Әдістемелік кеңес отырысының № 2022 жылғы шешімімен бекітілген


Берілген кестені толтырыңдар



бет12/21
Дата03.11.2023
өлшемі5,48 Mb.
#122002
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   21
Байланысты:
Отырар1

2. Берілген кестені толтырыңдар


Сипаттамасы

ДНҚ

РНҚ

Көмірсу

дезоксирибоза

рибоза

Жасушадағы орны

ядро

Цитоплазма

Жіпшелері

2

1

Нуклеотидтер

А,Т,Г,Ц

А,У,Г,Ц

Қызметі

Генетикалық ақпаратты сақтау

Генетикалық ақпаратты тасымалдау

Ферменті

ДНҚ полимераза

РНҚ полимера

Т мен А арасындағы байланыс типі











3.«Бейнені танып біл» әдісі


Транспирация процесінің жүру жағдайын сипаттап жаз.

1.Су тамыр арқылы сіңіріліп ксилемаға енеді.


2.Ксилема бойымен осмос қысымы арқылы
су жоғары қарай көтеріледі.
3.Ксилемадан су мезофильді жасушаға еніп,
жапырақ бетіндегі саңылаулар арқылы буланады.
6. Төменде берілген полисахаридтерді сәйкестендіріңіз.



1. Крахмал

A. Буынаяқтылардың сыртын қаптайды,саңырауқұлатардың жасуша қабықшасының негізгі компоненті.

2. Целлюлоза

B. Адам мен жануарлардағы көмірсулардың негізгі қоры. Кейбір жоғары сатыдағы саңырауқұлақтардың құрамында да болады.

3. Хитин

C. Өсімдіктерде қор заты ретінде жинақталады.

4. Гликоген

D. Өсімдіктердің жасушаларының қабығының негізгі құрам бөлігі.

1-В, 2-Д,3 –А, 4-С




7. Майлардың қызметтерініңатауларын сипаттамаларымен сәйкестендіріңіздер.



Липидтердің
қызметі

Липидтер қызметініңсипаттамалары

1. Құрылымдық

A. 1 г майыдырауының нәтижесінде 39 кДжнемесе9,5 ккал энергия бөлінеді.

2. Энергетикалық

B. Май жылуды нашар өткізеді. Сондықтан жануарлар тері астындағы май қабатының есебінен денетемпературасын тұрақты сақтайды.

3. Эндогендісукөзі

C. Кейбір гормондар липидтіктабиғаттыболады. Майда еритін дәрумендердіңнегізі– липидтер. (А,D, E, K)

4. Қорғаныштық

D. 1 кг май тотығып ыдырағанда, 1,1 кг сутүзіледі. Мұндайсуды“метаболит су”деп аталады.

5. Регуляторлық.

E. Жасуша мембранасының құрамынафосфолиид жәнегликолипид кіреді.

6. Температураны
реттеу

F. Судан қорғану,электрохимиялық изоляция, механикалықсоққылардан физикалық қорғаныс



1 –Е, 2-А, 3-Д, 4-Ғ, 5 –С, 6-В
  1. бөлім.

Жасушалықбиология.


«Суреттісөйлет»әдісі


1.Суреттенжасушақұрылымдарынанықтап,кестегеқажеттісандарды жазыңыз.

11

8

10

7

9

4

3

12


1

хлоропласт

6

қабықша

8

ядро

9

митохондрия

4

цитоплазма

11

рибосома

12

ЭПТ

10

Гольджижиынтығы

3

Плазмалықмембрана

5

Жасушаорталығы

7

ядрошық

13

вакуоль

2

лизосома







«Кестетолтыру»әдісі


2.Мембранасаныменорганоидтиптеріарасындағыбайланыстыанықтап,кестегетолтырыңдар.



Мембранасыжоқ

Бірмембраналы

Екімембраналы

Жасуша орталығы,қозғалысорганоидтері,Рибосома,
микротүтікшелер

Гольджи аппараты,ЭПТ,лизосома,вакуоль

Митохондриялар,пластидтер,ядро

«Сәйкестендіру»әдісі


3.Жасушаорганоидтарыменолардыңарасындағықызметінанықтаңыз.



Органоидтар

Қызметі

1

Жасушақабықшасы

А

Энергетикалық

2

Вакуоль

В

Қорғаныш

3

Митохондрия

C

Бұзушы-литикалық

4

Лизосома

D

Нәруыздысинтездейді

5

Рибосома

E

Қысымдыреттейді

А)1-B,2-C,3-Д,4-А;

В)1-В, 2-Е,3-А, 4-С, 5-Д;


С)1-А,2-Д,3-С,4-В,5-Е;
Д)1-Д,2-А,3-Е,4-С,5-В;
Е)1-Д,2-В,3-Е,4-А,5-С;

«Суреттісөйлет»әдісі




4.Төмендеберілгенжасушаорганоидтарыныңатынтауып,шаршыға жазыңдар.



5. Жасушаға қатты бөлшектердің енуін фагоцитоз , ал сұйық заттардың тамшы түрінде енуін не деп атайды? Пиноцитоз  жасушаның плазмолемма арқылы қоршаған ортадан сұйық затты немесе ерітіндіні нәзік- микроскопиялық мөлшердегі көпіршіктер түрінде жұту процесі және ол қандай күйде болады неліктен? Сұйық немесе көпіршік түрінде болады
6. Төмендегі суретте қандай органоид кескінделген



және ол органоид жасушада қандай маңызды рөл атқарады?
Эндоплазмалық тор (лат. reticulum — тор, лат. endoplasmaticum — эндоплазмалық) — ұзынша келген қуысты түтікшелер мен өзекшелерден тұратын, қабырғасы биологиялық жарғақтармен шектелген жасуша цитоплазмасының органелласы. Кедір-бұдырлы эндоплазмалық тордың негізгі қызметі – ақуыз синтезіне қатысу, ол рибосомада жүзеге асады. Органоидтар арасындағы байланысты нығайтады.


7.Суретте берілген ағзаларды жіктеп жаз.
а ә б с
Эукариоттар Ә,С Прокариоттар А,Б
8.Тек өсімдікке тән органоидты жаз және жасушадағы қызыметі мен типтеріне анықтама бер.
Пластидтер - өсімдікке түс береді, ағзалық заттар түседі.
Қалың жасунықты қабықша – өсімдіктің пішінін өзгертуге кедергі жасайды.
Ірі вакуолдер – осмос қысымын реттейді. _____

9.Төмендегі суреттен жарық микроскопының бөлімдерін анықтап, атауларын жаз.



  1. о куляр

  2. Көру түтігі

  3. Тұтқасы

  4. Заттық үстелше

  5. Револьвер

  6. Обьектив

  7. бұранда

  8. конденсор

  9. қысқыш

  10. айна

3 Бөлім
Қоректену


1. Биологиялық диктант
1.Фотосинтез дегеніміз хлоропласт арқылы Күн сәулесі энергиясының химиялық байланыс энергиясына айналу процесі
2.Энгельман: «Фотосинтез нәтижесінде оттек бөлінеді» деген.
3.Фотосинтез процесі 2 сатыға бөлінеді
4.Жарық фазасының реакциялары хлоропластың бетіндегі мембраналық түзілім ламелла жүреді.
5.Қараңғы фаза реакциялары хлоропласт денесінде немесе стромасында
6.Фотосинтездің жарық фазасы реакцияларының элементарлық өлшем бірлігі квантосомалар болып табылады.
7.Жарық кванты хлоропласта орналасқан хлорофил пигменті арқылы қабылданады.
8.Циклді фотофосфорлану жүретін құрылым І фотожүйе деп аталады.
9. Күн сәулесі әсерінен судың ыдырау процесі фотолиз деп аталады.


2. Графикалық диктант. Дұрыс жауап « + », қате жауап « - ».

1. Фотосинтез процесі екі сатыда жүреді. +


2. Жарық сатысында су қолданылады. +
3. Су фотосинтез процесінің тікелей қатысушысы.+
4. Фотосинтез процесі тек жарықта жүреді. -
5. Балдырларда жарықта фотофосфорлану айналымының реакциясы жүреді.+
6. Тірі ағзалардың барлығы фотосинтез үрдісінің қарқындылығына тәуелді.+
7. Хемосинтез процесін К.А.Тимирязов ашты. – (Виноградский)
8. Хемосинтез өсімдіктер ғана тән. - (бактерия)


4 Бөлім
Заттардың тасымалдануы


1.Берілген заттарды тасымалданатын транспорттарына бөліп жазыңыз

Белсенді (активті) тасымалдау арқылы тасымалданатын заттар:


қарапайым диффузия, жеңіл диффузия, алмасу диффузиясы, осмос, фильтрация,

Енжар (пассивті) тасымалдау арқылы тасымалданатын заттар:


NA K сорғы, СА сорғы

Керекті сөздер: қарапайым диффузия, жеңіл диффузия, алмасу диффузиясы, осмос, фильтрация, NA K сорғы, СА сорғы


2. Суретте жасуша мембранасы арқылы заттардың тасымалдану сызбасы берілген

А В С

А,В,С бөліктеріндегі заттардың тасымалының айырмашылықтарын сипаттаңыз.

А. Қарапайым диффузия; оттегі көмірқышқыл газы

В. Мембраналық диффузия Na K

С. Жеңілдетілген диффузия амин қышқылдары












5.Бөлім

Тынысалу

  1. Атф молекуласының құрылымдық бірліктерінің атауларын жазып шығыңыз.

Аденин, рибоза, фосфор қышқылы

  1. Төмендегі суретте АТФ молекуласының құрылысы көрсетілген.


Х

Y

А. Х – әріпімен белгіленген құрылымын атауын жазыңыз.

аденин – пуринді азотты негіз

В.Ү – әріпімен белгіленген құрылымның атауын жазыңыз.

рибоза – пентоздарға жататын моносахаридтер


C. АТФ молекуласы АДФ молекуласына дейін ыдырағанда 30,5 кДж энергияны бөледі. Бұл реакцияның химиялық теңдеуін бос торға жазып шығыңыз.


А ТФ АДФ+Н3PО4+30,5кдж


  1. АТФ молекуласының тірі организмдегі атқаратын үш қызметін сипаттаңыз.

1.АТФ, ДНҚ, РНҚ, аденозин

2. Энергия көзі, яғни энергия сіңіреді және бөліп шығарады

3. Аккумулятор қызметін атқарады



6.Бөлім

Бөліп шығару



1.Төмендегі сызбаны талдаңыз
Созылмалы гемодиализ дәуірінің басталуы 1960 жылы болды, сол кезде Болдинг Скрибнер мен Вейн Квинтон алғаш рет ұзақ мерзімді тамырлық қолжетімділік мәселесін шеше алды. 1960 жылдың 10 сәуірінде Чикаго қаласында, жаңа құрылғыны жариялады. Ұзақ мерзімді тамырлық қол радиалды артериясына және тамырға екі жұқа қабырғалы түтікшелер имплантациялау арқылы қамтамасыз етіледі.



А.


Б.
3б.
1.А және Б суреттер бойынша диализ түрін анықтаңыз, механизімін түсіндіріңіз,
2. Диализге тәуелділікке алып келетін 2 факторды атаңыз
3. Диализатордың жұмыс істеу принципін негіздеңіз
4. Бұл процестің адам өміріндігі мәні неде.

1.А-жасанды бүйрек әдісі – пациенттің қаны ағзадан тыс тазартылады.


Перитонеалды гемодиализ – сүзетін мембарана рөлін адамның өз ішпердесі атқаратын әдіс.

2. а) бүйрек қызметінің жетіспеушілігі


в) бүйректердің ұзақ уақыт жұқпалы аурумен ауруы

3.Диализаторда мембрананың бір жағында пациенттің қаны, екінші жағында диализдейтін ерітінді болады. Зиянды заттардың молекулалары осы ерітіндіге мембрана арқылы өтеді. Тазартылған қан стирильді канал – катетер арқылы ағзаға қайтарылады.


4. Жасанды бүйрек әдісінде қан едәуір сапалы тазартылады. Осы әдіс көптеген адамға өмірін ұзартуға мүмкіндік береді.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   21




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет