Әдістемелік құрал
жүктеу/скачать 1,24 Mb. Pdf көрінісі
|
Алгоритм және оның мүмкіндіктері
- Бұл бет үшін навигация:
- 1,2,…,N
|
АЛГОРИТМНІҢ БАСҚАРУ ҚҰРЫЛЫМДАРЫ ЖӘНЕ ҚҰРЫЛЫМДЫҚ СХЕМАСЫ (БЛОК- СХЕМА) 4- сұлба. Басқару құрылымдарының құрылымы Басқару құрылымы алгоритмді құруда маңызы зор. Сондықтан төменде басқару құрылымдарын әртүрлі алгоритмдік тілдеріндегі бейнелері және қасиеттері қарастырылады. Басқару құрылымдарын бейнелеу үшін блок- схема тілі, бұтақ тәрізді тіл және жасанды тіл қолданылады. 1. Сызықтық басқару құрылымы бірнеше қарапайым әрекеттердің тізбегінен бір күрделі әрекет құрастыруға болатындығын көрсетеді. Сызықтық алгоритмдер – блоктар тізбегі, әрқайсысының бір-бірден енгізілуі және шығуы болады, және бағдарламада бір рет орындалады. 2. Тармақталу басқару құрылымы белгілі шарт бойынша әр түрлі әрекеттердің бірін орындалуға болатынын көрсетеді. Өз кезегінде тармақталу үш түрге бөлінеді: қарапайым тамақталу, баламалы тармақталу,көп мәнді тармақталу. Қарапайым тармақталу күрделі S әрекеті белгілі В шартына байланысты берілген S1 әрекетін орындау керек немесе еш нәрсе орындамау керек дегеннен құрылатындығын көрсетеді. Яғни, шарты қанағаттандырылған жағдайда S1 әрекет орындалады, ал басқа жағдайда еш нәрсе орындалмайды. Алгоритмдік тілде әр команданы әр жолға жазумен қатар, бір жолға бірнеше команда жазуға болады. Бұл жағдайда командалар бір-бірінен нүктелі үтір (;) арқылы бөлініп тұрады. Мысалы, ах=b теңдеуін шешу алгоритмін алгоритмдік тілде жазайық. Басқару құрылымы Тізбектеу Тармақталу Қайталау Қарапайым тармақталу Баламалы тармақталу Көп мәнді тармақталу Алғы шартты қайталау Соңғы шартты қайталау Параметрлік қайталау 31 егер а=0 онда егер b=0 онда у:= «кез-келген сан» әйтпесе у:= «шешімі жоқ» бітті әйтпесе х:=b/а бітті 2.1. Баламалы тармақталу күрделі S әрекеті белгілі В шартына байланысты берілген S1 әрекетін немесе S2 әрекетін орындау керек дегенді көрсетеді. Яғни, егер В шарты қанағаттандырылған жағдайда S1 әрекеті орындалады, әйтпесе, S2 әрекеті орындалады. 2.2. Көп мәнді тармақталу (таңдау) күрделі S әрекеті белгілі айнымалы шама V өзінің әртүрлі мүмкін 1,2,…,N мәндерінің біреуін міндетті түрде қабылдауына сәйкес берілген әр түрлі S1,S2…,SN әрекеттернің біреуі мндетті түрде орындалуы қажет дегенді көрсетеді. Яғни, егер V=1, онда S1 орындалады, әйтпесе егер V=2 онда S1 орындалады, әйтпесе егер V=N-1, онда SN-1 орындалады, әйтпесе AN орындалады. Көп мәнді тармақталу мағынасы бірнеше параллель тартылған сымдарға шамдар орнатып, электр қуатын бергенде тек бір ғана шамдар жағылатын болатындай еткенге ұқсас болады. 3. Қайталау басқару құрылымы белгілі бір әрекеттің орындалуын бірнеше рет қайталау керек дегенді көрсетеді. Қайталау саны белгілі шартқа байланысты немесе алдын ала белгілі болады. Орындалуы қайталанатын әрекетті қайталау денесі деп аталады. Жалпы, белгілі бр шартқа байланысты қайталаудың екі түрі бар: алғышартты қайталау, соңғы шартты қайталау. Орындалу реті бойынша көрсетілген шарт берілген әрекеттен алғышарттты қайталауда бұрын (яғни, шарт әрекеттің алдында орналасады), соңғы шартты қайталауда –кейін тексеріледі. Егер қайталау саны алдын ала белгілі болса, онда оны параметрлі қайталау деп атайды, ол соңғы шартты қайталау тобына жатады. Алғышартты қайталау күрделі S әрекеті белгілі В шарты қанағаттандырылса, қайталау денесі S1 әрекетін орындауды қайталау керек, ал егер осы В шарты қанағаттандырылмаса еш нәрсе орындамау керек дегенді көрсетеді. Соңғы шартты қайталау күрделі S әрекеті қайталау денесі болатын берілген S1 әрекетін орындауды белгілі В шарты қанағаттандырылғанға шейін қайталай беру керек, ал осы В шарты қанағаттандырылса қайталауды тоқтату керек дегенді көрсетеді. Параметрлік қайталау басқару құрылымында қайталау денесінің орындау саны параметр деп аталатын айнымалы шаманың алғшқы мәні мен соңғы мәні және қадам деп аталатын тұрақты шама арқылы анықталады: қайталау денесін әр 32 орындау кезінде параметрдің соңғы мәніне жеткенше қадамның мәні (егер қадамның мәні, онда 1) қосылып отырады. Әдетте, параметрдің алғашқы мәні, соңғы мәні бүтін сандар болады. Сондықтан қайталау саны параметрдің соңғы мәні мен алғашқы мәнінің айырмасын қадам мәніне бөлгендегі шыққан санның бүтін бөлігіне бірді қосқанға тең болады. Мысалы: параметрдің алғашқы мәні 5, соңғы мәні 20, ал қадам мәні 2 болса, онда қайталау саны мына өрнек [(20-5):2]+1=8 арқылы есептелінеді, мұнда тік жақшаның ішінде санның бүтін бөлігі жазылады. Бұрын қарастырылған мысалдардан алгоритмді белгілі бір күрделі әрекет деп қарастыруға болатынын және күрлелі әрекеттің бірнеше қарапайым әрекеттерге жіктелетіндігін байқадық. Алгоритмдегі әрекеттер өзінің жазылу ретіне сәйкес тізбектелініп немесе белгілі бір шартқа тармақталып, ия қайталанып орындалады. Яғни, алгоритмдегі әрекеттердің орындалу тәртібі белгілі бір нұсқаулар бойынша басқарылады. Осындай нұсқайларды басқару құрылымдары деп атайды. Басқару құрылымдарының үш түрі бар: тізбектеу, тармақталу және қайталау. Басқару құрылымдарының алгоритмді құруда маңызы зор. Сондықтан төменде басқару құрылымдарын әртүрлі алгоритмдік тілдеріндегі бейнелері және қасиеттері қарастырылады. Басқару құрылымдарын бейнелеу үшін блок-схема тілі, бұтақ тәрізді тіл және жасанды тіл қолданылады. Ескертпе: Жасанды тілдегі сөйлем «:» таңбасымен басталатын болса, онда ол алгоритмге қатысты түсініктеме болады және ондағы көрсетілген әрекет орындалмайды. Бекітілген сөздер осы тілдің (әліпби) таңбалары ретінде қолданылады. Ал бұрыштық жақша таңбалары «<» және «>» бұл тілдің меншікті таңбалары болмайды және оның ішіндегі өрнек әрекетінің осы тілдегі бейнесі емес, белгісі болады. Яғни, егер әрекеттің бейнесі айқын жазылса, онда бұрыштық жақша қолданылмайды. Сол сияқты тік жақша да «[» және «]» бұл тілдің меншікті таңбалары болмайды. Олардың ішінде кескіннің міндетті емес бөліктері жазылады, яғни бұл бөліктерді кейде көрсетпеуге де болады. жүктеу/скачать 1,24 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|