Бярпа, эенезис
50
Анъаг тале мифини хатырладан
бир епизодла мящз оьузларын
иланларын вятяниндя гярар тутдугларына ишаря олунур. Беля ки,
Гаранлыг Юлкядя Оьузун дястяси саьдан вя солдан сясляр
ешидир: «Ким бу зцлмятдя бир шей тапыб юзцня эютцрся,
байыра чыхан кими бунун пешиманчылыьыны чякяъяк, амма
бир шей эютцрмяйян дя пешиман олаъаг». Эедянлярин чоху
юзляри иля щеч ня эютцрмяди. Бязиляри ися хырда-пара шейляр
эютцрмцшдцляр. Мадйанларын кюмяйи иля зцлмятдян чыхан-
да эюрдцляр ки, эютцрдцкляри шейляр гиймятли даш-гашлар
имиш» [84, 19]. Азярбайъан
халгынын дилиндян мцхтялиф
дюврлярдя топланмыш онларла наьыл, яфсаня вя епос эюстяр-
мяк олар ки, орада гаш-дашын горуйуъусу функсийасыны илан-
лар йериня йетирир. Вя тясадцфи дейилдир ки, Гаранлыг Юлкядян
чыхандан сонра Оьузун дястяси Азярбайъан торпагларына, о
ъцмлядян дя «Авеста»да эцняшли – исти юлкя кими хатырла-
нан Аран вя Муьана (атяшпярястлик кащинляри муьлар
йашайан йер анламындадыр. Щеродот «муь»лары Мидийада
йашайан алты тайфадан бири кими нишан верирди) йолланыр. Дяр-
бянди чятинликля яля кечирирляр.
Гядим тцрк дийары иля баьлы
щадисялярдя Оьузун ики атынын оьурланмасындан бящс олу-
нур. Щямин мотив азярбайъанлыларын мифоложи эюрцшляриндя
юзцня чох эениш йер алан дярйа атларыны - Гыратла Дцраты ха-
тырладыр. Ф.Ряшидядин йазыр ки, Дярбянддя ики атынын оьур-
ланмасы Оьузу гязябляндирир. Она эюря дя онлар галаны
мцщасиряйя алыб якин-бикин йерлярини мящв едирляр. Ящали
аъ-сусуз галыб инадкарлыгдан ял чякир вя
Оьузун тяклифи иля
разылашыб ил олур.
Оьуз онлара билдирир ки, сизин адамлар мяним «ики айьы-
рымы апарыблар. Онлардан биринин ады Ирак-Кулдур. О, Арыклы
Ирак кулун атларына бянзяйир. О биринин ады Сцт аьдыр. О,
рянэинин аьлыьына эюря Сцт кулун атларына бянзяйир» [84,
20-21]. Бир ай ахтарышдан сонра атлар тапылыр. Оьуз чох севи-
нир.