1.2 Малды сою және ұшаны бөлшектеу цехы
Ұшаларды сою және бөлшектеу цехы ет-май өндірісіндегі негізгі цех болып табылады. Бұл цех мал союға дейінгі цехтармен тікелей байланысты, олардан өнімдер ет-май ғимаратының және тоңазытқыштың барлық цехтарына түседі. Ұшаларды союға және бөлшектеуге арналған цехтың орналасқан жері барлық цехтармен, тұрмыстық үй-жайлармен, канига жинау, роликтерді дайындау бөлімдерімен және т.б. байланысын қамтамасыз етуі керек.
Малды бастапқы өңдеу цехына қойылатын жалпы талаптар.
Ұшаларды жансыздандыруға, қансыздандыру жолына көтеруге және малдың қансыздануына арналған аумақ қалған аумақтардан қалқамен бөлінуі керек.
Тағамдық қанды алу, сақтау (өлген малдың ветеринариялық-санитариялық сараптамасының қорытындысы шыққанға дейін) және бастапқы өңдеу жеке бөлме немесе малды алғашқы өңдеуге арналған бөлмеде орналастырылуы керек.
Малды бастапқы өңдеуге арналған үй-жайларда азық қанын жинауға, сақтауға және бастапқы өңдеуге арналған алаңды орналастыру кезінде оны бөлменің қалған бөлігінен биіктігі 2,8 м қалқамен бөлу қажет.
Қабырғалардың, қалқалардың және бағандардың беттері толық биіктікке дейін керамикалық жылтыратылған плиткалармен қапталуы керек.
Тағамдық қан алу орны шлангтары, колбалары бар қуыс пышақтарды жууға және дезинфекциялауға арналған құрылғылармен және қанды жинауға және алғашқы өңдеуге арналған басқа да жабдықтармен және жабдықтармен жабдықталуы керек.
Ішек-қарынды ішіндегісінен босату (дымқыл әдіспен) жеке үй-жайда немесе Малды бастапқы өңдеу бөлмесінде орналастырылуы тиіс.
Малды бастапқы өңдеу бөлмесінде асқазанды босату учаскесін орналастырған кезде оны биіктігі кемінде 2,8 м болатын бөлікпен бөлу керек.асқазандар мен қарыншаларды құрғақ әдіспен босату бөлек бөлмеде жүргізілуі керек.
Малды бастапқы өңдеуге арналған нысанды жобалау кезінде оны «таза» және «лас» аймақтарға бөлу ұсынылады. Теріден бұлшықет тіндері мен майлардың кесінділерін кетіруге арналған аймақ ұшалар орналасқан жерден 3 м кем емес қашықтықта орналасуы керек немесе биіктігі кемінде 2,8 м қалқамен бөлінуі керек. мал сою және қайта өңдеу».
Дипломдық жұмысты орындау кезінде бастапқы деректер: ет өнімділігі т/ауысым және мал түрлері бойынша % қатынасы немесе түрі бойынша мал саны – бас/см, малдың орташа тірі салмағы (түрлері бойынша).
Шикізатты есептеу кезінде өңделетін малдың түрлері бойынша арақатынасын анықтау қажет, жалпы қабылданған арақатынастар: 60 % - ІҚМ, 30% - шошқа, 10 % - ҰМ жалпы өңдеуден.
Сүйектердегі ет шығымының нормасы қосымшада берілген, 1 бас малдың тірі салмағын белгілі бір кәсіпорында алуға болады немесе орташа.
Есептеуді келесі форманың 1-кестесіне келтіру ұсынылады (нақты мысалда).
Дайын өнім және шикізат есебін формула бойынша есептеледі:
Ұша массасы:
Мт=Мж*z/100 (1)
бұл жерде Мт – ұша массасы, кг;
Мж – тірі салмағы, кг;
z - тірі салмағының шығыны.
Ауысымындағы бас мөлшері:
А= Q/Мт (2)
бұл жерде, А - ауысымдағы ұшаны өңдеу;
Q - еткомбинатының берілген ұша түріне қуатылығы, кг;
Ұшаның бір басына шикізат мөлшері, кг
Мт=Мж*z/100 (3)
Берілген цехқа түскен ауысымдағы шикізат мөлшері:
Мт= АМж*z/100 (4)
Шикізат массасының дайын өнім шығымы (Мn ):
Мn =Мсz/100 (5)
бұл жерде, Мс –ауысымдағы шикізат мөлшері, кг
Көмекші материалдар: Мвс = p*А (6)
бұл жерде, p – шығын нормасы (басқа, комплект, тері)
1.2.1 Шикізат пен дайын өнімді есептеу
Шикізат есебі цехтағы өңделетін ұшаның барлық мал басының түріне, берілген негізгі өңделетін (10 тонна - ІҚМ, 10 тонна - ұсақ мал, 5 тонна - шошқа) ет ұшасының норма шығынымен бекітіледі.
Өңделетін малды сою және ұшаны бөлшектеу цехының ауысымдағы мал басының мөлшерін анықтаймыз.
Кесте 1 – Аусымдағы мал басының мөлшері
Мал
|
Ауысым
дағы өндіретін қуат
|
Ет ұшасының шығу нормасы
|
Малдың тірідей салмағы
|
Ұша салма
ғы
|
Ауысымдағы қуат
|
есептел
ген
|
қабылдан
ған
|
ІҚМ
|
10000
|
47
|
350
|
165
|
60
|
60
|
Ұсақ мал
|
10000
|
40
|
40
|
16
|
650
|
650
|
Шошқа
|
5000
|
62
|
100
|
62
|
80
|
80
|
ІҚМ ұшасының массасы = 350*47/100=165кг
Ауысымдағы мал басының саны = 10000/165=60
Ұсақ мал ұшасының массасы = 40*40/100=16кг
Ауысымдығы мал басының саны = 10000/16=650
Шошқа ұшасының массасы = 100*62/100 =62 кг
Ауысымдағы мал басының саны = 5000/62=80
Шикізатты өңдеу нәтижесінде алынған дайын өнім мөлшерін және шығын есебін анықталуымен бекітеміз. Алынған дайын өнімді кестеге жазамыз.
Кесте 2 - Қайта өңдеу кезінде таңдалған өнімді есептеу
Өнім
|
Шығымы,тірі салмаққа %
|
Өнім бағыты
|
ІҚМ
|
|
Ұсақ мал
|
|
Шошқа
|
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
Етті ұша
|
47,0
|
10000
|
40,0
|
10000
|
69/65/62
|
5000
|
Тоңазытқыш
|
Бас
|
3,1
|
651
|
3,51
|
913
|
4,01
|
321
|
Субөнім цехы
|
Құлақтар
|
0,1
|
21
|
-
|
-
|
0,36
|
29
|
Аталғандай
|
Тіл
|
0,39
|
82
|
0,31
|
81
|
0,42
|
34
|
>>
|
Аяқтар
|
1,77
|
372
|
-
|
-
|
1,49
|
119,2
|
>>
|
Желін
|
0,33
|
69,3
|
-
|
-
|
-
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |