Эцнцмцзцн актуал мясяляляриндян биридир



Pdf көрінісі
бет2/133
Дата21.11.2022
өлшемі3,53 Mb.
#51537
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   133
АЗЯРБАЙЪАН МИФОЛОЭИЙАСЫ 

мцасир топлама мятнляри иля цст-цстя дцшмяси ону демяйя 
щагг газандырыр ки, бу дийарын сакинляри чох яски чаьлардан 
Гафгаз даьларынын ятяклярини, Кцр вя Араз чайларынын сащил-
лярини юзляриня йурд йери сечмиш, гоншу етносларла тарихи-
мядяни ялагяляр заманы онларла гайнайыб-гарышса да, юз 
кюкцня аид цмдя хцсусиййятляри мифляриндя, ритуал, инанъ 
вя адят-яняняляриндя горуйуб сахламышдыр. Азярбайъан 
мифляринин 
бярпасы, 
системляшдирилмяси, 
мяншяйи, 
дцнйаэюрцшляри сырасында йери вя ролунун, еляъя дя ритуаллар-
ла синтездя олуб шифащи епик янянянин йаранмасы вя инкишафы 
тясиринин юйрянилмяси мящз бу мянада актуал мясяляляр-
дян биридир.
Тядгигат ишиндя ясас мягсяд Азярбайъан тцркляринин 
мифолоэийасыны метасистем дахилиндя айрыъа систем кими 
мцяййянляшдирмяк, бяшяр оьлунун мяняви аляминин 
бцнювряси, башланьыъы кими эюстярмякдир. Тядгигатчы 
арашдырылмасы ваъиб олан ашаьыдакы вязифяляри йериня йетир-
мяйи гаршысына мягсяд гоймушдур: 
- мифолоэийанын юйрянилмясинин тарихиня нязяр салмаг, 
мцхтялиф нязяриййя, тялим вя мцлащизяляри цмумиляшдириб 
спесифик хцсусиййятлярини цзя чыхармаг; 
- Азярбайъан мифолоэийасы щаггында яняняви тясяввцр-
ляри мцяййянляшдирмяк;
- елми тящлил йолу иля мифоложи эюрцшлярин мейданаэялмя 
амиллярини, исламагядярки инанышлара - тотемизм, шаманизм, 
дуализмя аид елементляри нязярдян кечирмяк; 
- мифик эюрцшлярин халгын мяишяти, гядим тарихи, фялсяфи, 
дини эюрцшляри, адят-яняняляри, байрам вя мярасимляри, дили 
вя елми фяалиййяти иля ялагясини эюстярмяк; 
- Азярбайъан мифляринин бярпасы йолларыны цзя чыхармаг, 
якс олундуьу мянбяляри нязярдян кечирмяк, систем вя 
моделлярини мцяййянляшдирмяк; 
- мяняви мядяниййятин йаранмасынын илкин амиллярини, 
ритуал-миф синтезинин сюз сянятинин формалашмасына тясирини 


Бярпа, эенезис 

айдынлашдырмаг; 
- мифлярин ибтидаи дцнйаэюрцшц системляри (анимизм, ан-
тропоморфизм, тябиятя тапынма – култлар, тотемизм) вя дин-
лярля (атяшпярястлик, шаманчылыг - танрычылыг вя Ислам) гаршы-
лыглы ялагясини ядяби-йазылы материаллар (ясасян архаик фолк-
лор нцмуняляри), археоложи тапынтылар ясасында шярщ етмяк; 
- цмуми мифоложи анлайышларын (заман, мякан вя кя-
миййят), сакраллыьын, архетипик символларын мядяниййят 
формаларынын рцшеймляри олдуьуну ясасландырмаг; 
- Азярбайъан мифляринин тяснифатыны апармаг.
Ъямиййятин, тяфяккцр тярзинин, бядии мядяниййятин, 
щуманист фялсяфи фикрин эенезисинин вя инкишафынын тядгиги-
нин мцасир истигамяти, дцнйа фолклоршцнаслыьы вя етногра-
фийасынын ялдя етдийи сон нятиъяляр диссертасийанын методо-
ложи ясасыны тяшкил едир. Тящлил мцгайисяли-гаршылашдырма 
принсипинин базасында апарылыр вя тядгигатда тарихи-тиположи 
методдан истифадя едилир. Чятин бир предметин - Азярбайъан 
тцркляринин мифоложи дцшцнъясинин эенезисинин арашдырылма-
сында мцяллиф системли цсула ял атыр. Индийядяк фолклоршцнас 
вя етнографлар мифоложи системляри онун антик йунан вя 
гядим Шярг мифоложи моделляри иля уйьунлуьуна ясасланыб 
цзя чыхарырдылар, онлардан фяргли олараг бурада щяр бир 
мящдуд даирядяки яняняйя йени систем, даща доьрусу, йер-
ли яняняляр системи кими бахылыр, сонра диэяр инкишаф етмиш 
дцнйа халгларынын аналожи щадисяляри иля тутушдурулуб 
мцгайисяляр апарылыр. Мясяляйя бу ъцр йанашма мифоложи 
структурларын цмуми ганунауйьунлугларыны мцяййян
-
ляшдирир, эенезис вя еволйусийаны шяртляндирян амилляри 
мейдана эятирир. 
Мювзунун арашдырылмасы дяряъяси. Азярбайъанда миф-
ляря мараьын тарихи чох гядим олса да, арашдырылмасына сон 
дюврлярдя башланылмышдыр. «Авеста»да, М.Каланкатуклунун 
«Албанийа тарихи»ндя (IX-X яср), мцсялман интибащынын 
эюркямли нцмайяндяляри Хагани Ширвани (1126-1199), Ни-




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   133




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет