Дәріс 11. Өндіріс процесстерімен жабдықтар қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар Дәрістің жоспары:
1. Техникалық қорғаныс әдістері
2. Зақымдалудан ұйымдық қорғаныстық әдістері
Жалпы қауіпсіздік талаптары өндірістік процестер баяндалған ГОСТ 12.3.002-75 «ЕҚСЖ. Өндірістік процестер. Жалпы қауіпсіздік талаптары».
Өндірістік процестердің қауіпсіздігіне қол жеткізіледі шаралар кешенімен және құралдарын жобалау және ұйымдасқан шешімдер:
қабылдауға ең озық заманауи технологиялар;
таңдау өндірістік жабдықтың және орналастырумен, оның нормалары мен ережелерін ескере отырып қауіпсіз пайдалану;
таңдау және қамтамасыз ету, өндірістік алаңдар толықтай және орналастыруды, ғимараттар мен құрылыстарды талаптарын ескере отырып, промсанитарии, еңбек гигиенасы мен қауіпсіздік техникасын;
кәсіби іріктеу және дайындау кәсіпорында жұмыс істейтін;
өндірістік процестерді ұйымдастыру техникалық мүмкіндіктерін ескере отырып, жабдықтарды және эргономикалық адамның мүмкіндіктері;
қолдану ұжымдық және жеке қорғану құралдарын жұмыс істейтін қауіптер мен жағымсыз факторлары;
тұрақты қадағалауымен және бақылауымен талаптардың орындалуын қауіпсіздік промсанитарии және еңбек гигиенасы.
Маңызды рөл жеткізуде қауіпсіздік бөлінеді ауыстыру өндірісінде улы және зиянды заттардың аз қауіпті, болмауына өрт және жарылыс қаупі бар процестер.
Кезінде барлық жағынан технологиялық процестерді бар жалпы шаралары, талаптар орындалуы құруға мүмкіндік береді қауіпсіз еңбек жағдайлары:
қолдану, қашықтықтан басқару, кешенді механикаландыру және өндірістік процестерді автоматтандыру;
тікелей байланысты болдырмау жұмысшылардың зиянды заттармен, қолайсыз факторлар;
герметизациясын қамтамасыз ету технологиялық жабдықтар;
жүйелерін қолдану қауіпсіздігіне бақылау технологиялық процестер;
қолдану құралдарын блокировкалау және автоматты ажыратудың технологиялық жабдықтар;
қолдану ұтымды режимдерін, еңбек, демалыс алдын алу мақсатында жағымсыз әсерін алдын алу әрекеттері қауіпті және зиянды өндірістік факторлар (әсер ету шу және діріл, жинақтау зиянды заттар мен радионуклеидов ағзадағы психофизиологиялық әсер ету және т. б.);
электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету кезінде электр құралдарымен және жабдықтармен қамтамасыз ету;
қамтамасыз ету жарылыс-өрт қауіпсіздігіне және т. б.
ҚАУІПСІЗДІГІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ, ҚҰРЫЛЫС АЛАҢШАСЫНДА ЕҢБЕК. ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ, ЖҰМЫС ӨНДІРІСІНІҢ ЖОБАСЫНДА
Кез келген салу негізінде жүзеге асырылады құрылысты ұйымдастыру жобасын (ҚҰЖ) және жұмыстарды жүргізу жобасының (ЖӨЖ), СНиП ІІІ-4-80* ережелер бойынша қауіпсіздік еңбек.
Жобалау кезінде қауіпсіз әдістерін әсіресе үлкен маңызға ие тексеру есеп айырысуды қамтамасыз ететін беріктігі және орнықтылығы, құрылыс машиналар мен механизмдерді, оларды монтаждау, соның ішінде уақытша.
ПОС жобалау ұйымы әзірлейді негізінде тапсырыс берушінің талаптарын және өндіру технологиясы. ПОС қамтиды: бас жоспар объектінің құрылысы, ситуациялық жоспар (жоспар жер асты коммуникацияларының), жалпы шығындар сметасын, түсіндірме жазба.
Негізінде ПОС бас мердігер қосалқы мердігермен ұйымдастыру әзірлейді: стройгенплан жер асты және жер бетіндегі бөлігін, желілік графиктер немесе күнтізбелік жоспарлар құрылыс жүргізу кестелері, қозғалыс машиналар, механизмдер, адам ресурстарын, материалдарды жеткізу кестесі, жұмыс кестесі монтаждау дөңгелектер (егер құрылыс жұмыстары жүргізілуде шектеулі алаңдар құрылыс және қысқа мерзімде), технологиялық карталар жекелеген түрлері, түсіндірме жазба.
Мен ПОС және ППР сұрақтар еңбекті қорғау әзірленеді барлық бөлімдерінде құжаттама және оларды әзірлеуге жауапты әзірлеушілер. СНиП ІІІ-4-80* тыйым салынған жүргізу кез-келген құрылыс жұмыстарының құрылыс алаңында без ТНК.
Аса егжей-тегжейлі сұрақтар еңбекті қорғау әзірленеді негізгі бөлімдерінде жобаның күнтізбелік жоспарлары, стройгенплане, технологиялық карталарда, түсіндірме жазбаларда және т. б.
Негізгі іс-шаралар көрініс табады жобалық құжаттаманы, үш топқа бөлінеді: общеплощадочные, технологиялық және арнайы.
Бірінші топқа мыналар жатады: белгілеу және қоршау қауіпті аймақтар; жарық беру жүйесін таңдау, құрылыс алаңдары, өткелдерді және жұмыс орындарын ұйымдастыру; санитарлық-гигиеналық қызмет көрсету жұмыс.
Екінші топқа жатады: әзірлеу, инженерлік шешімдердің қауіпсіз орындау бойынша негізгі құрылыс жұмыстары мен операцияларының; таңдау құралдар мен құрылғылардың жұмысы кезінде жүк көтергіш машиналар және басқа да тетіктерін әзірлеу; электр жарақатының алдын алу шараларын қамтамасыз ету; өрт және жарылыстан қауіпсіз соратын.
Үшінші топқа мыналар жатады: әзірлеу арнайы шаралар қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі жұмыстарды жүргізу ерекшеліктеріне байланысты, және қауіп төндіретін жағдайда, оларды жүргізу ерекшеліктерімен, географиялық және метеорологиялық жағдайлары және т. б.
Құрамы және мазмұны жөніндегі негізгі ережелер мен еңбекті қорғау ППР-қосымшада келтірілген 8 Қнже ІІІ-4-80*. Мәселен, күнтізбелік жоспар керек көлемі және уақыты бойынша қосымша жұмыстар орындау, келісілген талаптарына сәйкес еңбекті қорғау. Мұндай жұмыстарға жатқызуға болады уақытша бекітпе конструкцияларын монтаждау кезінде, құрылғы қорғаныш қалқаншалар, төсеніштер, қоршаулар және т. б. маңызды мәселелердің бірі, еңбекті қорғау, шешілетін күнтізбелік жоспары болып саналады дұрыс ұйымдастыру және есепке алу, бір мезгілде орындалатын жұмыстардың түрлі деңгейлерде-тігінен немесе бір үй-жайда.
Әзірлеу кезінде стройгенплана мәні бар дұрыс мөлшерін анықтау, қауіпті аймақтарды (іс-қимылдың көтергіш крандар, электр беру желілері, жанғыш, жарылғыш, зиянды материалдар), аймақтар қарқынды қозғалысын және қауіпсіз, тиімді орналасуының әр түрлі объектілердің және учаскелердің.
Технологиялық карталарда ғана емес, көздеу кезіндегі қауіпсіздік шаралары құрылыс-монтаж жұмыстарын орындау, бірақ және алдын алу іс-шаралары жұмысшыларға әсер ету қауіпті және зиянды факторлардың пайда болуы мүмкін жұмыстарды жүргізу кезінде.
Жалпы сұрақтар еңбекті қорғау
Кіріспес бұрын, салу объектісі, құрылыс алаңын дайындау керек қауіпсіз орындау үшін барлық кейінгі жұмыс жобасында көзделген. Бұл кезең деп аталады дайындық. Жұмыстарды орындау үшін дайындық кезеңі қажет Бас сәулет-құрылыс басқармасының (ГлавАПУ) және бақылау (МСҚБ).
Бұдан әрі процесінде дайындық жұмыстары, құрылыс алаңын босатады барлық кедергі келтіретін салық салу объектісі болып ғимараттар, құрылыстар, ағаштар, жұмыстарын орындайды, жоспарлау, уақытша жолдар салынуда, стек, кран астындағы жолдары, ұйымдастырады, су бұрғыштар, уақытша жарықтандыру, бөлуді орындайды және т. б. Барлық аталған жұмыстар қарастырылады стройгенпланом келісілетін санинспекцией және өрт күзетімен, бас құрылыс мердігері және т. б.
Алғашқылардың бірі болып іс-шаралар, дайындық кезеңі болып табылады аумағын қоршау құрылысы. Түгендеу қоршаулар, құрылыс алаңдары сәйкес келуі тиіс ГОСТ 23407-78. Қоршау конструкциясы және оның орналасуы жобада көрсетіледі. Объектілер көше бойында орналасқан, өту жолдарын, өтпе жолдарды, ортақ пайдаланудағы қоршалуы тиіс тұтас қоршаумен бірге козырьками және тротуарами. Күнқағар орнатады 20 градус бұрышпен көкжиекке өлшемі оның горизонталь проекциясы кемінде 1,25 м және биіктігі борттық тақтаны кемінде 0,15 м. Мұндай конструкция алуға мүмкіндік бермейді пән попавшему шетіне козыректан, құлап, одан және жарақаттайды. Ені төсеу (тротуар) болуы тиіс кемінде 1,2 м, биіктігі алу төсемінен дейінгі тірек тақталар малақай — кемінде 2м.
Қамтамасыз ету үшін қауіпсіздік қоршауына мынадай талаптар қойылады бойынша сыртқы әсерлерге тұрақтылығы: нормативтік біркелкі бөлінген жүктеме кем болмауы тиіс 1,96 кПа; жел жылдамдығының әр-түрлі аудандары үшін еліміздің қабылданады 0,34…0,98 кПа; салмағы еріген қарлы қабатының 1 м2 ауданын көлденең проекциясын козыректан, әр-түрлі аудандары үшін 0,86…1,84 кПа.
Көздеу қажет су тарту үшін, су разрушала қолданыстағы немесе жаңадан салынып жатқан құрылыстар. Қорғауға ерекше назар аударылады су басудан қазаншұңқырлар мен орларды. Кезінде водоотводе сақталуы тиіс еңістері » су арықтарда, устраиваться дренаждар және басқа да іс-шаралар ЖАЖ-на сәйкес.
Ауыз судың сапасы құрылыс алаңында санитарлық талаптарға жауап беруі тиіс, ал ауыз су қондырғы орналасуы жұмыс орындарын аспайтын қашықтықта 75м көлденең бойынша 10 м тігінен.
Есігі салынып жатқан ғимарат (имарат) жоғарыдан қорғалады тұтас қалқа ені ені кіру және ұшып шығу кемінде 2 м ғимараттың қабырғалары.
Манызды қүқыктық қүжаттар, ол 4.07.2001 жылы өзгерген, 3.032001 жылгы ҚР Басқарушылары бекіткен «еңбек әрекетімен байланысты, жұмысшылардың денсаулығынын закымдалуы мен сәтсіз жағдайларды ескеру мен зерттеу ережелері». Ережелер уайымдардағы кез-келген жеке меншіктіктін формасы мен сөтсіз жагдайлардьі есептеу және зертге тәртібін бекітеді сонымен бірге жеке меншік иелерінде.
Онда сәтсіз жағдайлармен байланысты қабылданған, өндірістегі сәтсіз Оцщ-аларды зерттеу туралы алгашқы кезекті шаралар жазу түрі және актінін формасы аталып көрсегідгең. Ережелерде өндірістік жарақат ретінде көрсетілген жағдайлар топталынған:
жүмыс орны тәртібівде, өндіріс қүралдары, жеке корғаныс қүралдарын даиындау мен жұргізукезінде,жұмыс уакытынын аяқталуы 6ойынша немесе 6асталар алдында
жұмыс ұйымдастырушы немесе жұмыс берушінін тапсырмасымен байланысты, өзінің міндетін немесе жұмысын орындаумен болған орнында немесе іс сапар уакытында және жұмыс орнында, жұмыс уакыты аралығьнда;
өндірістік зиянды жөне кауіпті әсерлердін нәтижесінде;
жұмыс уақытында, жұмысшы зерттеуінін жолы бойынша, жұмыс орнында қызмет ету объектілері арасындагы жылжумен байланысты әрекеттерді, жұмыс берішінің тапсырмасын орындауы бойынша әрекетгерді, жұмыс берушшіц тапсырмасын орындауы бойынша;
жұмыс берушінің көлігінде;
қызметтік жол жүруі үшін пайдалану құқығына жұмыс берушінің жазба түріндегі келісімі бар болған кездег, жеке келікте;
жұмыс берушінін бұйрығы бойынша, өзініц жөне басқа ұйымныц территориясына келген кезеңінде, сонымен бірге жұмыс берушініц жеке меншігін қорғау кезінде;
8) жұмыс орны бойынша немесе іс сапары кезінде жұмысшынык қызметтік міндетін
орындауы кезінде, оны қасақана өлтіру жөне оны жаракаттауы.
Өндіріспен байланысты әрбір нақты жағдайды тексеріп комиссия анықтайды. Егер жұмысшыға, жұмыс берушініц қатесінен сәтсіз жағдайдын нөтижесіңде денсаулығына зиян келсе, онда Қазакстан Республикасының нормативті құқықтык актілері қарастырылған жағдайлар мен тәртіпте, егер жұмысшыға сактандыру салымы төленбейтін болса, жұмыс берушіні жазалайды.
ҚР 17.03.93 жылы өзгеріп, крсымша 28.06.2002 жылы толықтырылған Министрлер кабинетінін бұйрығымен бекітілген «Енбек кызметін орьгадаумен байланысты жұмысшылар мен кызметкерлердің денсаулығының зақымдалуы мен жеке меншігініц барлық шығынын есептеудің ұйымдык ережесіне» сөйкес зиян келтіру мөлшері 12 айда, орташа ецбек ақысы негізінде есептелінеді.
Егер жарақат алған жұмысшы, тұрғындарды өлеуметгік қорғау аймағындағы орталық орындаушы органдардыц территориялы бөлімшесінде көмек түрлерін (емдеу, косымша тамақтану, дәрі -дәрмек алу, медициналык тексеруден өту, санитарлы- курортгық емдеу, зиян шегушінің емделу орнына барып - қайтуына телем ақысын қоса алғанда), алмаса, ұйым жарақат алған жұмысшыға ецбек акысына қосымша жәрдем ақы береді жөне косымпіа шығынды төлейді.
Арнайы медициналык және тұрмыстық күтім қажет, зиян шегушіге, шығынды өрбір күтім түріне байланысты бірден кем емес есептік айлық көрсеткішінен боліп отырады.
Ұйым зиян шеккен жұмысшыға және оныц отбасы мүшелеріне және зардап шеккен жұмысшының қаза болуына байланысты шығынын төлеуге, тұрғын ауданныц төлемі бойынша жеңілдіктер жасауға, балалар мекемелеріндегі балалардын шығынын төлеуге, жалпы көлік түрлеріндегі жол ақысын төлеуге жөне басқа да көмек түрлерін көрсетуге міндетті.
15.01.98 жылы ҚР Министрлігініңенбек пен әлеуметгік қорғанысты енгізу бұйрығымен «Енбек жағдайы бойынша ұйымның өндірістік объектілерін аттестациядан өткізу туралы жағдаймен» сәйкес, объектіні аттестацидан өткізу мерзімі (3 жыдца 1 реттен көп емес) және кезектен тыс кайтадан аттестациядан өткізу, сонымен бірге комнссия мен оныц кұрамын аттестациядан еткізу және ұымдарды регламентгеу. Енбек шарты мея объектінін жарақат қауіптілігіне бағаны комиссия береді.
Қауіптілік пен еңбекті қорғау мен бақылаудағы Мемлекетгік басқару мев негізгі жағдайлар Берілген жағдай ҚР «Қауіпсіздік пен енбекті қорғау туралы» занымен регламенттеледі. Еңбекті қорғау мен қауіпсіздік облысындағы, бакылау, болжау, мемлекетгік басқару, ҚР Басқару орындарымен, баскарушы органдармен және оның территориясындағы бөлімшелерімен, сонымен бірге бұрынғы баскару органдарымен жүзеге асырылады. Осы занда «Еңбекті қорғау» аймағындағы құқыктары ұсынылған.
50 адамнан көп жұмысшысы бар, барлық үйымдарда, жұмыс беруші еңбек пен қауіпсіздік қызметін кұруға міндетгі және ол өзінің статусы бойынша, негізгі өндірістік қызметтермен тенестіріледі. 50 адамға дейінгі жұмысшы бар үйымдарда, «Еңбекті қорғау» бойынша міндеттері, жұмыс берушінің бұйрығы бояынша мамандыққа біріктіріліп басқарылады.
Енбекті корғау мен қауіпсіздік бойынша заң шығарушылыкты сақтауды бақылау мен қадағалау түрлері келесідей бөлінеді:мемлекеттік; ведомствалық; ұйымдық.
Бақылау сұрақтары
1. Дыбыстың негізгі параметрлерін атаңыз
2. 16 Гц –ке дейін және 20000 Гц-тен жоғары жиіліктегі тербеліс дыбыстары қалай аталады
3. Адам дыбысты тербелістің жиілігінің қандай шектерінде қабылдайды
4. Қандай өндірістік шу адам ағзасы үшін өте қауіпті
5. Жұмысшының дірілдегіш құрал-жабдықпен қанша түйісу уақытына жұмыс істеуіне рұқсат беріледі