Қызметі: қазақтың аса көрнекті ағартушысы, қоғам қайраткері, ақын, жазушы, жалынды көсемсөз шебері.
Маңызды деректер:
2 жасында анасынан, 12 жасында әкесінен айырылып, Асқар деген ағасының тәрбиесінде болады.
1897–1902
Торғайдағы екі кластық орыс-қазақ училищесінде Мұқан Тоқтабайұлынан дәріс алады. Ол жайлы: «Менің алғаш білімге көзімді ашқан осы кісі», - деп айтқан.
1902
Ауылда мұғалім болды.
1904
Омбы қаласына келеді. Осында ұлт зиялыларының ұстазы Ахмет Байтұрсыновпен кездеседі.
1905
А.Байтұрсыновпен бipre Қарқаралыдағы саяси-бұқаралық жұмыстарға қатысады. Патша өкіметіне қазақ халқының атынан петиция жазушылардың қатарында болады.
1906
Петербургке барып қайтады. Бұл сапарынан ол саяси күрескер ғана емес, шабытты ақын болып оралады.
1907
Петербургте шыққан «Серке» газетіне «Жастарға» деген өлеңін, бүркеншек атпен «Біздің мақсатымыз» деген мақала жариялайды.
1909
Уфада «Оян, қазақ!» атты тұңғыш өлеңдер жинағы жарық көреді. Ол мынадай өлең жолдарымен басталады:
Көзіңді аш, оян, қазақ, көтер басты,
Өткізбей қараңғыда бекер жасты.
Жер кeттi, дін нашарлап, хал харам боп,
Қазағым, енді жату жарамас-ты.
1910
Қазақ әдебиетіндегі таза көркем проза үлгісінде туған тұңғыш роман – «Бақытсыз Жамал» романы Қазан қаласында басылып шықты. А.Байтұрсынов: «Біздің арамызда қазақша бірінші роман жазған М.Дулатов болды», - деп алғаш пікір айтып, романды бағалаған.
1911
Маусымда «Оян, қазақ!» кітабы үшін Семей түрмесіне қамалып, 19 ай бойы абақтыда болған.
1913-1918
А.Байтұрсыновпен бipre «Қазақ» газетін шығарып, басылымның бұдан кейінгі жұмысына белсене араласады.
