VisSim ортасында модель құрастыру ұстанымы

32 

 

Сырт  виртуалды  VisSim  блоктары  кейбір  шарттарға  байланысты 

қолданушыға шынай құрылғы ретінде қабылданады.  

 

2.5 VisSim программасының функциялану шарттарының түсінігі 

  

Жұмыс  орнына  жүйені  құрастыратын  қажетті  реттілікпен  блоктар 

байланыстырылғанда,  сигнал  генераторы  мен  индикаторлар,  модель 

элементтерінің параметрлері енгізілгенде  – модель толықтай құрастырылғанда 

оны функциялайтын үрдіс жіберілуі мүмкін. 

 Жіберу  командасын  алғаннан  кейін  программа  блоктардың  қалай 

байланысқанын  анализдей  бастайды.  Осы  анализ  негізінде  модельді 

сипаттайтын  дифференциалды  –  алгебралық  теңдік  құрады  және  шешеді. 

Модельді  уақыттың  функциясы  ретіндегі  алынған  нәтижелер  периодты  түрде 

жіне  өте  жиі  блоктың  кіріс  пен  шығыс  сигналдарына  сомдалады. 

Дифференциалды  –  алгебралық  теңдеулер  математикалық  түрде  динамикалық 

нысанды,  өте  жоғары  кластағы  нысаныды  сипаттайды.  VisSim  программасы 

осындай теңдеулерді шеше алатындықтан онда өте кең диапазонды қиын жүйе 

мен нысанды модельдеуге болады.  

Теңдеуді  шешу  қадамдап  жүреді  –  бастапқыда  аздаған  уақыт  беріледі, 

бастапқы  шарт  бойынша  блоктардағы  кіріс  пен  шығыс  сигналдардың 

мәндерімен    табылады,  кейін  тағы  да  аздаған  уақыт  беріліп  есептеулер 

жүргізіледі.  Интегралдауға    берілген  аздаған  уақыт  зерттеушіге  сигналды 

үздіксіз  деп  қабылдауға  мүмкіндік  береді.  Кез  келген  блоктагы  шығыс 

сигналдарын  виртуалды  осциллографта  немесе  виртуалды  сандық  индикатор 

арқылы  бақылауға  болады.  Нәтижесінде  шығыс  сигналдардың  уақытқа 

тәуелділігін  көрсетеді.  Осыған  байланысты  VisSim  программасында 

модельденетін жүйен шынайы стендте жасалынып отырғандай болады.  

Сонымен  қоса  программа  алынған  нәтижелерді  тереңірек  сараптау  мен 

модельді оңтайландыруға мүмкіндік береді.  

 

2.6  Жүйенің  математикалық  моделі  мен  беріліс  функциясының 

түсінігі   

 

Динамикалық  нысан  –  физикалық  дене,  техникалық  құрылғы  немесе 

үрдіс,  кіріс  -  сыртқы  әсердің  ықтимал  нүктелері  мен  осы  әсерді  қабылдаушы, 

шығысы – нысанның күйі сипатталатын физикалық шама мәні. Нысан сыртқы 

әсерге  өзінің  ішкі  күйі  мен  шығыс  шамаларының,  күйін  сипаттайтын,  

өзгеруімен  жауап  береді.  Нысанға  әсер  мен  оның  реакциясы  жалпы  т.рде 

уақыттың  өтуімен  өзгереді,  олар  бақылануда.  Яғни  арнайы  құрылғылармен 

өлшенуі мүмкін. Нысан байланысқан динамикалық элементерден құралады.  

Нысанға  әсер  ретінде  кейбір  физикалық  өлшемдер  болуы  мүмкін:  күш, 

температура,  қысым,  электрлік  кернеу  және  т.  б.  Элементтер  мен  осы 

элементтер жиынтығы. Ал жауап ретінде кеңістіктегі қандай да бір қозғалыс.  

33 

 

Математикалы  модель  –  математикалық  формада  оның  маңызды 

қасиеттерін, бағынылатын заңын, көрсететін динамикалық нысанға эквивалент.   

Математикалық  модель  құрудың  бір  жолы  –  динамикалық  үрдісте  кіріс 

шамалары  мен  шығыс  шамаларына  ауысуын  сипаттайтын  дифференциал 

теңдеу  құру.  Әрбір  элементтің  дифференциалды  теңдеуін  құру  кезінде  оның 

күйін  анықтайтын  физикалық  заңды  айқындау  керек.  Физикалық  заңға  сәйкес 

келетін математикалық шешім осы автоматы жүйенің дтфференциалды теңдеуі 

болып табылады.  

Дифференциалды  теңдеулерді  дәрежелі  түрде  алгебралық  теңдеулер 

түрінде  көрсететін  математикалық  аппарат  –  Лапластың  түрдендіруі. 

Лапластың  түрлендіруі  нысанның  жалпыланған    моделінің  нмесе  жүйелерді 

беріліс функциясы түрінде  ( )

W p  көрсетуге мүмкіндік береді.  

Жоғарыда  айтылғандай,  осы  прорамманы  таңдаудың  ең  негізгі  мақсаты   

VisSim программасының қасиеттеріне негізделген.  

 

 

2.1 сурет – VisSim бағдарламалау ортасындағы негізгі контурлар 

жұмысының орнықтылық сұлбасы 

 

2.7 WinCC программасының сипаттамасы мен қолданудағы маңызы  

 

 

 

Қиындатылған  технологиялық  үрдіс  жағдайында  жұмыс  істейтін    және 

құрылғының,  автоматтандыру  техникасының  функционалды  мүмкіндіктеріне 

талаптардың  артуы    оператор  үшін  үрдістің  көрнекілігі  мен  айқындылығы 

максималды  түрде  болуы  керек.  Осы  қажеттілікті  адам  –  машина  интерфейс 

(HMI) қамсыздандырады.   

HMI  жүйесі  адам  (оператор)  мен  үрдіс  (машина/құрылғы)  арасында 

интерфейс  болып  келеді.  Контроллер  -  үрдісті  басқаратын  басқару  блогы. 

Осыған  орай  WinCC  flexible  мен  оператор  арасында  және  WinCC  flexible  мен 

контроллер  арасында  интерфейс  болады.  HMI  жүйесі  келесі  тапсырмаларды 

орандайды:  

–

 

Үрдістің  визуализациясы.  Үрдіс  HMI  құрылғысында  көрсетіледі. 

Экранның диамикалық жаңаруы болады. Мұндай жаңарулар өтпелі үрдістердің 

бір күйден екінші күйге көшу кезінде болады.  

–

 

Оператордың  жағынан  үрдіспен  басқару.  Қолданушының  графикалық 

интерфейсін  қолданып  оператор  үрдісті  басқарады.  Мысалы,  оператор 

34 

 

басқарылатын  элементтерге  эталонды  мәндерді  беріп  немесе  қозғалтқышты 

қосады.  

–

 

Хаттамалардың  көрсетілуі.  Үрдістің  критикалық  жағдайы  автоматты 

түрде хаттамаларды шығарады. Мысалы, берілген мәннің шегінен асып кетуі.  

–

 

Үрдіс  мәндерінің  тіркелуі  мен  хаттамалардың  есеп  ретінде  берілуі. 

HMI  жүйесі  хаттамалар  мен  үрдістің  мәндерін  есептеме  ретінде  шығару 

мүмкіндігі бар. Бұл функция мәліметтерді басып шығаруға мүмкіндік береді.  

–

 

Жабдық  және  үрдістің  параметрлерін  басқару.  HMI  жүйесі  өндіріс 

мәліметтерді  (жабдық  параметрлері  мен  технологиялық  үрдіс)  рецепт  түрінде 

сақтайды.  Мысалы,  өнірілетін  өнімнің  нұсқасы  өзгерген  жағдайда  оңай  түрде 

өзгерген мәліметтерді  HMI құралынан ПЛК – ға жүктейді.  

SIMATIC  HMI  әртүрлі  тапсырмаларды  шешетін  оператордың  басқаруы 

мен бақылауы үшін кешендік жүйені ұсынады. SIMATIC HMI жүйесі әрқашан 

автоматтандыру  техникасы  мен  жабдықтың    жұмыс  істеу  қабілетін  арттырып, 

оны бақылауда ұстауды қамтамасыз етеді.  

WinCC  flexible  автоматтандырылған  технологиялық  үрдістердің  бір  рет 

құрастырылған жоба мен жоғары тиімділікті құралдармен жасалған жобаларды 

ұзақ  уақыт  бойы  қолдану  мүмкіндігі  болатын  адам  –  машина  интерфейстік 

программалық  қамтама  ұсынады.  WinCC  flexible  –  де  келесі  артықшылықтар 

жинақталған:  

–

 

жобамен тікелей және тәуелді жұмыс; 

–

 

айқындық және көрнекілік; 

–

 

кез келген жағдайға жарамдылығы.  

 

2.8 WinCC flexible жүйесінің орындалуы 

 

WinCC  flexible  жүйесі  немесе  ортасы  үрдісті  визуализациялайтын 

бағдарламамен    қамтамасыздандыруды  ұсынады.  Орындалу  ортасында 

технологиялық үрдіс реалды уақытта өтеді.  

 

2.9 WinCC flexible жүйеісінің жасалуы 

 

WinCC  flexible  жобаның  жасалуына  қатысты  барлық  тапсырмаларды 

шешетін  жүйелік  қамтама.  WinCC  flexible  модульді  құрылымнан  тұрады. 

Келесі  жоғарыда  орналасқан  жүйенің  құралдарын  қолдайтын  функционалды 

мүмкіндіктермен  кеңейтілген.  Осындай  кеңейтілген  пакеттердің  көмегімен 

жоғарыда тұрған жүйеге оңай өту мүмкіндігі болады.  

 

WinCC flexible жүйесінің өнімділігі жағынан кеңейтілген құрылғы спетрі 

мен тапсырмаларды, яғни микро – панельдер арқылы басқарудан бастап  ПК – 

де үрдістерді визуализациялауды  қамтиды.  

Жұмыстың бастапқы көрінісі 

 

35 

 

 

2.2 сурет – WinCC ортасында жұмыстың бастамасы мен негізгі 

терезелердің дайындалуы 

 

2.10 Жұмысты орындау ортасындағы ұстаным 

 

Жобаны орындау режимінде оператор технологиялық үрдісті тексеру мен 

басқаруды  орындау  мүмкіндігі  болады.  Осығна  орай  келесі  тапсырмалар 

орындалады: 

–

 

автоматтандыру жүйелерінің мәліметтерімен алмасу; 

–

 

технологиялық үрдістің суретін экранда изуализациялау; 

–

 

үрдісті басқару; 

–

 

үрдістің ағымдық мәліметтерін архивтеу.  

 

2.11 Автоматты түрде хаттамалардың жолдануы 

 

Жабдықтардың істен шығуы мен қандай да бір қатенің болуы материалды 

шығына  алып  келеді.  Қателігі  мен  технологиялық  үрдістің  бұзылуы  жайында 

хаттаманың  пайда болуы  жабдықтың тоқтап қалу  уақытын  азайтады  және  дер 

кезінде қандай да бір шара қолдануға мүмкіндік береді.  

Мысалы,  бу  немес  су  жіберіліп  отыратын  құбырлардың  ластануы 

себебінен  беріліп  немесе  шығарылып  отырған  шектік  мәндер  азайып  қалуы 

мүмкін.  Сол  себепті  осы  жағдайды  ескерту  мақсатында  НМІ  құрылғысында 

арнайы  хаттама  пайда  болады.  Бұл  хаттама  өз  кезегінде  электронды  пошта 

ретінде техникалық қызметуер -  жауапты маманға жолданады.   

Осы  мүмкіндікті  іске  асырау  үшін  «Sm@rtAccess»  қолданылады. 

Электронды пошта арқылы хат жолдау үшін НМІ жүйесінде пошталық серверге 

қолжетімділік болу керек. Пошталық клиент интернет бойынша хат жолдайды. 

Автоматы  түрде  хаттың  жолдануы  барлық  білуге  міндетті  персоналға 

жадбықтың күйі қажетті уақыт аралығында жеткізіледі.   

 

 

 

36 

 

2.12 Жобаны құруды қолдау 

 

WinCC  flexible  машиналар  мен  құрылғыларды  басқару  мен  реттеу  үшін 

қолданбалы интерфейс құру үшін арналған. WinCC flexible белгілі бір шешімге 

арналған жобаны тұжырымдамалар жиынтығын құруы қолдауға  негізделеген. 

Мысалы мұндай қолдау топтастырылған мәліметтерді өңдеуге қатысты болуы, 

автоматты мәліметтердің берілуіне қатысты болуы мүмкін. Мұндай тиімді жоба 

құру процедурасы уақыт пен ақшаны үнемдейді. Осы мақсатпен WinCC flexible 

келесі мүмкіндіктерді ұсынады: 

-

 

соңғы  жүйеге  негізделген  жобалау,  жобалау  кезінде  тек  таңдалған 

жүйемен қолданатын функциялар көрінеді; 

-

 

НМІ  құрылғысының  қолданылуына  тәуелсіз  жобаның  құрастырылуы, 

егер  жоба  бірнеше  мақсаттағы  жүйелерге  нмесе  бірнеші  жүйелерге 

қолданылатын болса, онда НМІ құрылғысының басқа түрін таңдау керек; 

-

 

көрсетілген нысандарға өзгерістерді орталықтандырып енгізу, орталық 

станцияларда  орындалатын  өзгерістер  барлық  жоба  шегі  бойынша 

қолданылады; 

-

 

жобада  бұрын  жасалған  нысандарды  қайта  қолдану,  бұрын 

қолданылған  және  дайын  құрылған  нысандарыд  қайта  қолдану  жобаны 

оңтайландырады; 

-

 

топтастырылған мәндерді өңдеу; 

-

 

экран бойынша навигацияның графикалық бамтамасы; 

-

 

комплексті автоматтандыру концепциясы. 

 

 

2.3 сурет – НМІ құрылғысына HTTP серверінің таңдалу мен байланысу режимі 

 

2.13 Жобада нысандардың қолданылуы 

 

Бұрын  құрылған  нысанның  қайта  пайдаланылуы  жобалау  үрдісін 

жеңілдетеді. Өзгерту енгізу қажет болған жағдайда орталықтандырылған түзету 

уақытты тиімді пайдалануға мүмкіндік береді. 

37 

 

 Қарапайым  экранды  нысандар  экранды  панель  түрінде  жинақталып, 

күрделі нысан құруы мүмкін. Әрбір экранды панельге қасиеті өзгеріп отыратын 

экранды нысандардың тізімін анықтауға болады. Осындай экранды панельдерді 

кітапханада сақтап және кітапхана түрінде пайдалану жалпы жобада қолдануға 

болады.  

Барлық құрастырыған нысандар кітапханаларда сақтала алады. Сонымен 

қатар кітапханаларда арнйы көптеген дайын экранды нысандар болады. Оларды 

түрлі мақсатта қолдана аламыз.  

Егер  құрастырылған  жоба  бірнеше  тілде  құрылу  қажет  болса  онда  жоба 

мәтіні  автоматты  түрде  бір  тілден  екіншісіне  аударылады.  Ол  үшін  арнайы 

кітапхана – мәтіндік кітапхана қолданылады.  

WinCC  flexible  жүйесінде  оператор  реттеп  және  басқарып  отыратын  

үрдістің  экраны  жасалады.  Дайын  нысандардың  қалыптарын  пайдалану 

үрдістің визуализация сын қарапайымдандырады.  

Экранды  құрастыру  кезінде  экранға  үрдісті  визуализациялайтын  қажетті 

элементтер  салынады    да  оларға  үрдістің  сұранысына  сай  қажетті  баптаулар 

жасау арқылы орындалады.  

Экран  динамикалық  және  статикалық  элементтерден  ұруы  мүмкін: 

статикалық  элементтер,  мысалы,  орындалу  кезінде  өзінің  күйін  өзгертпейтін 

мәтін немесе графикалық нысандар.  

     Динамиклық  элементтер  үрдіске  қатысты  өзінің  күйін  өзгертеді.  Олар 

ПЛБ  немесе  оператордың  құралынан  алынатын  әріптік  –  санды  немесе 

гистограммалар  түріндегі  үрдістің  ағымдық  мәндерді  көрсетеді.  Оператор 

енгізетін аймақ та динамикалық болып табылады. ПЛБ мен оператор станциясы 

үрдістің мәндерін тег арқылы алмастырады. 

Функционалды  перне  –  оператор  станциясындағы  физикалық  элемент. 

Пернеге  бір  немесе  бірнеше  функция  жүктеледі.  Бұл  функциялар  сәйкес 

оператордың  басқан  пернелеріне  байланысты  шақырылады.  Функционалды 

пернеге  жалпы  немесе  жергілікті  функция  тағайындалуы  мүмкін.  Жалпы 

пернелер  тек  сол  бір  ғана  функцияны  орындауға  арналған,  ал  жергілікті 

пернелердің  функциясын  программалайтын  перенелер  деп  атайды.  Бұл 

пернелердің басылуы экранда көрсетілген әрекеттерді орындайды.  

 

38 

 

 

2.4 сурет – WinCC ортасындағы негізгі жұмыс көрінісі 

 

2.14 WinCC мен VisSim бағдарламаларын байланыстыру 

 

VisSim  ортасында  жазылған  мәліметтерді  WinCC  ортасына  шығарып 

көрсету үшін өзіндік арнайы компоненттері бар. Ең алдымен жазылған мәлімет 

өз ортасында оқылады. Кейін серверға жіберіліп, сервер арқылы келесі ортаға 

көшіріледі.  Сол  себепті  негізгі  компоненттері:  ОРС  Server,  OPC  Write,  OPC 

Read.  

 

OPC  (OLE  for  Process  Control)  –  бұл  бағдарламалық  технологиялардың 

жиынтығы.  Технологиялық  үрдістер  мен  автоматтандырудың  нысанын 

басқарудағы бірлік интерфейс.  

 

 

2.5 сурет – Lectus Modbus OPC/DDE серверінің негізгі көрінісі 

 

Lectus  Modbus  OPC/DDE  сервері  Modbus  RTU/ASCII  желісіндегі  ОРС 

және  DDE  клиенттеріне  мәліметтерді  ұсынуға  арналған.  ОРС  клиент  ретінде 

39 

 

кез келген SCADA жүйесі, біздің жағдайда WinCC, бола алады. Ал DDE клиент 

ретінде VisSim болып табылады. 

Клиент  ретінде  VisSim  бағдарламасы  қолданылып  тұрғандықтан  осы 

ортада  жазылған  мәліметтер  тексеру  мақсатында  серверге  жүгініп,  мәндерін 

тексеріп,  серверге  жазылған  мәнді  алып  қайта  кейін  қайтарады.  Сондағы 

жұмыстың жүрісі мынадай түрде болады  

 

 

 

 

 

 

2.6 сурет – Клиент – Сервер арасындағы байланыс архитектурасы 

 

VisSim  бағдарламалау  ортасында  таңдалған  әр  элементтің  қасиетіне 

қажетті мағлұмат жазылады және сол бойынша байланыс орнатылады.  

 

 

2.7 сурет – VisSim ортасында таңдалған арнайы байланыс элементтері 

 

Енді  осы  әр  элементке  жеке  байланыс  орнату  келесі  түрде  болады. 

Таңдалған  Lectus  OPC  Server  пакетімен  жалғап,  байланыс  орнатылады. 

Мағлұмат  алмасу  осы  ортада  жүргізіледі.  Әрбір  енгізілген  мәлімет  сервердегі 

енгізіліп  қойылған  мәліметпен  салыстырып  соны  оқиды.  Яғни  клиенттен 

сұраныс келген жағдайда.  

 

 

2.8 сурет – ОРС Сервермен байланыс орнату 

 

Келесі байланыс жазылған мәліметке қатысты. Клиент арқылы енгізілген 

мәлімет жазылады. 

Клиент 

Сервер 

Клиент 

40 

 

Сол  бойынша  серверге  тексеруге  жіберіледі.  Өзіне  қажетті  мәнді  жүктеп,  сол 

бойынша тексеріс жүргізіледі.  

 

 

2.9 сурет – ОРС Write бойынша мәлімет таңдалуы 

 

Ендігі  кезекте  тура  осы  әрекетпен  оқылуға  арналған  байланыс 

орнатылады. Яғни серверге жазылған мәлімет оқылады.  

Бұл  жазылғандардың  барлығы  клиенттік  бөлімге,  яғни  VisSim 

бағдарламалық ортасына байланысты болды.  

WinCC ортасында байланыстың орнатылуы мен екі бағдарлама арасында 

мәліметтердің  алмасуы  арнайы  қызметтер  бойынша  іске  асырылады.  Сервер 

арқылы клиенттік бағдарламамен байланыстыру үшін тэг пайдаланылады. Онда 

арнайы байланыс көрсетіледі. Әр мәнге тиесілі өзінің байланысы болады. Оның 

адресі жазылады.  

 

 

2.10 сурет – WinCC ортасында тэгтердің таңдалып, құрылуы 

 

 

Ал  негізгі  сервермен  байланыс  орнату  үшін  «байланыс»  деген  бөлімі 

таңдалады.  Онда  баланыс  үшін  ОРС  сервері  мен  оның  қосымша  құралдары 

енгізіледі. Ол келесідей орындалады.  

 

41 

 

 

2.11 сурет – Сервер мен WinCC бағдарламасы арасындағы байланыс 

 

 

Компоненттерді  таңдап,  жұмыс  ортасына  орналастырғаннан  кейін  оған 

анықтама беріп, белсенділігін текскреміз. 

 

 

2.12 сурет – Жұмыс ортасына қажетті компоненттерді орналастыру 

 

 

Үрдіс  пен  параметрлер  және  нысан  жайында  мағлүмат,  тест  жеке 

беттерде 

орналастырылғандықтан 

перне 

арқылы 

беттерге 

көшу 

ұйымдастырылды. 

 

2.14 сурет – Экрандар арасында көшуді орнату 

 

42 

 

 

Жасалып  отырған  жұмыс  ортасындағы  керекті  мәліметтерді  сақтау  мен 

көрсету  мақсатында  оларды  арнайы  ортаға  шығаруға,  болмаса  желі  бойынша 

жолдауға болады. Мысал ретінде MS Exel ортасына мәліметтерді орналастыру 

келесідей болады.  

Енді  осы  екі  бағдарламаның  арасында  байланыс  орнап,  мәліметтердің 

алмасуын  тексеру  үшін  арнайы  терезе  арқылы  бақылауға  болады.  Онда 

процестің  қарқындылығы,  жолданған  мәлімет,  айнымалы  саны,  байланыстың 

сапасы  көрсетіледі.  Бұл  алынатын  мәліметтер  бойынша  құрылған  байланыс 

дұрыс  және  орынды  жұмыс  жасап  жатқанын  көрсетеді.  Екі  бағдарлама 

ортасында  деректер  алмастырылып,  тексеріліп,  қорытынды  нәтижесі 

шығарылады.  

 

 

2.15 сурет – MS Exel ортасында хаттама шығару  

 

Осы  бағдарламалардың  байланысы  негізінде  программалық  тренжерда 

болып  жатқан  негізгі  процестерді  басқарып,  сол  бойынша  мәліметтерді 

бақылап  отырады.  Яғни  бастапқыда  берілген  мәлімет  пен  енгізілетін  және 

шынайы  уақытта  қолданылып  отырған  мәліметтер  салысытырылып,  жалған 

болса бірден ескерту береді.   

 

 

2.16 сурет – Екі бағдарлама арасында мәлімет алмасу 

 

43 

 

 

Программалық  тренажерда  негізгі  екі  контур  бойынша  авариялық 

жағдайды  бақылайтын  жағдай  орнатылды.  Олар  –  қоректенуші  суды  бақылау 

мен  суыту  суының  берілуі  арқылы  будың  температурасын  өлшеп,  қалыпты 

деңгейде ұстап отыру.  

 

Программалық  тренажер  операторлар  мен  жаңадан  келген  мамандардың 

білім  деңгейін  арттыруға  арналған  арнайы  жоба  болғандықтан  жұмысқа 

қосымша  ретінде  алған  тәжірибелік  білімдерін  тексеру  мақсатында  тест 

тағайындалды. 

 

 

2.17 сурет – Авариялық жағдайды бақылауға арналғен негізгі контурлар 

 

 

Ол  тест  арнайы  жұмыс  ортасы    -  WinCC  мен  Step7  бағдарламалық 

ортасында  даярланды.  Тесттік  жұмыс  осы  барабанды  қазандыққа  байланысты 

он сұрақтан құралған. Егер тапсырушы осы он сұрақтың жетеуіне жауап берген 

болса  арнайы  «тесттен  өтті»  деген  хабрлама  шығарылады.  Ал  кері  жағдайда 

өтпегені жайында хабарлайды.  

 

 

                                                    2.18 сурет – Тест  

 

44 

 

3 ТЕХНИКА – ЭКОНОМИКАЛЫҚ  БӨЛІМІ  

 

3.1 Жұмыстың сипаттамасы   

 

 Кез келген жобаны салуды және оны пайдалануды экономикалық бағалау 

үшін  бастапқы  кезде  бизнес-жоспар  құрып,  оны  негізге  ала  отырып  шешім 

қабылдайды, егер ұлтаралық шешім болса, инвестициялық жоба өнделеді.  Бұл 

ақша бағасының уақыт бойынша өзгерісін және жобаны іске асырудағы барлық 

кешенді  шығындарды  есепке  алатын  техника-экономикалық  шешімдер 

қабылдауды  бағалаудың  қазіргі  әдісі:  ол  бағалар  мен  келешектегі  болатын 

тарифтік  саясат, өнімді өткізу  көлемі,  жобаны іске  асырудан  болатын кіріс пен 

пайданы,  несиені  қайтаруға  кететін  пайда  бөлігін,  кәсіпорын  несие  алатын 

банктің пайыздық мөлшерлемесі, несие қайтару мерзімі. 

Қазіргі уақытта көптеген жылу өнеркәсібі экономикалық жағынан тиімді 

және  жаңаланған  жүйелерге  көшті.  Бұл  жаңа  жүйе  ең  алдымен  кәсіпорын 

жұмыскерлерінің  өнімділігін  арттыруға  арналған,  және  де  орнатылған 

құрылғыны  толығымен  қолдануға,  қолданушыларды  үздіксіз  жылу  мен  ыстық 

суда қамсыздандыруға, құрылғыны білімді және дұрыс қолдану мен оттынның 

шығынын, электрэнергия мен т. б. заттардың шығынын азайтуға арналған.   

 

Жылумен  қамту  жүйелерінің  экокномикалық  тиімділігінің  артуы  ең 

маңызды  орын  алады.  Өндіріс  тиімділігін  арттырудың  негізгі  факторы  болып 

жоспарлау  щарты  мен  экономикалық  стимулдау,  механикаландыру  мен 

автоматтандыру үрдістеріне қатысты жаңа техникамен қамту болып табылады.  

 

Бұл  дипломдық  жұмыста  операторларға  арналған  арнайы  программалық 

тренажер  қарастырылады.  Программа  жаңадан  келген  немесе  жаңадан 

енгізілген  жобаны  үйрену  мақсатында  жұмыскерлерді  үйретіп,  тәжірибе 

алмастырады.  Тренажер  негізі  барабанды  қазандыққа  арналған.  Сондағы 

болатын негізгі 5 контур мен авариялық жағдайларды қарастырады.  

 

Шынай  нысанға  тәжірибе  жасауға  болмаса  жаңадан  келген  жас 

мамандарды  жіберу  өте  қауіпті  және  материалдық  жағынан  да  шығынға  алып 

келетіндіктен түрлі дайындық жұмыстарын осы тренажерде өткізген дұрыс.  

 

Бұл жобаланған программада тәжірибе алмасушы – оқушы қандай да бір 

мәндерді  беру  арқылы  белгілі  бір  уақыт  аралығында  өтіп  жатқан  үрдістің 

орнықты түрде болғанын тексеру керек. Егер авариялық жағдай орнаса белгілі 

шекті  уақыт  аралығында  ол  жағдайды  түзейтін  шаралар  қолдану  керек.  Егер 

бұл  дайындықтан  немесе  жаттығудан  өтпеген  болса  оған  арнайы  хаттама 

шығарылады, яғни өтпегені жайында.  

жүктеу/скачать 3,24 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: