Дипломдық жобада «Атырау» мұнай айдау станциясының магистралды
жүктеу/скачать 2,32 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 4 Өміртіршілік қауіпсіздігі 4.1 Өндіріс орнындағы қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау
- 4.2 Сорғылық станциялардағы шу мөлшерін анықтау
- 4.3 Электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету
Сурет3.3 - Қайнар кен орнын электрмен жабдықтау сұлбасы
4.1 Өндіріс орнындағы қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау
Еңбек қорғау шараларының негізгі мақсаты – травматизм және кәсіби сырқаттарды жою. Еңбек ету жағдайларын жақсарту бойынша шаралары арқасында еңбек өнімділігі көтеріліп, жоғалған еңбек ету қабілетін жақсартуға кеткен шығындар азаяды.
Еңбек қауіпсіздігі жобалау кезінде, құрылыста, қондырғылар мен объектілерді дайындау және іске қосу кезінде ескерілуі қажет.
Еңбек қорғау бойынша барлық шаралар еңбек процесіне қатысатын адамдарды қауіпті және зиянды факторлардың әсерінен қорғау мақсатында жүргізіледі. Мұнай өнеркәсібі мұнайдың және мұнай газының физикалық және химиялық қасиеттерімен, олардың белгілі бір жағдайлар мен улылығы кезіндегі жарылысқа қауіптілігімен ерекшеленеді, өйткені мұнай
өнеркәсіптерінде уландырғыш және күйдіретін (сынап, қышқыл, цемент және т.б.), жарылатын және радиоактивті заттар қолданылады. «Атырау» мұнай айдау станциясының сорғы агрегаттарында жүргізілетін жұмыстар ашық жерде жүргізіледі және келесі жағдайлармен кездеседі: ауыр және үлкен жабдықтар мен құралдардың қолданылуы; жоғары қысымдардың пайда болуын тудыратын технологиялық процестердің болуы; үлкен жүктемеде болатын жабдықтардың орналасуы; Барлық осы ерекшеліктер белгілі бір қауіпсіздік шараларын сақтамаған кезде қайғылы жағдайлардың болуына әкеледі. Жобаланып отырған сорғы агрегаттарының электржетегін басқару жүйесінде кездесетін негізгі қауіпті факторлар – қозғалтқыштың айналатын бөліктері, механизмдер және олардың элементтері, құрылғылар қорек алатын электрлік ток. Зиянды факторларға ұзақ әсер нәтижесінде денсаулықтың нашарлауына әкелетін электрондық құрылғылардың электромагниттік сәулеленуі, шу, табиғи жарықтың болмауы немесе жеткіліксіздігі, жұмыс зонасының жеткіліксіз жарықтандырылуы, статикалық электрлік жатады.
Электрондық аппаратура және өлшеуіш техника аспаптары орнатылған бөлмелер жоғарғы қауіптілік категориясына жатады. Мұнда адамның жерге қосылған металлоконструкциялар мен электр қондырғылардың метал қорабына бір мезгілде жанасу мүмкіндігі бар. Мұнай өнеркәсібінде қозғалатын және айналатын түйіндер мен детальдарға толы әртүрлі қондырғылардың эксплуатациясы кезінде физикалық қауіпті және зиянды өндірістік факторлар жиі кездеседі;
химиялық факторлар сирек кездеседі – химиялық заттарды қоймалау және сақтау кезінде, сонымен қатар
оларды өндірісте қолдануда; психофизиологиялық қауіпті және зиянды өндірістік факторлар өнімді механикаландырылған және автоматтандырылған ағындық желілерде қайта өңдеудің барлық кезеңдерінде кездеседі. Сонымен қатар, мұнай айдау станцияларындағы өндірістік процестер шумен және дірілмен, шаң, асқын жылудың, ылғалдылық пен газдардың бөлінуімен ерекшеленеді. Осы кәсіпорындарда өңделетін шикізат үлкен өрт қауіптлігін тудырады. Сондықтан температураны, ылғалдылықты, шаңның шекті рұқсат етілген құрамын, буларды, газдарды және өртке қарсы режимді қадағалауға үлкен талап қойылады. Сондықтан мұнай өнеркәсібінде еңбек қорғау бойынша заңдарды орындаудың үлкен мәні бар. Сорғы агрегаттарына қызмет көрсететін жұмыс персоналына келесі қауіпті және зиянды өндірістік факторлар әсер етуі мүмкін: а) қауіпті өндірістік факторлар:
1) механикалық жарақат; 2) электр тогы әсерінен электр жарақаты;
3) өрт туған жағдайда күйік алу және улану мүмкіндігі; б) зиянды өндірістік факторлар:
1) шу мен діріл; 2) электромагниттік сәулелену;
3) қолайсыз климаттық жағдайлар; 4) жеткіліксіз жарықтандыру. Еңбек қорғаудың жақсаруы автоматтандыру дәрежесінің жоғарлауымен байланысты. Бұған автоматтандырылған ағындық желілер, роботтандырылған комплекстер, шоғырланған жұмыс орындарын, электроника және микропроцессорлық техника негізінде комплекстік басқару жүйелерін құру арқылы қол жеткізуге болады.
Шудың адам организміне ұзақ уақыт әсер етуі, бірнеше қолайсыз жағдайлардың пайда болуына әкеледі: көру, есту мүшелерінің жұмысы төмендеп қан қысымы көтеріледі. Шумен күресудегі ең негізгі шаралары бұл – үш негізгі бағытта жүзеге асырылатын техникалық шаралар: -
шаралары; -
беру жолдарының шуын азайту;
- цехтағы жұмысшыларды қорғау. Шуды азайтудың негізгі құралы бұл – шуды көп шығаратын технологиялық құбылыстарды аз шулы немесе мүлде шу шығармайтын құбылыстарға ауыстыру. Сорғы станциялардағы шу көзі ретінде қозғалтқыштар қарастырылады. Шу көзі мен есептік нүкте орналасуы 10-суретте көрсетілген. Шу көзі есептік нүктеден 2,5м қашықтықта орналасқан. Бөлме көлемі 6000 м 3 , шу көзінің ең үлкен ұзындығы l max
= 3м, B/S қатынасы – 0,6.
Кесте 4. 1 – Шу көзінің дыбыс қуатының деңгейі Өлшемі, дБ Октавты жолағының ортагометриялық жиілігі, Гц 63
125 250
500 1000
2000 4000
8000 Lp
99 92
86 83
80 78
76 74
Шу көздері еден бетінде орналасқандықтан:
2
r S , м 2 , (4.1)
S = 2 · 3.14 · 2.5 2 = 39,25 м 2
- жақын жатқан акустикалық аймақтың әсерін есепке алатын және шу көзінің акустикалық ортасы мен есептік нүктенің максимал ұзындығы арасындағы арасындағы қашықтықтың қатынасына тәуелді,яғни:
83
0 3 5 , 2 max
r ,
= 1.24
Ψ – B/S огр қатынасынан сызбақтан анықталатын қоршау беттерін есепке алатын еселеуіш, біздің жағдайда B/S огр
= 0.6 болғанда, Ψ = 0,63 В – бөлме тұрақтысы [25], м 2 :
1000
B В , (4.2)
мұндағы В 1000 – 1000Гц ортагеометриялық жиіліктегі бөлменің түрі мен көлеміне байланысты бөлме тұрақтысы, м 2 . - жиіліктік көбейткіш.
Біздің бөлмеміз үшін: 20 1000 V B , (4.3) мұндағы: V – бөлме көлемі.
. 300 20 6000
Кесте 4.2 – жиіліктік көбейткіштің мәндері f, Гц 63
125 250
500 1000
2000 4000
8000
0,5 0,5
0,55 0,7
1 1,6
3 6 В 150 150
165 210
300 480
900 1800
i Lp i 1 , 0 10 (4.4) мұндағы Lp i – шу көзінің тудыратын дыбыстық қуатының деңгейі, дБ.
Сурет 4.1 – Шу көзі мен есептік нүктенің орналасуы
f, Гц 63
125 250
500 1000
2000 4000
8000 Lp i дБ 100 103
99 95
97 98
85 82
∆i 1*10 10
1,99*10 10 7,9* 10 9 3,16*10 9 5,01*10 9 6,31*10 9 3,16*10 8 1,58*10 8
2 м
20 м
r 1 =2 ,5 м
Әрі қарай алынған мәндердің көмегімен есептік нүктедегі дыбыстық қысымның деңгейін анықтаймыз:
),
lg( 10 1 1 m i n i i i i i i B S Ф K L (4.5)
.
, 85 1 10 1 150 67 , 0 4 25 , 39 1 1 10 1 lg 10 10 10
Кесте 4.4 – Дыбыстық қысым деңгейі f, Гц ∆i
L 63
10000000000 85,32634 125 19952623150 88,32634 250
7943282347 84,32634 500 316227660 80,32634 1000
5011872336 82,32634 2000 6309573445 83,32634 4000
316227766 70,32634 8000 15849319,2 67,32634
4.2.2. Шу мөлшерін азайтуды есептеу
Шу көзінен есептік нүктеге дейінгі шу мөлшерін азайту шуды азайту шараларына дейінгі есептік нүктедегі дыбыс қысымы L мен жіберілген деңгейдің L доп айырмасы ретінде анықталады: доп тр L L L , дБ (4.6) 67 ,
99 33 , 85 тр L дБ
Кесте 4.5 - тр L есептік мәндері F, Гц 63
125 250
500 1000
2000 4000
8000 L,дБ
85,33 88,33
84,33 80,33
82,33 83,33
70,33 67,33
Lдоп,дБ 99,00 92,00
86,00 83,00
80,00 78,00
76,00 74,00
тр L ,дБ -13,67 -3,67 -1,67 -2,67
2,33 5,33
-5,67 -6,67
Шуды азайтуда подшипниктерді сапалы жасаудың, оларды білікке тығыз отырғызу және қалқанша ұяларының қиғаштықсыз болуы және қыспауының да маңызы бар. Подшипниктерді майлау, дұрысотырғызу да шуды азайтады. Сырғығыш подшипниктер аз шу шығарады. Дыбыс жұту әдісімен шуды азайту дыбысжұтқыш материалдың кедергісінің болмауы себепті дыбыс тербелістері бөлшектерінің жылу энергиясына айналу принципіне негізделген. Дыбыс энергиясы қаншалықты көп жұтылса, соншалықты бөлмедегі шу бәсеңдейді. Сондықтан бөлмедегі шуды азайту үшін оның ішкі беттері дыбысжұтқыш материалдармен жабылады. Жеке қорғанысқұралдарын қолдану ұжымдық және басқа қорғаныс құралдары шудың шектік деңгейін азайтуға мүмкіндік етпеген жағдайда қолданылады. Жеке қорғаныс құралдары қабылданатын дыбыс деңгейін 10...45 дБ дейін төмендетуге мүмкіндік береді, әсіресе адам үшін аса қауіпті жоғары жиіліктегі шуды елеулі азайтады.
Электр энергиясы өндірісте ең таралған және кең қолданылатын энергия түрі болып табылады. Сондықтан электр қауіпсіздігін қамтамасыз етуге көп уақыт бөлінеді. Жұмыс персоналын электр тогымен зақымдануын болдырмау мақсатында, электр қорғаныс шарттарына сәйкес: 1)
электр жабдықтардың барлық ток өткізгіш бөліктері штаттық қоршаулармен қоршалған, қабықтармен жабылған немесе бөтен адамдарға рұқсат етілмейтін бөлек бөлмелерде орналастырылған; 2)
барлық жұмыстар наряд бойынша жүргізіледі және негізгі және қосымша электр қорғаныс аспаптары қолданылады; 3)
немесе арнайы жартықабаттарда жүргізілуі қажет; 4)
жөндеу жұмыстарын орындау кезінде уақытша жарықтандыру ретінде от пайдалану тыйым салынған және қорегі төмен вольтты жарық көзін пайдалануға рұқсат етілген; 5)
барлық коммутациялық аппараттар және ақпараттық аспаптар арнайы щиттар мен пульттарда орнастырылған; 6)
тізбегі қарастырылған. Электрлік қондырғылар үлкен қауіп төндіреді, себебі эксплуатация немесе профилактикалық жұмыстар барысында адам кернеу астындағы бөліктеріне жанасуы мүмкін. Адамның электр қондырғысының ток өткізгіш бөліктеріне жанасу қауіптілігі адам денесі арқылы өтетін ток шамасымен анықталады. Мұнай өнеркәсібіндегі электр қондырғыларында жұмыс істеу
қауіпсіздігі жұмысты дұрыс ұйымдастыру арқылы қамтамасыз етіледі. Журналда ауысымды қабылдау және тапсыру жөнінде, кілттерді беру, режимнің өзгерісі, аварияларды жою т.б. туралы жазылып отырылады. Өрттің пайда болу мүмкіндігін жою үшін және токтың бір сымнан екіншісіне өтуі тек ток қабылдағыштары арқылы жүруін қамтамасыз ету үшін ток өткізгіш бөліктер оқшауланады. Электр сымдарының оқшауламасының кедергісі екі сақтандырғыш арасында кез-келген учаскесінде, сым және жер арасында, және кез-келген екі сым арасында 0,5 МОмға тең болуы қажет. Бұл электр қауіпсіздігін қамтамасыз етудің негізгі шарты. Эксплуатация кезінде ылғалдылық, шаң, температура және де басқа факторлардың әсерінен оқшаулама жарамсыз болуы мүмкін, осының салдарынан өрт және адамның электр тогымен зақымдану қаупі туады. Сондықтан кез-келген жаңа электр қондырғысы немесе оның бір бөлігі монтждау немесе жөндеу жұмыстарынан кейін кернеу көзіне қосу алдында сымдарының, электраппаратурасының, электрмашиналарының және т.б. оқшауламасының кемшіліктерін анықтау үшін тексерілуі қажет. Эксплуатациялау жағдайында оқшауламаны ылғалды бөлмелерде жылына 2 реттен кем емес, құрғақ бөлмелерде 1 рет тексеріледі. Қоршау ретінде болат торлар, есіктері бар біртұтас щиттер, есіктері бар шкафтар және қораптар қолданылады. Ескеретін жайт, кернеу 1000В-тан жоғары жағдайда ток өткізгіш бөліктерге жанасудан қорғау үшін қоршау ретінде бөгеттер мен тұтқаларды пайдалану рұқсат етілмейді. Кернеуі 1000В- тан жоғары ток өткізгіш бөліктері 2,5м биіктіктен төмен орналасқан таратқыш құрылғының камерасына кірісінде біртұтас қоршаулар мен есіктермен қатар биіктігі 120 м бөгет болуы қажет (камера ішінде). Нөлге қосу – кернеу астында болуы мүмкін метал ток өтпейтін бөліктерді нөлдік қорғаныс өткізгішпен электрлік қосу. Нөлдік қорғаныс өткізгіш – нөлденетін бөліктерді ток көзінің орамасының бейтарап нүктесімен немесе оның эквивалентімен жалғайтын өткізгіш. Нөлге қосу бейтарабы жерге қосылған кернеуі 1000 В дейінгі желілерде қолданылады. Электр жабдығының металл корпусына фазаның тесілу жағдайында бірфазалы қысқа тұйықталу пайда болады, бұл қороғаныстың тез қосылуына және зақымданған қондырғыны қорек желісінен автоматты ажыратуына алып келеді. Мұндай қорғаныстарға қысқа тұйықталу токтарынан қорғауға арналған автоматтар және балқымалы сақтандырғыштар, құрамды ағытуы бар автоматтар жатады.
Мұнай кәсіпорындарының электр қондырғылары негізінен кернеуі 220/380 В және 6-10 кВ нөлдік сымы жерге қосылған төртсымды айнымалы ток желісінен қорек алады. Оқшауламаның зақымдануы және электр қондырғысының басқа да бұзылуларында ол желіден тез ажырап (сақтандырғыштың күйіп кету нәтижесінде), осылай қауіптілік көзі жойылады.
Қорғаныстық ажырату – адамның токпен зақымдану қаупі туған жағдайда электр қондырғысын автоматты түрде кенет ажыратуына арналған
құрылғы. Қорғаныстық ажырату, фазаның электр жабдықтың қорабына тұйықталуы және оқшаулама кедергісінің рұқсат етілген шамасынан төмендеуі жағдайында, адамның ток өткізгіш бөліктергі жанасу кезінде қорғаныстық жерге қосу және нөлге қосу қажетті қауіпсіздік қамтамасыз ете алмаған жағдайда қолданылады. Қорғаныстық жерлеме - кернеу астында болуы мүмкін метал ток өтпейтін бөліктерді жерге немесе оның эквивалентіне электрлік қосу. Қорғаныстық жерлеменің мақсаты – қалыпсыз кернеу астындағы жабдықтың метал бөліктерінде кернеу мәнін жерге қатысты қауіпсіз шамаға дейін төмендету. Жерге қосылған жабдықтың қорабына тұйықталу нәтижесінде жанасу кернеуі азаяды, яғни осымен қатар қораппен жанасқан адамның денесінен өтетін ток та азаяды. Электр қондырғыларының әр түрлі бөліктерінде оқшауламаның тесілуі және кабельдердің қабатына, қосқыштар, шамдар, электр қозғалтқыштардың метал қораптарына тұйықталу болуы мүмкін. Осының нәтижесінде жалпы жағдайда кернеу астында болмайтын метал ток өткізгіш бөліктер ток астында болып, оларға адам жанасқанда үлкен қауіп төндіруі мүмкін. Кернеудің электр қондырғысының ток өтпейтін бөліктеріне өтуі кезінде токпен зақымданудан қорғаныс құралы болып кедергісі R жер
= 4 Ом тең қорғаныс жерлеме болып табылады. R жер адам кедергесінен едәуір аз болғандықтан (R адам
=1000 Ом), ток кедергісі аз тізбекпен өтеді – жерге, сондықтан электр қозғалтқышының қорабына жанасу қауіп төндірмейді. Жерлеме болмаған жағдайда және оқшауламаның зақымдануында электр қозғалтқыштың метал бөліктері кернеу астында болуы мүмкін және адамға электр жарақатын алу қаупін төндіреді. Оқшауламаның тесілуі жағдайында адамға әсер ететін кернеу шамасы U тес адам денесінің кедергісіне R адам
және желінің басқа екі фазасының жерге қатысты оқшаулама кедергісіне R оқ тәуелді болады.
, адам ок адам ж тес R R R U U
(4.7)
ж - тораптық кернеу, В. Жерлемелік құрылғы шығармалы және контурлық болады. Шығармалы жерлемелік құрылғы аз жерге тұйықталу токтарында, ал контурлық үлкен токтарда қолданылады. Жерлемелік құрылғылар ретінде ең алдымен табиғи жерлеме қолданылуы қажет: -
жер астында жүргізілген су құбырлары; -
ғимараттардың жерге қатаң бекітілген метал конструкциялары; -
кабельдердің метал кабықтары (аллюминийден басқа); -
артезианды бұрғылардың жағалық құбырлары. Табиғи жерлемелер жерге қосу желісіне кем дегенде екі жерден жалғануы тиіс.
Жасанды жерлеме ретінде келесілер қолданылады: ұзындығы 2–3 м қабырғасының қалыңдығы 3,5 мм болат құбырлар; қалыңдығы 4 мм кем емес жағалық болат; қалыңдығы 4 мм кем емес бұрыштық болат; диаметрі 10 мм кем емес өзектік болат.
Жерлеменің кедергісі 4Ом аспауы қажет, ал қуаты 100 кВ . А трансформаторлардан және генераторлардан қорек алатын қондырғыларда 10 Ом-нан аспауы қажет.
Жерлемені есептеген кезде жалпы кедергі ПУЭ бойынша рұқсат етілген мәнге тең болатындай электрод өзекшелердің, бұрыштардың, сызықтардың саны анықталады. Жерлеменің есептелген кедергісі мен нақты кедергінің сәйкес келуі тек жердің меншікті кедергісінің нақты мәні қабылданған жағдайда ғана болуы мүмкін.
Жерлемелер арасындағы ара қашықтық a=(1…2)l, мұнда l – жерлеме ұзындығы, м. Жерлемелер санын анықтау үшін оларды алдын ала жобада орналастырады. Жерлеменің соңғы саны
,
ж м есеп R K R n (4.8)
мұнда R
есеп – жерлеменің есептік кедергісі, Ом; К м
R ж – токтың жерде өтуіне кедергісі, Ом; η – жерлемелерді қолдану коэффициенті.
Жерлемені қолдану коэффициенті өзара экрандау дәрежесін сипаттайды және жерлемелердің пішініне, санына және олардың өзара орналасуына тәуелді.
Келесі мәліметер негізінде тік өзектік жерлеменің кедергісін анықтайық: ρ=1 . 10 Ом . м, l=250 см, d=6 см, t 0 =70 см (d - өзек диаметрі, t 0 - өзектің жоғарғы ұшынан жерге дейінгі ара қашықтық).
Жеке жерлеменің кедергісі l t l t d l l R C 4 4 lg 2 1 2 lg 2 . (4.9)
Жер бетінен өзек ортасына дейінгі ара қашықтық: . 2 1 0
l t (4.10)
195 70
2 1 см.
Бұдан:
R C 2 , 30 250
195 4 250 195 4 lg 2 1 6 250 2 lg 250 14 , 3 2 10 4 Ом.
Тік өзекшелер түрінде орындалған ( d=0,06 м, в) жерлеме жүйесін есептейік, жер – топырақ ρ=100 Ом . м. Жерлемелік құрылғыны 20×30 м тік төртбөрыш ретінде орындаймыз. Өзектер өзара 40×4 мм болат сызықпен жалғанады және t 0 =0,7 м тереңдікке қазылады. Маусымдық коэффициент К м =1. Бір тік өзектік жерлеменің кедергісі:
2 , 30 5 , 2 95 , 1 4 5 , 2 95 , 1 4 lg 2 1 06 , 0 5 , 2 2 lg 5 , 2 14 , 3 2 100 Ом.
Өзектер арасындағы ара қашықтықты жобалап есептейміз. Өзектер арасындағы ара қашыштықты a = 5 м деп қабылдаймыз. Жалғағыш сызықтың ұзындығы тік төртбұрыштың периметіріне тең болады, яғни 100 м.
20
100 жоб п өзек,
Жерлемені қолдану коэффициенті η=0,63. R жер = 4 Ом кезінде жерлеме жүйесіне қажетті өзектер саны:
12 63 , 0 4 1 2 , 30 жоб п өзек.
Жалғағыш болат сызықтың кедергісі: , 2 lg 2 0 2 t d l l R Э П П (4.11) мұнда l
П – жалғағыш сызықтың ұзындығы, м; d э – эквивалентті диаметр, d э =0,95 . 0,04 = 0,038 ≈ 0,04 м; R П 19 7 , 0 04 , 0 100 2 lg 100 14 , 3 2 100
2 Ом.
Жерге қосу жүйесінің қажет ететін кедергісі:
, жер П жер П R R R R R (4.12)
3 , 3 4 19 4 19 R Ом.
Жерге қосу жүйесінің кедергісі рұқсат етілген шамадан аспайды, яғни қорғаныстық жерлеме дұрыс есептелген.
Сурет 4.2 – Жерлеме сұлбасы
Мұнай кәсіпорындарындағы кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында қорғаныс құралдарының екі категориясы қолданылады – ұжымдық және жеке қорғаныс құралдары. Негізгі жеке қорғаныс құралдардың оқшаулама бөліктері тұрақты диэлектрлік қасиеттерге ие электроизоляциялық материалдардан (фарфордан, қағаз-бакелитті құбырлардан, эбониттен, гетинакстан, ағаш-қабатты пластиктерден, пластикалы және шыныэпоксидті материалдардан және т.б.) жасалуы қажет. Ылғалдылықты жұтатын материалдар (қағаз-бакелитті құбырлар, ағаш және т.б.) ылғалдылыққа төзімді лакпен қапталуы қажет. жүктеу/скачать 2,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|