәжірибесіне бейімділікке тәрбиелеу; оқытудың оқушыға бағытталған және сараланған тәсілдерін енгізу, ақпараттық құзыреттілікті қамтамасыз ететін дағдыларды қалыптастыру және т.б. Интернет-ресурстарды пайдалану мүмкіндіктері орасан зор. Ғаламдық интернет әлемнің кез келген нүктесінде орналасқан оқушылар мен мұғалімдерге қажетті кез келген ақпаратты алу үшін жағдай жасайды: - елтану материалдары; - жастар өміріндегі жаңалықтар; - газеттер мен журналдардағы мақалалар; - қажетті әдебиеттер және т.б. Оқу процесінде интернетті пайдалану шынайы қарым-қатынастың не екенін сезінуге мүмкіндік береді: - шетелдік достардың көмегімен ағылшын тілін жақсырақ үйренуге көмектеседі; - екі ел мәдениеттің өзара енуіне ықпал етеді; - оқушыларды мәдениетаралық білім мен дағдылармен байытады. Ақпараттық жүйе ретінде Интернет өз пайдаланушыларына әртүрлі ақпараттар мен ресурстарды ұсынады. Қызметтердің негізгі жиынтығы мыналарды қамтуы мүмкін: - электрондық пошта (электрондық пошта); - телеконференциялар (usenet); - бейнеконференция; - өзіңіздің жеке ақпаратыңызды жариялау, -жеке басты бетті (басты бет) жасау және оны веб-серверде орналастыру мүмкіндігі; - ақпараттық ресурстарға қол жеткізу: - анықтамалық каталогтар (Yahoo!, InfoSeek/UltraSmart, LookSmart, Galaxy); - іздеу жүйелері (Alta Vista, HotBob, Open Text, WebCrawler, Excite, Google, Chrom, Яндекс); - желідегі сөйлесу (Чаттар,Whatsapp, Telegram ) - әлеуметтік желілер: (Instagram, TikTok, Вконтакте)және т.б. Шетел тілі сабағы – оқытылатын тілдің ортасына ену. Дегенмен, тапсырманы жүзеге асыру үшін бір шеберлік пен шығармашылық жеткіліксіз. Сыныпта осы әсерлі тәжірибені қайта жасау үшін қосымша қолдау ресурстары қажет. Мұндай ресурстар бүгінгі күні, әрине, ақпараттық-білім беру технологиялары және, атап айтқанда, Интернет және әлеуметтік желілер болып табылады. Мектеп оқушылары белгілі бір мәселе бойынша нақты мәліметтерді де, өз пікірлерін де (пікірін білдіру, дәлелдеу) бере отырып, қаламдас достарымен дұрыс әрі қызықты әңгімелесуге үйренеді. Әңгімелесуді жүргізу әдістемесін (хаттың дұрыс басталуы мен аяқталуы, сұрау, ақпарат беру, қорытынды жасай білу) меңгереді. Жазбаша шетел тіліндегі мәлімдеменің тілдік безендірілуіне келетін болсақ, бұл бағдарлама бойынша жұмыс, әрине, грамматикалық дұрыстық, қолданылатын лексикалық және синтаксистік бірліктердің өзгермелілігі және қолданылатын лексикалық және грамматикалық сөздердің сәйкестігі сияқты дағдыларды дамытуға ықпал етеді. білдіреді. Шетел тілдерін оқытудың қазіргі әдістемесінде коммуникативті тәсілге жетекші рөл беріледі, сәйкесінше оның негізінде мына принциптер тұжырымдалған: 1. Интерактивті оқыту принципі. Принцип – екі немесе одан да көп қатынасушы тараптардың өзара әрекеті. Өзара әрекеттестік теледидар және коммуникациялық технологиялар арқылы жүзеге асуы мүмкін және сонымен қатар бірнеше серіктестердің еркін қарым-қатынасын білдіреді, бұл оқытушы үшін де, оқушы үшін де оқу процесіндегі ең үлкен қиындық болып табылады. Интерактивті тұлғаны қалыптастыру бүгінгі таңда компьютерлендірілген оқытудың міндеттерінің бірі болып саналады. 2. Имманенттілік принципі. Шет тіліндегі сөйлеу дағдыларын имманентті түрде де, когнитивтік компонент негізінде де дамытуға болады. Имманентті даму шет тілінде дәйекті оқытудың көмегімен жүзеге асады. Сонымен бірге оқушылардың зейіні тілдік құбылыстарды түсінуге, мұғалімнің сабақтағы нұсқауларын түсінуге, сөйлеу әрекетінің барлық түрлерін (тыңдау, айтылым, оқу және жазу) қатар дамытуға бағытталады. 3. Зерттелетін лексиканы ескере отырып, материалды іріктеу принципі. Таныс (бұрын зерттелген) тіл/сөйлеу материалына сүйену болған жағдайда сөйлеу әрекетінің барлық түрлерін кешенді дамыту үшін ең қолайлы жағдайлар жасалады. Мысалы, жаңа грамматикалық құбылысты меңгеру таныс лексикалық материалда жүруі керек екені белгілі, т.б. Бұл жағдайда оны зерттелетін тілдегі ана тілінде сөйлейтіндердің сөйлеуінен тезірек тану үшін осы тақырып бойынша лексикамен алдын ала жұмыс жүргізіледі. Мұндай жұмысты интернетте лексикалық жаттығулар ұсынылатын әртүрлі сайттар арқылы жүргізуге болады немесе мұғалім интернет ресурстарын пайдалана отырып, өз жаттығуларын құрастыра алады. 4.Оқушылардың күтілетін іс-әрекетіне байланысты мәтіндердің қиындық дәрежесін есепке алу принципі.Мәтіндердің күрделілік дәрежесі оқу мақсатына, оқушылардың тілді меңгеру деңгейіне сәйкес артуы керек. Бұған келесі шарттарда қол жеткізуге болады: мәтіндер көлемінің ұлғаюы; тілдік құрылымның күрделенуі; неғұрлым күрделі мазмұн. 5. Оқытудағы коммуникативті тәсілдің нәтижесінде топтық жұмыс принципі. Желінің материалдарын талқылауға бағытталған топтық, жұптық режимдегі жұмыс (бұл жағдайда ауысымды да, тұрақты жұптарды да қолдануға болады), біздің ойымызша, коммуникативті оқыту нәтижесіне қол жеткізуге ықпал етуі керек. 6. Имитациялық оқытуды қолдану принципі. Бұл принцип тыңдауға үйретуде айқынырақ көрінеді. Тыңдау дағдыларын дамыту үшін ауызша сөйлеуді түсінуге үйрету барысында бірқатар тармақтарды ескеру қажет. Солардың бірі – интонация. Аударылатын тілдегі ана тілінде сөйлейтіндердің сөйлеуінің интонациялық ерекшеліктерін меңгеруді студенттер Скиннер негіздеген мінез-құлық тәсілі негізінде еріксіз жүзеге асыра алады. Студенттер интонацияны ағылшын тілінде сөйлейтін әріптестерімен қарым-қатынас жасау барысында олардың сөйлеуіне еліктеу деңгейінде меңгереді. 7. Студенттердің оқу әрекетінен хабардар болу принципі.Бұл принцип мектепте де, университетте де барлық оқу пәндерін оқытуда маңызды, бұл жағдайда біз оны (принципті) тыңдауға үйрету мысалында түсіндіреміз, өйткені тыңдау шет тілін түсіну күрделі ақыл-ой әрекетімен, оның ішінде тілдік құралдарды тану мен мазмұнды түсінумен қатар жүреді. Тұтастай сөйлемнің мағынасын түсіну вербальды түсіну деп аталатынға негізделген. Дыбысты сөйлеуді түсіну түйсік пен ойлаудың өзара әрекеттесу негізінде жүзеге асады. Сөйлеудің біздің сезім мүшелерімізге әсерінен біздің санамызда тану мен түсінуді қажет ететін белгілі бір сөйлеу бейнелері пайда болады, нәтижесінде сөйлеуді түсіну пайда болады. 8. Шынайылық принципі. Бұл қағиданы оқу тапсырмаларын орындауға көмектесетіндей, маңызды ақпаратты қамтитын және оқушылардың қызығушылығын тудыратындай етіп таңдап алу немесе әдістемелік тұрғыдан әзірлеу қажет мәтіндерді таңдау мысалында түсіндірейік. Бұл жоғарыда айтылған ойларға толық сәйкес келетін және оқытылатын шет тілі елінің шынайы өмірін көрсететін шынайы материалдар. 9. Даралық принципі. Бұл принцип шет тілдерін оқытуға гуманистік көзқарасты талап етеді. Әрбір студент үшін шет тілін меңгеру іс-әрекетінің осы немесе басқа тәсілі тән. Бұл тәсіл сондай-ақ студенттердің әртүрлі салалардағы бар білімдерін құруды және бұл білімді оқушылардың әлеуметтік-мәдени ерекшеліктерін және олардың өмір салтын ескере отырып, өзін-өзі жүзеге асыруға деген ұмтылысын ынталандыратын материалды түсіндірмес бұрын мұғалімге тартуды қамтиды. Әрбір оқушының психологиясы, оның шығармашылық мүмкіндіктері, белгілі бір мәселеге көзқарасы – осының барлығын оқу процесінде ескеру қажет, өйткені мәселеге әртүрлі көзқарастар оқушылардың ой-өрісін кеңейтеді. Дегенмен, Интернет арқылы білім алу процесі өздігінен болмауы керек екенін түсіну керек. Талқыланатын тақырып мұғалімнің алдын ала дайындаған сұрақтарымен шектелуі керек. 10. Оқушылардың дербестігі принципі. Жоғарыда аталған тәсілдің принципі оқушыға бағытталған оқыту болғандықтан, біз келесі принципті бөліп көрсетеміз – оқушының дербестігі принципі. Мұнда мұғалім мен оқушының оқу-тәрбие процесіндегі рөлдерін қайта бөлу, мұғалімнің жетекші рөлін шектеу, оған ассистент, кеңесші, кеңесші функцияларын жүктеп, қарым-қатынас процесін дұрыс бағытта бағыттау жүреді. 11. Зерттелетін тіл елінің әлеуметтік-мәдени ерекшеліктерін ескеру принципі.Анықтау бойынша В.В. Сафонова [Сафонова, 1991: 39], шет тілін оқытудың мақсаты өмір бойына, нақты жағдайда қарым-қатынас жасау үшін шет тілін қажет ететін тілдік тұлғаны қалыптастыру болып табылады. Ол сондай-ақ әртүрлі мәдениет өкілдерінің өзара түсіністігі туралы айтып, оны қарым-қатынастың мақсаты мен нәтижесі ретінде анықтайды. Сонымен қатар ол коммуникативтік құзыреттілікті қалыптастыруды мектептегі білім берудің қазіргі даму кезеңінде білім берудің басты мақсаты деп атаса, әлеуметтік-мәдени компонент оның негізгі құрамдас бөліктерінің бірі болып табылады. Жоғарыда айтылғандарға сүйене отырып, Интернеттің шет тілдерін оқытудың құрамдас бөлігі екенін атап өткен жөн. Әлеуметтік желілер, өз кезегінде, Интернеттің бір бөлігі болып табылады, ол да оларды пайдаланудың маңыздылығын төмендете алмайды. Бұл мәселені ашу үшін алдымен «әлеуметтік желі» терминінің түсінігін берген жөн. «Әлеуметтік желі» термині 1954 жылы Джеймс Барнстың Норвегия аралдарының приходындағы сабақтары мен жиналыстарында пайда болды. Бұл әлеуметтік объектілер (адамдар мен ұйымдар) болып табылатын түйіндер тобынан және олардың арасындағы байланыстардан (әлеуметтік қатынастар) тұратын әлеуметтік құрылым (математикалық – график). Бұл термин кеңінен қолданылады және 20 ғасырдың екінші жартысында ол ағылшын тілінде жиі қолданыла бастады. Әлеуметтік желілердің қазіргі теориясының бастауын 1951 жылы Рэй Соломонов пен Анатолий Рапопорт салды. 1959-1968 жж Венгр математиктері Пол Эрдос пен Альфред Реньи әлеуметтік желіні құру принциптерін сипаттайтын сегіз жұмыс жазды. Дункан Уоттс пен Стивен Строгач әлеуметтік желілер теориясын дамытты және көптеген басқа жаңалықтардың қатарында кластерлік коэффициент ұғымын енгізді - гетерогенді топтар арасындағы жақындық дәрежесі. Әлеуметтік желілер өз пайдаланушыларына достар мен таныстарды табу, өзара әрекеттесу және өзін-өзі көрсету үшін әртүрлі құралдарды ұсынады. Сайттар пайдаланушы профильдерін құруға, достарды шақыруға, хабарламалармен алмасуға (мәтіндік және аудио және бейне хабарламалар), фотосуреттер мен бейнелерді жүктеп салуға және оларға достарды белгілеуге мүмкіндік береді; Сондай-ақ танымал мүмкіндіктер арасында достар жалпыға ортақ хабарламалар қалдыра алатын пайдаланушының «қабырғасы» бар. Пайдаланушылар профильде жарияланған ақпаратқа қол жеткізу деңгейін бақылау мүмкіндігіне ие, оның бір немесе басқа бөлігіне кімнің қол жеткізе алатынын анықтау үшін құпиялылық параметрлерін пайдаланады. Біз пайдаланушы профильдерінен алатын деректер - олардың жұмыс орны, қызмет түрі, қызығушылықтары, достар шеңбері - бізге көптеген адамдармен көптеген қарым-қатынастарды басқаруға мүмкіндік береді, бұл зерттеу үшін де қызығушылық тудырады және, әрине, әлеуметтік желілердің шет тілін оқытуда өмір сүруге құқығы бар екенін негіздейді. Шетел тілін оқытудың негізінде жатқан коммуникативті бағыт кез келген әлеуметтік желінің негізгі құрылымында өзінің жүзеге асуын табады, атап айтқанда: тыңдау (ана тілінде сөйлейтіндердің сөзін тыңдау мүмкіндігі, аудиожазбалар әртүрлі форматта және кез келген тілде қол жетімді) aудио-бейне оқу құралдары (бейнелерді кез келген тілде көруге болады); мәтіндік хабар алмасу (ана тілінде сөйлейтіндермен тікелей байланысу арқылы емле тәжірибесі); аудио/бейне байланыс (ана тілінде сөйлейтін адаммен тікелей сөйлесудің тікелей тәжірибесі); фотосуреттер (зерттелетін тіл елінің мәдениеті мен өмірінің иллюстрациялары). Жоғарыда айтылғандардың барлығынан біз әлеуметтік желілер мектепте шет тілін оқыту құралы ретінде сәтті әрекет ете алады деген қорытынды жасауға болады. Оқушылардың дамуының жас ерекшеліктері олардың жеке қалыптасуында әртүрлі түрде көрінеді. Бұл мектеп оқушыларының табиғи бейімділіктері мен өмір сүру жағдайларына байланысты (биологиялық және әлеуметтік арасындағы байланыс) бір-бірінен айтарлықтай ерекшеленетініне байланысты. Сондықтан да олардың әрқайсысының дамуы, өз кезегінде, оқыту мен тәрбиелеу процесінде ескерілуі тиіс елеулі жеке ерекшеліктермен және сипаттамалармен сипатталады. Балалар дамуының жас ерекшеліктерін ескере отырып, мұғалім негізінен жоғарыда айтылған педагогика мен даму психологиясының жалпылама деректеріне сүйенеді. Жекелеген оқушыларды тәрбиелеудің жеке ерекшеліктері мен ерекшеліктеріне келсек, мұнда ол тек мектеп оқушыларының жеке оқу процесінде жинақтаған материалына ғана сүйенуі керек. Оқушылардың жеке ерекшеліктерін зерттегенде қандай сұрақтарға көңіл бөлу керек? Оқушылардың танымдық іс-әрекетінің ерекшеліктерін, олардың есте сақтау қасиеттерін, бейімділіктері мен қызығушылықтарын, сондай-ақ белгілі бір пәндерді неғұрлым табысты оқуға бейімділігін білу өте маңызды. Осы ерекшеліктерді ескере отырып, оқытуда оқушыларға жеке көзқарас жүзеге асырылады: күштілердің интеллектуалдық қабілеттерін қарқынды дамыту үшін қосымша сабақтар қажет; әлсіз оқушыларға оқуға жеке көмек көрсету, олардың есте сақтау қабілетін, интеллектін, танымдық белсенділігін және т.б. Оқушылардың сенсорлық-эмоционалдық саласын зерттеуге және ашуланшақтықпен сипатталатын, пікірлерге ауыр жауап беретін және жолдастарымен жақсы қарым-қатынаста бола алмайтындарды дер кезінде анықтауға үлкен көңіл бөлу керек. Әр оқушының мінез-құлық типологиясын білу маңыздылығы кем емес, оны ұжымдық қызметті ұйымдастыруда, қоғамдық тапсырмаларды бөлуде және жағымсыз қасиеттер мен қасиеттерді жеңуде ескеруге көмектеседі. Мектеп оқушыларының мінез-құлқы мен дамуындағы ішкі ынталандырушы факторларды - олардың қажеттіліктерін, мотивтері мен көзқарастарын, олардың оқуға, қоғамда, еңбекте болып жатқан оқиғалар мен өзгерістерге қатысты ішкі ұстанымын зерттеу қиын, бірақ өте маңызды. мұғалімдерге және жолдастар командасына. Студенттерді зерттеу сонымен қатар олардың тәрбиесі мен дамуына айтарлықтай әсер ететін үйдегі өмір мен тәрбие жағдайларымен, олардың сабақтан тыс хоббилері мен байланыстарымен таныстыруды қамтуы керек. Ақырында, мұғалімдердің оқушылардың оқу қабілеті мен тәрбиесіне байланысты және педагогикалық әсерлерге бейімділік дәрежесін, сондай-ақ белгілі бір тұлғалық қасиеттердің қалыптасу динамикасын қамтитын маңызды мәселелерді білуі маңызды орын алады. Жасөспірімдік кезеңге келетін болсақ, оны әдетте өтпелі кезең деп атайды, өйткені бұл кезеңде балалық шақтан жасөспірімдікке ауысу жүреді. Бұл жас кезеңіндегі оқушыларда балалық шақ ерекшеліктері негізінен жастық шаққа тән, бірақ әлі қалыптасу және даму сатысында тұрған ерекшеліктермен астасып жатады. Сондықтан жасөспірімді кейде жартылай бала, жартылай ересек деп сипаттайды. Жартылай ересек адам ретінде ол физикалық күш пен рухани қажеттіліктердің тез өсуін сезінеді; жартылай бала сияқты, ол барлық туындайтын сұраныстар мен қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін әлі де өзінің мүмкіндіктері мен тәжірибесі шектеулі. Бұл жасөспірімдердің табиғатының, мінез-құлқы мен дамуының күрделілігі мен сәйкессіздігін түсіндіреді, бірақ бұл жасты белгілі бір дәрежеде білім алу үшін қиын деп санауға негіз береді. Балалық шақтан «бөліну» және жасөспірімдердің есеюге жақындауы оларды кіші мектеп оқушыларынан ерекшелендіретін физикалық және рухани дамудың ерекше белгілерінде айқын көрінеді. Біріншіден, орта мектеп оқушыларының физикалық дамуы басқаша жүреді. Балалық шақта бұл процесс азды-көпті тыныш және біркелкі. Керісінше, жасөспірімдердің физикалық дамуы үлкен қарқындылықпен, біркелкі емес және жыныстық жетілудің басталуымен байланысты елеулі асқынулармен сипатталады. Мидың дамуы, жүйке жасушалары мен ассоциативті талшықтардың одан әрі құрылымдық қалыптасуы жасөспірімдердің танымдық белсенділігін жақсартуға алғышарттар жасайды. Ішкі секреция органдары шығаратын гормондардың қанға түсуі жоғарылайды, содан кейін өміршеңдіктің төмендеуіне, содан кейін жоғарылауына, содан кейін жұмыс қабілеттілігі мен энергиясының төмендеуіне әкеледі, сонымен қатар жақсы көңіл-күйдің ауысуымен, содан кейін шығарылуымен бірге жүреді. ішкі тәжірибеге, содан кейін көңілділікке, содан кейін пассивтілікке. Көңіл-күйі төмен және энергиясы төмен кезеңде жасөспірімдерде ашуланшақтық, оқуға немқұрайлы қарау, жолдастарымен ұрыс-керіс және достарымен жанжалдар, сондай-ақ мұғалімдермен және ересектермен қарым-қатынаста көптеген түсініспеушіліктер туындауы мүмкін. Бірақ тіпті жасөспірімдердің күш-қуаты мен белсенділігінің кезеңдері көп алаңдаушылық тудырады. Көбінесе олар бұзақылықпен, еркелікпен, өздерінің физикалық және моральдық артықшылығын көрсетуге ұмтылумен бірге жүреді. Сондықтан жасөспірімдердің жүйке жүйесін жан-жақты аяп, ерекше сезімталдық танытып, оқу үлгерімі төмендеген кезеңде оқуға көмектесу керек, сондықтан кездейсоқ екі жақты білімге деген құштарлықты өлтірмеу керек. Жасөспірімдерге ойлаудың, танымдық белсенділіктің елеулі өзгерістері тән. Кіші жастағы оқушыларға қарағанда, олар енді зерттелетін заттар мен құбылыстарды сыртқы қабылдауға қанағаттанбайды, олардың мәнін, оларда болатын себеп-салдарлық байланыстарды түсінуге ұмтылады. Зерттелетін құбылыстардың Рубин себептерін түсінуге тырысып, олар жаңа материалды оқып-үйрену кезінде көптеген сұрақтар қояды (кейде күрделі, «қулықпен»), мұғалімнен алға қойылған ұсыныстар мен сенімді дәлелдер үшін көбірек дәлел келтіруді талап етеді. Осының негізінде оларда абстрактілі (концептуалды) ойлау және логикалық есте сақтау дамиды. Олардың ойлауы мен есте сақтауының бұл ерекшелігінің табиғи сипаты танымдық іс-әрекетті дұрыс ұйымдастыруда ғана көрінеді. Сондықтан оқу процесіне проблемалық сипат беруге көңіл бөлу, жеткіншектерді есептерді өздері тауып, тұжырымдауға үйрету, олардың аналитикалық және синтетикалық қабілеттерін дамыту, теориялық жалпылау жасай білуге дағдыландыру өте маңызды. Өз бетінше оқу жұмысы дағдыларын дамыту, оқулықпен жұмыс істеу қабілетін қалыптастыру, үй тапсырмасын орындау кезінде дербестік пен шығармашылықты көрсету бірдей маңызды міндет болып табылады. Жасөспірімдердің оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастыруда олардың танымдық белсенділігін ішкі ынталандыру ерекше маңызға ие. олардың танымдық қажеттіліктерін, қызығушылықтарын және оқу мотивтерін дамыту. Ынталандырулар өздігінен пайда болмайтынын есте ұстаған жөн. Олар тәрбиенің мәні мен заңдылықтары туралы тарауда сөз болған жұмыстың осы жағына мұғалімдер назар аударғанда ғана қалыптасады. Төменгі сыныптарға қарағанда адамгершілікке тәрбиелеу процесі басқаша болуы керек. Жасөспірімдердің мінез-құлқы сыртқы реттеумен анықталса, оларға ауыртпалық түседі. Егер бұл ережелерді олар жақсы түсінсе және өздерінің моральдық принциптері ретінде әрекет етсе, олар мінез-құлық ережелерін сақтауға дайын болады. Сондықтан да жеткіншектердің бойында адамгершілік нормалары мен ережелерін терең түсіндіріп, адамгершілік көзқарастары мен сенімдерін қалыптастыру адамгершілік тәрбиесінің маңызды белгісі болуы керек. Сонымен қатар, әдептілікпен жүзеге асырылған оқушылардың мінез-құлқын реттеу және бақылау, өйткені еркелік пен дөрекі әрекеттердің алдын алу шаралары өзінің педагогикалық мәнін жоймайды. Жасөспірімдердің құрдастар тобындағы жағдайына, мұғалімдер мен ересектерге, сондай-ақ өзіне деген қарым-қатынасымен байланысты жеке ерекшеліктері өте айқын көрінеді. Жасөспірімдер, әдетте, ұжымшылдықпен ерекшеленеді, оларды ортақ мүдделер мен бірлескен әрекеттер қызықтырады, дегенмен көңіл-күйдің төмендеуі және ішкі тәжірибеге тартылу кезеңдерінде олар оқшаулануға деген ұмтылысты көрсетеді. Бұл тұрғыда олардың жас ерекшелігі – жолдастарының арасында өзінің абыройы мен беделін көрсетуге ұмтылу. Мұның негізгі жолдары - жақсы оқу, әлеуметтік белсенділік, белгілі бір қызмет түрлеріндегі қабілеттердің көрінуі, сыртқы сүйкімділік және т.б. Егер ол немесе басқа жеткіншек ұжымда лайықты орынға қол жеткізе алмаса, ол өз орнын ауыр басынан өткереді. Мұғалімдердің студенттердің жолдастарымен қарым-қатынасын мұқият зерттеп, олардың ұжымдағы беделін нығайтуға көмектесуі әбден түсінікті. Интеллектуалдық қабілеттердің артуы, жалпы рухани өсу және тұлғааралық қарым-қатынастың кеңеюі жасөспірімнің өзіндік санасының дамуын ынталандырады, олардың шақырылуы мен болашағы туралы армандарын оятады. Жасөспірімдер өзін құрбыларымен салыстырады, олардың күшті және әлсіз жақтарын бағалайды. Бірақ егер олар басқалардың кемшіліктерін қатаң бағаласа, онда олар өздеріне қатысты талапшылдықты төмендетеді. Бұл олардың өзін-өзі сынауын және өзін-өзі тәрбиелеуге деген ынтасын дамытуды қажет етеді. Кәсіптік бағдар беру жасөспірімдермен жүргізілетін тәрбие жұмысының маңызды ерекшелігі болып табылады. Оны өткізген кезде бұл жастағы студенттер әдетте өз болашағын романтикалық көңіл-күймен бейнелейтінін ескеру керек. Олар жарқын мамандықтарды армандайды және ғарышкер, ұшқыш, геолог, матрос және т.б. болуды қалайды. Өндірістік мамандықтар оларды аз тартады. Сондықтан да жеткіншектердің жарқын да лайықты өмірге деген ұмтылысын қолдай отырып, оларға өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығындағы күнделікті еңбектің ерлігі мен сұлулығын ашып, материалдық өндіріс саласындағы еңбекке ден қою қажет. Шет тілін тікелей оқытуға келетін болсақ, оны оқытудың негізгі мақсаты – шет тілінің коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру, т.б. ана тілінде сөйлейтіндермен шет тіліндегі тұлғааралық және мәдениетаралық қарым-қатынасты жүзеге асыру қабілеті мен дайындығы, мектеп оқушыларының жеке тұлғасын дамытуға, әлемнің ғылыми бейнесін, сыни ойлауын қалыптастыруға ықпал ететін шет тілін нақты практикалық меңгеру. сондай-ақ мектеп түлектерінің әлеуметтік бейімделуі, олардың еңбек нарығындағы бәсекеге қабілеттілігі. Сонымен коммуникативтік құзыреттілікті қалыптастыру орта мектепте шет тілін оқытудың негізгі практикалық мақсаты болып табылады. Тәрбиелік мақсат оқушылардың дүниетанымын, дүниетанымдық сенімін, отансүйгіштікке, адамгершілікке, өзіне және айналада болып жатқан оқиғаларға жауапкершілікті қалыптастыруды, жеке тұлғаның эстетикалық және рухани дамуын көздейді. Тәрбиелік мақсат оқытылатын тілдің елінің мәдениеті туралы білімді меңгеруді, сонымен қатар тілдің құрылымы, оның жүйесі, сипаты, ерекшеліктері, ана тілімен ұқсастығы мен айырмашылығы туралы білімдерді меңгеруді көздейді; өз қызметінің кез келген саласында жеке танымдық қызығушылықтарын қанағаттандыру. Дамытушылық мақсаты ойды білдіру құралдарын, адамдардың қалай айтатынын, затты атау үшін қандай сөздерді қолданатынын білуді, ана мен шет тілдерінің құбылыстарын салыстыру мен салыстыруды, тіл сезімін, тілдік болжамды, есте сақтау қабілеттерін дамытуды қамтамасыз етеді. оның формалары, логикасы (анализ, синтез, салыстыру , қорытындылар), сенсорлық қабылдау, мотивациялық сфера, коммуникативті дағдылар, еңбексүйгіштік, ерік-жігер, шешімділік, белсенділік, оқу қабілетін дамыту. Жоғары сынып оқушыларын шет тілін оқытудағы психологиялық-педагогикалық ерекшеліктері жүктеу/скачать 51,41 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|