Биологияны оқыту теориясы мен технологиясының жай- күйін анықтайтын биологиялық білім беру дамуының үрдістері:саралау, кіріктіру, экологияландыру, ізгілендіру, гуманитарландыру, іргелендіру, технологияландыру, интенсивтендіру.
Л1.2
№___ сабақ
1
Л1.3
№____ дәріс сабағы
1
Л1.4
Сабақ пререквизиттерінің номерлері
Л2
Жоспар:
(қаралатын сұрақтар тізімі)
Л2.1
Сұрақ № 1
Биологияны оқыту теориясы мен технологиясының жай-күйі
Л2.2
Сұрақ № 2
Биологиялық білім беру дамуының үрдістері
Л2.3
Сұрақ № 3
Биологияны оқыту әдістемесінің психологиялық және педагогикалық аспектлері
Л2.4
Сұрақ № 4
Биология пәні мұғалімінің маман ретіндегі ерекшіліктері
Дәріс өткізу түрі:
Кіріспе, Ақпараттық
Л4
Мазмұны :
(дәріс материалы)
Л4.1
(пункт материалы Л2.1)
Биологияны оқыту әдісі педагогикалық ғылымдар саласына жатады, сондықтан пәнінің құрылымы оқытудың жалпы білім беру және тәрбиелеу міндеттеріне сай түзіледі.
Биологияны оқыту әдісі мектеп биология пәндерінің ерекшеліктеріне байланысты білім беру және тәрбиелеу, процестерінің жүйесі түрлі ғылым.
Бұл жүйені меңгеру мұғалімнің биология пәндерін тәрбиелеу оқыту процестерін басқаруына мүмкіндік береді. Биологияны оқыту әдісі, биологиялық мазмұнды, оқыту ерекшеліктерін ескере отырып, мектептегі барлық пәндерді оқыту барысындағы педагогикалық қағидаларға сай жүргізіледі.
Мұғалімнің оқу материалын оқушылардың саналы түрде меңгеруін, оны өмірде қолдана білу дағдыларына үйрету жолдарының тиімді әдістерін үйретеді.
Әдістеме оқу пәнінің мазмұнын және оқу формаларымен тәрбиелеу жолдарын қарастырады.
Әдістеменың аталған бөлімдері бірін-бірі толықтырады және тығыз байланысты, бірлікте болады. Оқыту жұмыстарының құралдары мен жабдықтарын да анықтайтын осы әдістеме. Қорыта айтқанда әдістеме дегеніміз- биологияны қалай оқыту керек, нені үйретіп қалай тәрбиелеу керек, биологияны не үшін оқу керек? Деген сұрақтарға жауап береді.
Биологияны оқу пәні ретінде оқыту әдістерінің өзіндік ерекшеліктерімен сипатталады, онда нақты объектілер (өсімдік, жануар, адам) және тірі табиғаттың күрделі құбылыстарымен дамуын оқытады.
Биология пәнінің мазмұны және оның өзіндік ерекшеліктері, оқыту әдістерін, тәсілдерін анықтаумен шектелмейді оның тәрбиелік мүмкіндіктерін де анықтайды.
Биологиядан сабақ беру барысында тірі ағзалардың нақты фактілерін, табиғат құбылыстарының бір-бірімен байланысын тірі табиғаттың даму эвалюциясының заңдылықтарын оқып білу оқушылардың ғылыми, диалектикалық материалистік көзқарастарын қалыптастырады.
Биологиялық білім қоршаған табиғи ортаның маңызын, табиғатты қорғау қажеттілігімен қалпына келтіру шараларын қоғамдық және жеке еңбектің гигиенасының маңызын түсінуге, оқушыларды өмірге бейімдеп, политехникалық білім алуға мүмкіншілік туғызады.
«Инновация» ұғымы, инновациялық технологиялардың жіктелуі, даму сатылары
ХХІ ғасырда еркін білім беру, адамның шығармашылық ойлауын дамыту
Қазіргі кезде егемен елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып,
Білім беру саласында болып жатқан ауқымды өзгерістер түрлі ынталы
Кез келген елдің экономикалық қуаты, халқының өмір сүру деңгейінің
XXI ғасырда білімі дамымаған елдің тығырыққа тірелері сөзсіз делінген
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасында:
Ғылым мен техниканың жедел дамыған, ақпараттық мәліметтер ағыны күшейген
Себебі, біз қадам басқан ХХI ғасыр жан-жақты дамыған, білімді,
Педагогикалық технология – оқытушының кәсіби қызметін жаңартушы және сатыланып
Педагогикалық технология кәсіптік қызметтің ерекше түрі болып табылады. Оқытудың
Оқыту технологиясы педагогикалық әдістерге негізделген. 1960 жылдарда шетел
Педагогикалық технология оқыту үрдісін жобалау, ұйымдастыру және оны өткізудің
Білім беру саласы қызметкерлерінің алдына қойылып отырған міндеттердің бірі“Инновация” ұғымы ең бірінші XIX ғасырда мәдениеттанушылардың зерттеуінен пайда болды. Инновация” ұғымын қарастырсақ, ғалымдардың көбі оған әртүрлі анықтамалар берген. Ендеше инновация ұғымы – педагогикалық сөздік қорына ежелден енген. «Инновация» - «in-noves» деген латын сөзі, қазақ тіліне аударғанда
Француз ғалымы Э. Брансуик жаңалық деп 3 нәрсені айтады:
бұрын еш жерде, ешқашан қолданылмаған идеялар
бұрын болған, бірақ жаңа жағдайға бейімделген идеялар
бұрыннан бар, тек мақсаты өзгерген идеялар
Қазіргі кезеңде білім беру саласында төмендегідей жаңалықтар бар:
І.Ұйымдастырудағы жаңалық
ІІ.Технологиялардағы жаңалық
ІІІ.Оқулықтар мен бағдарламалардағы жаңалық
Осы жаңалықтарға сәйкес «технология», «оқыту технологиясы», «білім беру технологиясы».
Мысалы, «Оқыту технологиясы» термині ең алғаш рет АҚШта қолданылды.
«Педагогикалық технология» 1960 жылдан бастап қолданыла бастады.
«Технология», «Оқыту технологиясы», «Педагогикалық технология» терминдеріне әр ғалым әр
Скиннер: «Оқыту технологиясы – психология жетістіктерін педагогикалық практикада
В. Беспалько: «Педагогикалық технология - тәжірибеде жүзеге асырылатын
В.М. Монахов: «Педагогикалық технология – оқыту процесін жобалау, ұйымдастыру
Т.И.Шамова, П.И.Третьяковалардың еңбегінде “Инновация дегеніміз – жаңа мазмұнды
Энциклопедиялық сөздіктерде “инновация”әр түрлі анықталады. Үлкен энциклопедиялық сөздікте бұл
Ал А.И.Кочетов “инновация” ұғымына төмендегідей анықтама береді: “Көрсетілген деңгейге
Инновациялық құбылыстар білім беру саласында өткен ғасырдың сексенінші жылдары
Инновация термині қазіргі білім берудің теориясы мен тәжірибесінде кеңінен
Инновация аударғанда жаңа, жаңалық, жаңарту дегенді білдіреді дедік.
Ресейде “Инновация” ұғымына өте күдікпен қарағаны мәлім. Мәселен, XIX-XX
Найхос инновацияны процесс деп есептейді де, “Инновация қандай да
Қазақстан мемлекетінде “Инновация” ұғымын пайдалану соңғы бес жылдың еншісінде.
Н.Нұрахметов “Инновация” білімнің мазмұнында, әдістемеде, технологияда, оқу-тәрбие жұмысын қолданған.
“Инновация” сөзі – қазіргі уақытта барлық өндіріс, медицина, техника
«Техника» терминінің сөздікте 2 мағынасы беріледі:
өндіріс құралдарының жиынтығы
бір істі орындағанда қолданылатын тәсілдер жиынтығы
«Технология» - сол тәсілдер жүйесі деген мағына
Инновациялық әдіс – тәсілдерді қолдануда оқытушы сабақты дайын күйінде
Әдіскер С.Көшімбетова өзінің зерттеінде оқу-тәрбие үрдісінде оқытудың инновациялық әдіс-тәсілдерін
1. Ізгілендіру технологиясында педагогика ғылымының алдыңғы қатарлы ғылыми жаңалықтарды
2. Ақпараттық бағдарламалап оқыту – оқытудың мазмұнын пәнаралық байланыс
3. Қоғам мен табиғат заңдылықтарын кіріктіру негізінде меңгеруі;
4. Деңгейлеп оқыту технологиясында оқытудың мазмұны мен әдістері шығармашылық
5. Дербес оқыту технологиясы оқу-тәрбие үрдісінде ғылымның негіздерін игерту
Жаңа инновациялық технология жасаудың теориялық негіздерін зерттеп дайындауды оқу
В.И.Андреевтің “Педагогикалық технология” туралы анықтамасында: “Педагогикалық технология, соның ішінде В.И.Андреев бойынша педагогикалық жаңа технологияны төмендегі көрсеткіштер анықтайды:
Мақсаттылық (анықтылық, нақтылық мақсатты дидактикалық жүйеге ауыстырылуы).
2. Тұжырымдылық (терең мазмұнды теорияға негіздеу).
3. Жүйелілік (оқытудың мақсаты, мазмұны, формасы, әдісі жағдайын жобалау
4. Диагностикалық (оқушының оқу іс-әрекеті нәтижесінің алғашқы аралық және
5. Оқыту сапасының кепілдігі (оқу материалын қабылдау коэффициенті 0,7-ден
6. Жаңалығы (педагогика, психология, дидактиканың жетістіктерін, қазіргі заманның идеяларын)
В.П.Беспалько педагогикалық технологияның келесі элементтерін атап көрсетті:
Оқыту мен тәрбиелеудің анық, бірізді педагогикалық, дидактикалық мақсатын жасау.
Меңгеруге тиісті ақпараттың мазмұнын құрылымдау, кеңейту, тәртіпке келтіру.
Оқыту мен тәрбиелеудің диагностикалық функциясын мүмкіндігінше күшейту.
Дидактикалық технологиялық, соның ішінде оқыту мен бақылаудың компьютерлік құралдарын
Оқыту сапасының жоғары деңгейінің кепілдігі.
Педагогикалық технологияны П.К. Селевко 6- ға бөледі:
Қолдану деңгейіне қарай
Философиялық негізіне қарай
Психикалық дамудың жетекші факторына қарай
Ғылыми тұжырымдамасына қарай
Тұлғалық құрылымдарға бағыттылығына қарай
Құрылымдық және мазмұндық сипатына қарай
Педагогикалық технология
Қолдану деңгейіне қарай
Философиялық негізіне қарай
Психикалық дамудың жетекші
факторына қарай
Ғылыми тұжырымдамасына қарай
Тұлғалық құрылымдарға
бағыттылығына қарай
Құрылымдық және мазмұндық
сипатына қарай
Ал жалпы инновацияны үш түрге /6/ бөлуге болады:
1. Модификациялық инновация
Комбинаторлық инновация
3. Радикалдық инновация
Модификациялық инновация – бұл бұрын қолда барды дамытумен, түрін
Комбинаторлық модификация – бұрын пайдаланылмаған, белгілі әдістеме элементтерін жаңаша
Радикалдық инновация – білімге мемлекеттік стандарттарды енгізу жатады. Мемлекеттік
1.2 Оқу-тәрбие үрдісіне инновациялық технологияларды ендірудің кезеңдері мен
Қазір республика оқу орындары ұсынып отырған көп нұсқалыққа байланысты
Ғылыми-педагогикалық әдебиеттерде іс жүзінде анықталып табылған оқыту үрдісінің нәтижесін
Қазіргі күні инновация деп көбінесе жаңа технологияларды, әдістер мен
Инновация өзінің даму барысында белгілі бір өмірлік даму сатыларынан
-жаңа идеяның пайда болуы;
-мақсат қоюшылық;
-таратужәне жойылу.
Шетел мамандары оқыту технологиясының 3 кезеңі болды дейді.
І кезең: Мұғалім бірде-бір көмекші құрал- жабдықсыз
ІІ кезең: Мұғалім түрлі дидактикалық материлдарды пайдаланды.
ІІІ кезең: Мұғалім техникалық құралдарды қолдана бастады.
Оқыту технологиясы дидактиканың жетістіктерін педагогикалық практикаға енгізіп таратады. Педагогикалық технология – дидактика мен педагогиканың практикалық жалғасы. Инновациялық технологияның негізі болып саналатын жаңа педагогикалық технологиялар көптеп кездеседі.
Инновациялық технологияларды енгізудің жөні осы деп түрлі технологиялар мен
Жаңа инновациялық оқыту технологиясы кәсіптік қызметтің ерекше түрі болып саналады.
Инновациялық процестерді ендіру үш өзара байланысты күштер анықталады:
енгізілген технологияның ерекшеліктерімен;
жаңашылдардың инновациялық әлеуетімен;
жаңалықты енгізу жолдарымен.
Сондықтан бұл уақыт ағымына байланысты дамиды, бірқалыпты өзгеріске ұшырайды,
В.А. Сластенин, Л.С. Подымова инновациялық іс-әрекетті шығармашылық пен
Педагог инновациялық технологияны меңгеру мақсатында іс-әрекет жасауы тиіс.
Оның:
Жалпы және кәсіби мәдениет
Педагогикалық бағдарлылық
Моральдық қасиеттер
Диалектикалық қасиеттер
Ерік қасиеттері
Сөйлеу қабілеттері
Ұйымдастырушылық
Коммуникативтік
Педагогикалық елестету
(Ф.Н. Гоноблин, В.А. Кан Калик, А.А. Бодалев, С.В. Кондартьева)
Оқу-тәрбие үрдісіне жаңа педагогикалық технологияларды ендірудің алғы шарты:
Оқытушы алғаш педагогикалық технологияларды оқып үйренеді, екіншіден, меңгереді, үшіншіден, үйретеді.
Жаңа технологияны қолдану төмендегідей кезеңдер арқылы жүзеге асырылады:
1 кезең – оқып үйрену;
2 кезең – меңгеру;
3 кезең - өмірге ендіру;
4 кезең – дамыту.
Л4.2
(пункт материалы Л2.2)
Мектепте білім берудің қазіргі білімдік технологиясы да өзіне тұтастай
- топтық жұмыс дағдыларын дамытатын әдістер (іскерлік ойындар);
- әрекеттерге үйрету (проектілік әдіс);
- нақты ситуацияларды талдау (кейс-стадий);
- имитациялық ойындар;
- субьектілерді зерттеу әдісі;
Педагогикалық технология
Дамыта оқыту технологиясы
В.Ф.Шаталовтың технологиясы
Ұжымдық оқыту технологиясы
Ынтымақтастықпедагогикасы технологиясы
Білім беруді ізгілендіру технологиясы
С.Н.Лысенкованың технологиясы
В.Т. Кабуш технологиясы
Іскерлік ойынды жүргізу технолог.
ДБІ технологиясы
VTS технологиясы
«Ақыл-ой Одиссеясы» технологиясы
И.П. Волков технологиясы
ШОҚ технологиясы
Аталған әдістер мазмұнының қысқаша сипаттамасы:
1) Нақты ситуацияларды талдау САSЕ - әдісі (кейс-стадий), яғни,
Нақты жағдайды зерттеу әдісі өзінің бастауын Бостондағы Наrvard Business
Әдіс оқушылардың шешім қабылдауға қабілетін дамытуға жәрдемдеседі.
2) Топтық жұмыс дағдыларын дамыту әдісі (іскерлік ойындар)
Кез-келген іскерлік ойынның негізі ойынды өткізу уақытындағы нақты жағдайларды
1) ойын модельдері
2) ойындар
І. Дамыта оқыту технологиясы
Дамыта оқыту идеясы ТМД елдерінде әжептеуір қолданыс тауып келеді.
«Эльконин мен Давыдовтың дамыта оқыту жүйесі» бойынша Мәскеудің психология
Бұл ғылыми бастама 1959 жылдан бері ғалымдар назарында.
Академик В.П. Зинченко осы ізденісті жүйенің негізгі көңіл аударар
Дәстүрлі және дамытушы оқытуды салыстыру кестесі
Дәстүрлі педагогика Дамытушы педагогика
Мәні Білім, ептілік, дағдыны меңгерту Баланың өзін-өзі
Мақсаты Білім, ептілік, дағдыны игерту Әрбір оқушыға оқып-тану үдісінің
Дамытудың негізгі факторы Білім, ептілік, дағдының дәрежелері Соған қоса
Мұғалімнің ролі Дайын білімді түсіндіруші, бақылаушы, бағалаушы, тәртіпті қадағалаушы,
Педагогтың негізгі талабы Мен сияқты істе Ойлап істе
Педагог қызметі Білім беру Адамды “өсіруші”
Әрекеттестік стилі Авторитарлы Демократиялы
Мұғалім мен оқушының өзара қарым-қатынастық стилі Монологты (мұғалім жағынан)
Оқытудың басым әдісі Мәліметтілік Ізденісті-зерттеушілік
Сабақты ұйымдастыру түрі (формасы) Фронтальді, топтық Жекебастық, топтық
Мазмұнның негізі Адамның кейбір саладағы іс-әрекеттерін құрастырудың жалпылама ұстанымдарына
Әдіс-тәсілдер Көрсету-түсіндіру-жаттықтыру-бақылау-бағалау Оқу мақсаттарының қойылуы, ізденушілік-зерттеушілік әрекеті,табылған шешімді дәлелдеу,
Әрекеттестік түрі Басқарушы мен бағынушы Іскерлік-сәріктестік, ынтымақтастық
Әрекеттестіктегі қызметтер Мұғалім-жетектеуші, оқушы -орындаушы Қызметтер бөлінбейді, бірлескен
Педагогтың материалды түсіндіруге кеткен уақыты мен салыстырғандағы оқушының өзіндік
Оқушы позициясы Қызығу аз, пассивті Қызығу бар,а ктивті, ынталы,
Оқуға деген мотив Эпизодты түрде туындайды Әрқашан және мақсатты
Сабақтағы жанға жайлы сәттер Кей кезде пайда болады Әрдайым
Профессор Б.Д. Элькониннің пікірі бойынша, “дамыта оқыту жүйесімен білім
В.С.Лазарев (Ресей білім беру жетекшілерінің Жоғары мектеп ректоры) ойынша,
Орта мектепте дамыта оқыту бағытымен іргелі түрлендіруші Ю.В.Громовтың (Мәскеудің
А.Б.Воронцовтың (“Дамыта оқыту” халықаралық ассоциациясы басқармасының төрағасы) пікірі бойынша,
Қазіргі кезде дамыта оқыту мектебін қалыптастыру жер-жерлерде ынталы жүргізіліп
Дәстүрлі мектеп түлектерінің білімділік деңгейі жүйелілік, теориялық, ғылымилық тұрғыдан
Мемлекеттік білім беру стандарты бойынша, базистік оқу жоспарына негізделген,
Оқушы тұлғасына максималды себепкер болу үшін дамыта оқыту идеясы
1. Оқыту үрдісінде танып-білуге арналған материалға және оны игеруге
2. Мұғалім білім беру мазмұнын өңдеп жоспарлағанда оқыту үрдісі
3. Оқушының тиімді даму жолдарын ашу үшін олардың әрқайсысының
4. Жұмысты тексеруде баға оқушының жеткен нәтижесіне емес, оның
5. “Сырттағы ” білімді “іштегі” білімге алмастыруға арналған
6. Дамыта оқыту үрдісінде білім дайын берілмеуі тиіс, оқушы
Сонымен, оқушы тұлғасының дамуына ықпал жасайтын
- оқушылардың базалық білім, ептілік, дағдыларын (білім беру стандарты
- оқыту үрдісінде оқушының теориялық және
- оқушылардың танымдық қызығуларын, оқуға деген мотивациясын
- белгілі бір мәселе шешуде оқушылардың ынтымақтастығын, серіктестігін
- көбіне оқу жұмысының топтық түрлерін қолдану;
- оқушылардың өзіндік жұмыстарының ізденісті-зерттеу түрлерін ұйымдастыру;
- оқу үрдісінде компьютерлік технологияларды қолдану;
- оқыту барысында әр түрлі шапшаңдықпен
- дамытушы оқытуға арналған ойындарды қолдану;
- жаттығу сабақтарын сапалы ұйымдастыру (коммуникациялық жаттығулар,
ІІ. В.Ф. Шаталовтың технологиясы
Принципі: Үздіксіз қайталау, кезеңдік бақылау, ірі блоктар бойынша оқыту,
Жекелей әрекет жасау
Ізгіліктілік
Күш түсірмей оқыту
Түзету, жетістікке жетелеу
Жетістіктің жариялылығы
Тәрбие мен оқытуды байланыстыру
Мақсаты:
1. Білім, білік, дағдыны қалыптастыру
2. Жеке ерекшеліктерін ескере отырып, барлық балаларды оқыту
3. Жеделдете оқыту
Мазмұндық ерекшелігі:
Материалдар ірілендіріліп беріледі
Оқу материалы тірек сызбасы арқылы беріледі
Берілетін ақпаратты айқын бейнелейтін тірек конспектісі
Технологиясы:
Теориялық блок
Практикалық блок
Бақылау, бағалау:
Бағалау кезеңдер бойынша жүргізіледі, яғни, өзіндік бақылау, кезеңдік бақылау,
Тәрбиелік мәні: Еріктілікке, еңбексүйгіштікке, өз күшіне сенуге, қабілеттілікке, жауапкершілікке,
ІІІ. В.Т. Кабуш технологиясы тәрбиеленуді ізгілендіру
Мақсаты:
1. Оқушылардың бойында өзін-өзі жетілдіру қабілетін, қызығушылығын дамыту, өзін-өзі
2. Адам + қоғам мүшесі + тұлға
3. Азаматтық тәрбиені, әлем мәдениетін, құқықтық мәдениетті қалыптастыру
Тұжырымның негізі:
Тәрбиенің ізгіліктік жүйесі
Тәрбиенің адамгершіліктік және демократиялық сипаты
Тәрбиенің мақсаты - оқушылар қызметі – ізгіліктік қызметті
Ынтымақтастық- еңбектестік-серіктестік – достық
Мазмұн ерекшелігі:
1 . Жанұялық тәрбие
2. Жалпыадамдық мораль және мәдениетке тәрбиелеу
3. Салауатты өмір салтын қалыптастыру
4. Өзіне дұрыс қарым-қатынас орнату
5. Азаматтық және ұлттық, әлеуметтік мәдениетке жетелеу
6. Өмірге қабілеттендіру
Әдістемелік ерекшелігі:
Тәрбие негізгі роль атқарады
Балаған сенімділікпен қарау
Күштеусіз, зорлықсыз тәрбиелеу
Еркіндік
Шығармашылыққа жетелеу
Ізгілікті ойлауға үйрету
ІҮ. Ұжымдық оқыту технологиясы
Мақсаты: Әр оқушының қабілетін дамыту, еңбек етуге
Ерекшелігі:
Жекелей
Жұптық
Топтық
Ұжымдық
Оқушы – оқушы
Оқушы-оқытушы
Оқушы үйретуші
Талабы:
- Әр оқушы еңбегін пайдалану
Өзінің ғана емес басқаның да еңбегіне жауапкершілікпен қарау
Өзі оқи отырып, өзгені оқыту
Түсінбегенді түсіндіру, меңгергенше меңгерту
Технологияның кезеңдері:
1. Тапсырманы даярлау кезеңі
Берілген тапсырмамен танысу, бөлімдерге бөлу, бөлімдерге ат қою, жоспар
2. Тапсырманы екінші оқушыға түсіндіру кезеңі
Тақырыптың мақсаты, жоспармен таныстыру, мазмұнын түсіндіру, бақылау сұрақтары бойынша
3. Өз бетінше жаттығу жазу, тәжірибе жасау, есеп шығару,
Тәрбиелік мәні: Өзін-өзі басқару, өзіне-өзі қызмет ету, жауапкершілік, басқаның
Ү. Ынтымақтастық педагогикасы технологиясы
Мақсаты: Талап етуден қарым-қатынас педагогикасына өту, балаға ізгілік тұрғысынан
Ерекшелігі: Мұғалім де оқушы да субьект болады, басымдылық көрсетілмейді,
ҮІ. Білім беруді ізгілендіру технологиясы
Ш.А. Амонашвили бойынша
Мақсаты: Баланың жеке қасиетін дамыта отырып, азамат етіп тәрбиелеу,
Ерекшелігі:
Ынтымақтастық педагогикасы тұжырымдалады
Бала психикасы дамиды, есею және еркіндікке құштарлығын қалыптастыру
Әсемдікті, әдемілікті сезіну, қабылдау
Рухани жетілдіру
Ізгілікті, жеке қарым-қатынас жасау
Ата-анамен бірлесіп жұмыс істеу
Оқыту мен тәрбиелеудің бірлігі
ҮІІ. С.Н. Лысенкованың технологиясытірек сигналдарын
Мақсаты: Білім, білік, дағдыны қалыптастыру, стандартқа бағыттау, оқушылардың барлығын
Ерекшелігі:
Педагогикалық ынтымақтастық
Тұлғалық қарым-қатынас
Оқу материалы мазмұнының жүйелілігі
Материалдардың сабақтастығы
Саралау, тапсырманың әр оқушыға жеткізілуі
Білетін оқушы арқылы білмейтін оқушыны оқыту
Түсінбегенін түсіндіру
Әдістемелік ерекшелігі:
Үйге тапсырма жаңа материалдар бойынша тек әркімнің өзіндік жұмыс
Ережелерді түсінбей жаттауға жол бермеу
Ата-аналардың өзара әрекет жасауы
Оқу жылдарының аралық байланысы
Мұғалімге оқушыны үйретуге, ал оқушының үйренуіне мүмкіндік берілуі
Тәрбиелік мәні: Мейірімділік, өзара көмек, ұйымшылдық, табысқа жетуге ұмтылу,
ҮІІІ. Іскерлік ойынның жүргізілу технологиясы
Дайындық кезеңі:
Ойынды дайындау
(сценарий дайындау, жоспар құру, жалпы сипаттау, мазмұнын
меңгеру, материалмен қамтамасыз ету)
Ойынға кіріспе
(проблемалық мақсат қою, шарттарын білу, топ құру, рольдерді бөлісу,
Ойынды жүргізу кезеңі:
1. Топтық жұмыс
(әдебиеттермен жұмыс, трениниг, ойлану, ойыншылармен жұмыс)
2. Топаралық жұмыс, пікірталас
(топтардың жұмыстарын баяндауы, нәтижені қорғау, пікірталас, туғызу)
Талдау және қорытындылау кезеңі:
Ойынға қорытынды жасау
(талдау, рефлекция, баға және өзіндік баға қорытындылау, жинақтау, ұсыныстар
ІХ. Дидактикалық бірліктерді ірілендіру технологиясы
ДБІ
ДБІ технологиясын 1964-1996жж. академик П.И. Эрдниев жасаған.
Бұл технологияны академиктер В. Журавлев, А. Маркушевич «ғасыр идеясы»
Қазақстанда 1997ж. бастап қолданылады.
Мақсаты: Математикалық білімнің оқушының интеллектісін дамыту мен өзін өзі
Ерекшелігі:
1. Өзара байланысты амал, операция т.б. біріктіре және бір
2. Есеп шығару, құрастыру үрдісінің бірлігін қамтамасыз ету
3. Тура есепті кері есепке айналдыру
4. Жүйелі де тиянақты білім беру
Әдістемесі:
1. Бір мезгілде тура және кері амалдарды меңгеру
2. Өзара қарама-қайшы ұғымдарды салыстыру
3. Тұтас және қарама-қайшы ұғымдарды сәйкестендіру
4. Амалдардың орындалу тәртібін реттеу
Мазмұны:
І. Қарама-қарсы ұғымдарды қатар оқыту
ІІ. Тура есепке кері есеп ойлап табу
ІІІ. Деформацияланған жаттығуларды пайдалану
Х. Көркемөнер туындыларын көру арқылы баланың жеке басын дамыту
Л4.3
Л2.3)
Биологияны оқыту әдісі барлық биология ғылымдар саласымен тығыз байланысты. Мектеп биология курстарынан сабақ беріп, оқыту үшін, мұғалім биология ғылымдар жүйесімен теориялық біліммен қаруланған тұлға болуы керек.
Табиғатта болып жатқан құбылыстардың сырын, ерекшеліктерін ғылыми тұрғыда түсіндіру үшін мұғалімнің теориялық білімі үлкен рол атқарады. Мектеп оқулықтарының мазмұны ғылыми тұрғыда беріледі.
Биология ғылымдар саласының негізгі зерттеу әдістері: бақылау эксперимент жүргізу және жинақталған фактілерді теориялық тұрғыдан қорытындылау болып табылады. Бақылау және эксперимент жолмен жинақталған материалдарды салыстыру, қорытындылау зерделеу оқушылардың логикалық шығармашылық ойлауын дамытады.
Мектеп биология курсиарының мазмұнынымен биологиялық ғылымдағы ең үлкен айырмашылық, оның мақсатында, көлемінде, құрылымында, әдісінде және мазмұндау формасында. Биология ғылымының мақсаты- зерттеудің нәтижесінде табиғат туралы жаңалықтар ашу. Мектеп пәнінің мақсаты оқушыларға ғылымның жинақталған фактілерімен заңдылықтарын жеткізу.
Мектеп биология пәнінен шақтап берген көлемінде, оқушыларға артық ақпаратсыз күрделі ғылыми проблемалармен ғылым негіздерін хабарлау.
Биология агрономия мен медицинанаың негізі болып табылады. Мектеп биологиясында бұл байланыс, оқушыларға политехникалық бағытта білім беру барысында, теорияны практикамен ұштастыруда көрініс береді.
Әдістеме тек биология мазмұнының ерекшелігімен ғана емес, оқушылардың жас ерекшеліктеріне байланысты. Баланың жеке басының дамуына байланысты анықталатын болғандықтан балалар, психологиясымен де тығыз байланысты. Баланың жеке басының дамуына байланысты, Биология курсының мазмұны кластан,класқа жоғарылаған сайын күрделенеді. Сондықтан мұғалім сабақ беру барысында 5-8 кластарда бір сабақтың өзінде әр түрлі әдістермен , тәсілдерді қолданады. Ал жоғарғы кластарда сабақ барысында бір-екі тәсілді қолданумен шектеледі. Сабақтың мазмұны фактілнрді қарастыру кезінде және теориялық қортынды жасау барысында күрделенеді .
Биологияны оқыту әдісі педагогикалық ғылымдар саласына жататын болғандықтан , педагогшикамен де тығыз байланыста, себебі дидактиканың жалпы принциптері мен тәрбиелеу мәселелері бір.
Мектептегі білім беру , тәрбиелеп оқыту негізінде жүргізіледі: материалдың мазмұны , оқыту әдістері, мазмұнның логикалық түрде қарастырылуы , оқыту процесінің барлық формалары мұғалімнің жеке тұлғасын тәрбиелейді, оның ғылымға деген көзқарасын арттырады.
Табиғат туралы ғылымдардың негіздерін оқытудың мақсаты, диалектикалық –материалистік көзқарасты тәрбиелеу болып табылады.
Кластан класқа жоғарылаған сайын біртіндеп оқушылардың биологиялық білімдері кеңейіп, тереңдетіледі,қоршаған әлемде танып- білуге болатынын, материаның әр уақытта қозғалысқа және дамуда екендігіне көз жеткізеді.
Сондықтан, биология пәнін нағыз ғылыми түрде оқыту,диалектикалық-материализмге негізделеді.Бұл философия ғылымымен тығыз байланыстығын көрсетеді.
Педагог инновациялық технологияны меңгеру мақсатында іс-әрекет жасайды, ол инновациялық
Инновациялық іс-әрекет - педагогикалық еңбектің өнімділігін сапалы
Педагогикалық технологияларды енгізуде оқытушы іс-әрекетінің маңызы зор. “Қазіргі білім
ХХІ ғасырда болашақ мамандарды даярлау, олардың кәсіби бейімделуін қалыптастыру
Мотивациялық өлшемдеріне танымдыққызығуды қалыптастыру бейнесі жатады. Оған болашақ мамандарды
Мазмұндық өлшемдеріне болашақ маманның жалпы мәдениеттілік дайындығы мен пәндік
Бейімділік өлшемдеріне болашақ маманның барлық жағдайға бейімделе алу қабілеті
Танымдық өлшемдері болашақ маманның әлеуметтік кәсіби қоршаған ортаны жедел
Іс-әрекеттік өлшемдері болашақ маманның өзінің кәсіби іс-әрекетінің мақсаты мен
Технологиялық өлшемдері оқытудың әдістемелік мақсаттары, оқыту үрдісі, оның міндеттерін
Шығармашылық өлшемдеріне шығармашылық ептілікті, шығармашылық белсенділікті, болашақ маманның шығармашылық-ізденушілік
1.3 Педагогтің инновациялық іс-әрекеті және оның құрылымы
Елбасы Н.Назарбаевтың білім мен ғылым қызметкерлерінің ІІІ съезінде білім
Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде
Оқыту үрдісін басқарудың педагогикалық-психологиялық мәселелерін анықтауда педагог пен
Осы аталған көрсеткіштердің әсерінен білім, кәсіп, іскерлік, іс-әрекет, игеру,
Осыған орай қазіргі кезеңде «маман-моделін»-маман профессиограммасын жасау міндеті тұр.
В.А. Сластенин төмендегі маман-мұғалім профессиограммасын ұсынады:
1. Әлеуметтік-психологиялық, этикалық-педагогикалық және ұстаздың жеке басының сапалары
2.Психологиялық және педагогикалық даярлық
3.Мамандық бойынша даярлық
4.Пән бойынша даярлық
Әрбір педагогтың инновациялық іс-әрекетін қалыптастырудың педагогикалық шарттары:
инновация туралы білімі;
инновацияны жан-жақты меңгеру;
инновациялық іс-әрекет диагностикасын меңгеру;
инновацияны тәжірибеге ендіру жұмыстары;
инновацияны практикада дұрыс қолдану.
Әрбір білім беру ордаларында бүгінгі таңда белең алып отырған
- білім сапасының төмендігі;
- білім саласына мемлекет тарапынан реформалар
оқудың нәтижесінің болмауы;
- құжаттар көптеп шығарылғанымен мардымсыздығы;
- білім алушылардың өздігінен білім алу
- білім алушылар мен оқытушылардың бірлескен шығармашылық
еңбектерінің болмауы.
Бұл тығырықтан шығудың бірден-бір жолы оқу-тәрбие процесінде инновациялық әдіс-тәсілдерін
Жаңа технологияны білім беру-тәрбиелеу үрдісіне енгізу, оқу-тәрбие жұмысына енгізу
Білім беру технологияларын енгізу жолдары:
1.Оқушылардың білім, іскерлік, дағдысын қалыптастыру
2. Ақыл-ойын дамыту
3.Жеке бастың эстетикалық-өнегелік ортасын қалыптастыру
4.Жеке бастың өзіндік басқару механизмін басқару
5.Жеке бастың практикалық әрекет ортасын қалыптастыру
Оқу-тәрбие үрдісіне жаңалықтар енгізуді төмендегідей жолмен көрсетуге болады:
Ақпараттандыру
А
Білім беру
Ә
Насихаттау
Б
Игеру
Ақпарат жаңалықтарын меңгеру
Жұмысты жетілдіру, жаңалықтар іздестіру
Оқыту, игеру
Пайдалану
Инновацияларды таралу үрдісінің бір түрімен (А,Ә,Б) екінші түрінде
А – инновациялар белгілі болады, көпшілікке таралады. Жаңалықтарға жол
Ә – олардың теориялық және әдістемелік жолдары ойлап
Б – жаңалықтарды енгізу жолдары қарастырылады, білім беру ұйымдарының
Оқу-тәрбие процесінде инновациялық педагогикалық жаңалықтарды енгізудің IY кезеңін бөліп
І кезең: Жаңа идеяны іздеу
Ақпараттандыру және инновациялрды ұйымдастыру, жаңалықтарды іздестіру.
ІІ кезең: Жаңалықтарды ұйымдастыру
Оқу-тәрбие үрдісінде жаңалық енгізулерді алғашқы байқаудан өткізу.
ІІІ кезең: Жаңалықтарды енгізу
Оқу-тәрбие процесінде инновациялық әдіс-тәсілдерді пайдалану.
ІY кезең: Жаңалықтарды бекіту
Оқу-тәрбие үрдісінде енгізілген жаңалықтардың нәтижесін баағалау.
Білім беру саласында қолданыс тапқан жаңа педагогикалық технологиялар:
Инновациялық процестің негізі – жаңалықтарды қалыптастырып жүзеге асырудың тұтастық
Білім сапасын арттырудағы жаңа инновациялық технологияларды оқып, үйреніп, сараптай
оқушылардың білім, білік сапасын арттырудағы жаңа инновациялық технология түрлері
жаңа инновациялық технологияларды енгізу жүйелі әрі мақсатты түрде жүргізілгенде
жаңа инновациялық оқыту технологияларын енгізу барысында әрбір оқу орнының
Қазіргі жас ұрпақтың саналы да сапалы білім алуының бірден-бір
Біздің ойымызша, оқу орындарында инновациялық басқару жүйесін енізіп, оны
Қорыта келгенде, жаңа инновациялық педагогикалық технологияның негізгі, басты
әрбір білім алушының білім алу, даму, басқа да іс-әрекеттерін
білім мен білігіне сай келетін бағдар таңдап алатындай дәрежеде
өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру, дамыту;
аналитикалық ойлау қабілетін дамыту.
