Әдебиет теориясы. 1-том
жүктеу/скачать 5,33 Mb. Pdf көрінісі
|
adebiyat teoriyası.1.
| kinésithérapeutes
) ұқсайды. Осы стратегиялардың барлығы, барша бəсекелестік процестер сияқты, тұрақты ерекшелік беріп тұратын атауларға бағытталған. Қағазбастылық секілді институционалды таксономияның инерциясымен тежеліп тұратын, заңды кепілдігі бар атаулардың құнсыздануын шақырушы тенденцияға ие (ұжымдық келісім, жалақы шегі т.б.). Ұжымдық келісімнің негізінде кейде туындап жататын жəне аталған жұмыстан келіп шығатын тапсырмалармен, атқарушылар үшін қажетті қасиеттермен (мысалы, дипломмен) һəм материалдық болсын, символдық (атау) болсын, лайықты артықшылықтармен айырылмастай өзара байланып қалған. Мүдделері қарама-қарсы топтар арасындағы келіссөздерді жіктеу үшін үздіксіз жалғасқан күрестің театрланған түрі секілді институционалды болып саналады. Қойылым іспеттес жіктеудің институционалды қыры таптар түзуге септігін тигізеді. Дегенмен бұл жіктеудің өзі де таптар арасындағы күрестің өнімі. Сондықтан да болар, олардың арасындағы қарым-қатынасқа тəуелді. Шынайлықты бейнелеу мен бейнелеудің шынайылығы Жіктеліп жатқан субъектілер басқа дүниелердегі іс-қимылдарды іріктейтін болса, онда өзінің де іс-қимылдарын жіктеуге қауқарлы. Көпшілікке ортақ яки буржуазиялық (басқаша айтқанда, қарабайыр/ көрнекті, биік/төмен, ауыр/жеңіл) деп іріктей алады. Ең көп жіктелетін сипаттар – айырмашылығын, атағын, таптық мəртебесін білдіретін ерекшеліктер. Ұлты, туған жері, этникалық тобы, əулетінің атауы, мамандығы, білім деңгейі, дəрежесі т.б. Осылай жіктеген кезде қасиеті нақты анықталған объект берілген сипатқа лайық болып шығады. Əлеуметтік субъект əлеуметтік қатынастарды өз түсінігі бойынша зерделейді. Əлеуметтік субъектілерге, олардың физикалық сипатына қарап жай ғана материал ретінде қабылдауға болмайды. Субъектінің əрбір белгісі, көлемі мен бойы басқа қасиеттерімен салыстырып қараған кезде символдық ерекшелік. Сондықтан əлеуметтік қатынастардағы бəсекелес тұлғалардың əлеуметтік энергиясын (статистикалық та, экономикалық тұрғыдан да) көрсететін «əлеуметтік физиканы» да, когнитивті операцияны қолдана отырып мағынасын анықтауға тырысатын «объективті көрсеткішті», яғни «əлеуметтік семиологияны» да қолданған жөн. «Əлдебіреудің тұлғаның санасы мен еркіне тəуелді емес» объективті «шынайылыққа» қол жеткізіп, дистрибутивтердің арасындағы байланысты бұзуы үшін, əлеуметтік қатынастардың «шынайылығының» бөлшектеріне қол жеткізу үшін əлеуметтік қатынастар туралы жалпыға ортақ пікірді бұзу арқылы дихотомиядан бас тартуымыз керек. Қорыта айтқанда, əлеуметтік ғылымдар əлеуметтік семиологияны мойындайды. Адамзат «шынайылықты» тек логикалық жіктеу 23 арқылы ғана тани алады дейтін Дюркгеймнің əлеуметтік физикасы мен əлеуметтік қатынастар менталды, лингвистикалық құрылым ғана деп тұжырымдаған Гарольд Гарфинкельдің идеалистік семиологиясы арасындағы пікірлерді де бір-бірімен ұштастыруға болады. Ол үшін, бар болғаны, дефицит туралы пікірімізді дамытып, соған байланысты бəсекені өсіруіміз керек. Объективтілігін төмендетіп алмау үшін жіктеуді əлеуметтік физикаға сай жүргізуіміз керек. Басқаша айтқанда, əлеуметтік тапқа бөлетін объективтілік теориясы мен «əлеуметтік құрылымға» онша мəн бере бермейтін субъективті теорияның шеңберінен шығып, ұжымдық жіктеу деңгейіне көтерілуіміз керек 24 . Есте сақтайтын бір нəрсе: тауарға салынған белгі сол тауардың айрықша таңбасы болуы да мүмкін. Бірақ жай ғана қарабайыр белгісі болып қалуы да ғажап емес. Қалай қабылданатыны сол тауарды тұтынушы топтың ұйғарымына байланысты болады. Тапты анықтау үшін тұрмысына, қажеттіліктеріне назар аудару қажет. Бұл жерде символды белгінің айрықша көзге түсіп тұруы міндетті емес. «Беркелейн», яғни шағын буржуазиялық көзқарас əлеуметтік сезімді төмендетіп, символдық белгілердің əлеуметтік-экономикалық күйдегі дербес болуы қисынға сай екенін айтқан. Мұндағы жеке һəм ұжымдық күрестердің мақсаты əлеуметтік қатынастарды қабылдау мен бағалауды өзгерту. Сондықтан олар таптық күрес сипатынан айырылған. Жіктеу схемасы осы дербестікке де белгілі бір шектеу қойған. Күрестің өзі іріктеген кезде таптық сипатына мəн берген. Əлеуметтік субъектілер, оның ішінде əлеуметтік қатынастарға баға бере алатын интеллектілер ешбір шектеудің болмауы тиіс деп кез келген шекарадан шығып кетуді жөн санайды. жүктеу/скачать 5,33 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|