стиль — талғам. Бүны ң өзі кәсібиге жеткізілуі өте
қаж еттілі. И нтерьер д и зай н н ің дамуындағы жасау
ғылымы бүл стилистикалық шешімдері, тандауындағы
зейінділіктері. Бүл шешімдер, тапсырушының өзінділікті
48
Мәдениеттану
айтуына, ерекшеліктісіне қарамастан, түпнүсқалы қ-
тысына ғана бағытталып, бүлармен қатар, барлы қ
үсыныстардың қызметтіліктісін және ыңғайлықтысының
қажеттілігінде қамтиды. Сондықтан жақсы интерьер —
дизайні, бүл жақсы көңіл-күй, жақсы демалыс, жақсы
релаксация*.
Дизайн — көркемдеушілердің, шығармашылығы қай
салада болмасын, идеядан* басталады. Бірақ кейбір
көркемдеушілерде идеялау алғашқы кезеңінде тез өтіп
кететін мінездемеде болады. Кез келген идеяны дамы-
тудың өзі, шешім қағидасын іздеуге қарағанда, уақыт
пен күшті керек етеді. Бүнысымен қатар идеялаудың
өзі, маңыздылықты, өз өзінділікті жобалаудың фазасы
ретінде, бірден мағынасызданады. Бүны ң өзінде де
біркелкілікті жағдаяттар жоқ. Көркемдеушінің біреуі,
есептің барлық жағдайларын тез қабылдап, оларға жауап
береді. Ал екінші біреуі, кез келген ойды негізіне алып,
идеяның маңызын қарапайымдылықты бағаламайды. Бүл
көркем деуш і-дизайнш ы осы ойм ен қан ағаттан ы п ,
барлық күш-қуатын композициясына дамытуға, тіпті
түпкі фазасына, жобалаудың орындалуына да жүктейді.
Бүл бағытта, ол тәжірибе бойынша- жобалаудың тиімділі
орындалуымен, тапсы руш ы ны ң м ақүлдауы н, оны ң
ықыласын жеңіп алуды көздейді. Дизайнда идеялау
қызықтылы, бірақ күрделі, әсіресе композициялық*
идеялардың қалыптасуына, баршылығының қатынасы
барда — болмасада аз оқылып, білінген үдеріс. Өйткені
бүл шығармашылық қызметтің ерекшеліктісі, көбінесе
ж о б а л а у ш ы н ы ң ж о б а л ы қ т ы қ -т и п т ік т ә р т іб ім е н
анықталады.
Дизайнерлік істе, шабыт өз-өзділігімен келмейді.
Дизайн — бүл жарық ете түсу, бүл соққы. Бүлардан
жаңа қызметтілік басталады.
4 - 3 1 2
4 9
Мәдениеттану
Бунда техникалық эстетикамен және психология
мамандарымен бірлесе отырып, оқы п білгеннің өзі,
пайдалы қты көрінеді. Д изай н композиция арқы лы
қызметтеледі, өзін омірге кейіптейді. Композиция дизай-
н е р л ік о н е р д ің м а ң ы зд ы л ы қ т ы ү й ы м д асты руш ы
элементі. К ом позицияны ң көмегімен, дизайнердің-
коркем деуш інің басқы түпкі ойы іске асырылады.
К ом позицияны ң негізгі сапалығы — бүл қисы нды -
лықтысы, пішіннің анықтылысы және бөлшектерінің
өзара қатынастылығы. Бүл сөздің үғымның тура магы-
налықтысы (латынша сошрозШо-дан аудармада қурас-
тыру, қосу, байланыстыру). Композицияның дизайын-
дағы есебі және маңыздылықтысы, түпкі ойды сызып
корсету. Дизайнер-көркемдеуші түсті соңына қалтыр-
мауы қажет. К ом п ози ц и ялы қ әдіспен жүмыс істей
отырып, оны аны қты лы қпен тандау кезінде, ол түс
туралы да ойлануы керек, өйткені түсті композициялық
идеяға қосы м ш а ж әне дам уы ндағы қүрал ретінде
пайдалану болады. Тіпті коркемділікті қүрастырудағы
н обай лы қ кезеңдерінде — стадиялары нда, ком по-
зицияны түспен және оңмен салу қажет. Алғашқы
кезеңдерде нысанның - форманың өзін түстен аттана
оты ры п түзетулерге болады . Т ү стіл ік ш еш ім ін ің
идеясының өзі, композициялық әдістің анықталуына
көмектесіп қана қоймай, сонымен қатар нысанның —
форманың мінезін және басқа нюанстық* қатынастарды,
тіп ті ең азд ы л ы қ ты кө л ем ін д егі б ө л ш ек тер д і де
анықтауға, көріп тануға көмектеседі. Түс заттардың,
бүйымдардың бейнеліктісін іздеуі және керекті психо-
логиялық күштілікті әсерлігіне жетуге белсенді жәр-
демдеседі.
Д и зай н ер о зін ің ш ы ғарм аш ы лы ғы нда бір ғана
жабдықтаумен шектелмейді. Ол барлық жабдықтауларды,
50
Мәдениеттану
абсолютгік* мағынада, өзінің елестетуі, — ой-өріс арқылы
айтып жеткізетін және басқаларға көрінбейтіндерді көре
алып пайдалануында шексіз. Егерде біз, табиғатқа,
өсімдіктер әлеміне, олардың уақы тты лы қ гүлдену-
нәрлену кезендерінде, бүларға түрлі-түсті көбелектердің,
торғайлардың, аралардың, түрлі-түсті жәндіктердің
қатысуларына, анықтылы көркемділікті көзбен қарасақ,
дизайннің әртүрлі түсті түрлерін — формаларын, кенетген
тауып-анықтауға келесіз. Бүл жаңадан көрінген дизайн
кө р ін істер і, сізд ің тү р м ы ст ы л ы қ қ о р ш ау ы ң ы зға,
заттарыңызға, киім тандауыңызға, жаңа ерекше талғамға
ие болуыңызға көмектеседі.
Д изайнер болаш ақ ортаны ң, кеңістіліктің, көр-
кемділікті үлгілеудің, шарттылық нысандарымен және
жабдықтаулардың (нобайлар, макеттер, формалардың
сы н ақты лы қ іздеулері) алдын ала бейнелікті көру
дарынына иелікті. Техникалық дизайында, дзайнерлер
техниканы және әр түрлі техникалы қ нысандарды,
оларды адамның танып-қабылдау мүмкіншіліктерімен
үштастыруын, өздерінің алдарына мақсат ретінде қояды.
Д изайн өрістілік үғы м ы м енде ты ғы з байланы сты .
Өрістілік дегеніміз — бүл болашақтағы көрнектілікті
дүрыс көру. Өрістіліктің заңдарын біліп игеру Дизай-
нердің мамандылықты шеберлігінің керектілі бөлігі екені
сөзсіз. Бүның өзі қоршаған ортаның, адамның өзінің
т ү р м ы с ы н , э с т е т и к а л ы қ т ы - к е ң іс т іл ік т і ж а ғд а й -
ландыруына әкеледі. Өрістіліктің ережелерін білгендік,
дизайнерге шындық әлемінің көріністілі қүбылыстарын,
көлем ділікті заттарды ң, кең істіліктегі-тәуелд ілікті
жағдайындағы (өлшемі мен анықтылысын, олардың
бояуларымен және жарықтылысын, және т.б.) анықтап
көріп, жеткізіп беруге көмектеседі. Дизайн бар жерде,
Достарыңызбен бөлісу: |