Әдістемесі тұрдалиева Г. Ж. Тұрдалиева бастауыш

III.  Көркем шығармалардағы шешендік  сөздер
Шешендік сөздер  1-4  сыныптың  "Ана тіл і”  оқулық- 
тарына бөлімдерге жинақталып, жаңадан іріктеліп жа- 
зы лған.  Ш еш ендік  өнерге  оқуш ы ларды   баулу  бағы- 
тында би-шешендердің  қысқаш а өмірбаяндары  мен  ел 
аузында қалған  өсиет  сөздері  көркем  шығармалардың 
түрлі  жанрлары  арқылы  берілген.  Ш ешендік  өнер  та- 
рихы оқушылардың жас ерекшелігіне,  білім деңгейіне 
сөйкес  бастауыш  мектеп бағдарламасына  арнайы  енгі-
зілген. 
‘
Көркем  ш ы ғарм алар д ағы   ш еш ендік  сөздер.
1 -4 сыныптар аралығындағы шешендік сөздер
1  1-сынып
1. -  Д  үниеде не төтгі?
-Ананың сүті.
-Не жүмсак?
-Ананың колы!
Ж иренш е шешен.
2. Ен ащы да - тіл 
Ен төттті де -  тіл
1 
Ен жүмсак та -  тіл 
Ең катгы да -  тіл.
Ж иренш е шешен.
3. «Аз жүмысты киынсынсан, көп жүмыска тап 
боларсын; азға канағат ете білмесен, көптен де күр
1  каласын».
Ы .А лты нсарин.
4. Атадан үл туса игі,
Ата жолын куса игі.
Өзіне келер үятын,
Өэі біліп түрса игі...
Т еле би.
Туған ананын күтімі жылы, туған үйдің түтіні 
жылы.
3-сынып 
1
Бір бала бар -  
, 
1
Атаға жете туады. 
1
Бір бала бар -  
1 
Атадан өте туады. 
1 
Бір бала бар -  
1 
Кері кете туады! 
1
Қ азы бек би.
Ашу -  дүшпан, акыл -  дос, акылыңа-ақыл кос. 
1
Қ азы бек би.
Жауға сілтер каруыцды еш уакытта жакынына
сілтеме! 
1
Қ азы бек би.
«Ә» дегені -  өділ бол
«К» дегені -  күншіл болма, көпшіл бол,
«Г»дегені -  ілтипатты бол
«М» дегені -  менмен болма,  мейірман бол. 
1
Қ аз дауы сты   Қ азы бек би.
I  2-сынып
1. Жаксы жігіт беягісі. 
1 
Түзде -  мырза. үйде -  күл!
Т еле би.
1  2. Жігіттің жампозы ел кориды,
Жігітгің жаманы жер кориды.
Әйтеке би.
I  3.  Кедейлік үш ағайынды. Онын түнғышы —
 
кежірлік, ортаншысы -  еріншектік, кенжесі -
үйкы.
Т еле би.
4. Бай болсан, хапкына пайдан тисін, батыр 
болсан, жауға найзан тисін.
Ә йтеке би.
4-сынып 
1
1. Өгізді өрге салма, канатың талар; наданға көзінді
салма, сағың сынар. 
I
2. Досына өтірік айтпа, сенімін кетер; дүшпаныңа 
сырынды айтпа, түбіне жетер. 
1
3. Бак -  үзатылған кыз,
Байлык -  еритін мүз.
Бала -  артга калған із.
Т еле би.
4. Су атасы -  бүлак, сөз атасы -  күлак, жол атасы -  
1 
түяқ.
С ы р ы м  баты р.
Біз казак деген мал баккан елміз, бірак ешкімге 
соктыкпай, жай  жаткан елміз. Елімізден күт-береке 
кашпасын деп, жеріміздін шетін жау баспасын деп, 
найзаға үкі таққан елміз, ешбір дүшпан басынбаған 
елміз, басымыздан сезді асырмаған елміз. 
1 
Досымызды сақтай білген елміз, дем-түзды актай 
білген елміз, асқақтаған хан болса, хан ордасын 
таптай білген елміз.
Қ азы бек би. 
1
126

кесте
Шешендіктану негіздеріне оқытудың әдістері мен амалдары____________
Сөйлеу 
I  Сөйлеу 
Шаршы топ
Н егізгілері 
мәдениетін 
техникасы, 
алдьшда
қалыптастыру 
жұмыс әдістері 
сөйлеу 
әдішері мен 
мен амалдары 
дағдыларын
амаіщары 
қалыптастыру
\  
әдістері мен
_________________ ___________________ I___ _____________ амалдары
Коммуникатив- 
1. Сөздікпен 
I  1. Тыныс алу 
1. Өзіндік 
тік 
жүмыс жасауға 
және сөйлеу 
тұсаукесер
мүмкіндіктерді 
үйрету 
(тілдік 
рәсімі.
даму өдістері мен 
(лексикология, 
тренинг) 
амалдары 
орфоэпия,
стилистика
бойынша
__________________ жаттығулар)______ [_______________ __________ .
1. М әпнге 
2. Мәтшді 
2. Жаттығу 
2. Баяндама 
логикалық- 
редакциялау
композициялық
т а д д а у ж а с а у ._____________________ ____________________________
2. Оқылған 
3. Тірек сөздер 
I  3. Өлең мен 
3. Бейнетас- 
мәтінді 
арқылы мәтін 
прозалық 
паға жаза 
магнитафонға 
күрастыру. 
мәтіндерді 
отырып, 
жазу арқылы 
мәнерлеп оқу. 
таңдалған 
әңгімелеу 
тақырып 
(акпарапы  
бойыншасөз.
трансформа-
циялау)_____________________________ I____________
3. Тірек сөздер 
4. Тапсырылған 
I  4. Бейнетас- 
аркылы мәтін 
тақырып бойынша 
паға жазылған 
қүрастыру. 
сөз, баяндама 
сөзге өзіндік
жазбаша
_________________ __________________ ________________  талдау._______
5. Коммуника- 
5. Басқы түсы 
I  5. Басқы түсы
тивпк ойын 
тапсырылған 
тапсырылған
тақырып бойынша 
тақырып
суырып салма сөз 
бойынша
(импровизация) 
I 
әзірленген сөз.
6. Тапсырыл- 
ған тақырып 
бойынша 
суырып салма
I 
сөз.
7. Сөйлем мен
сөзге ауызша
___________________________________ _____  
талдау жасау.
Көмекші
1. Анкета 
лау
2. Жаз- 
баша 
сүрау 
салу
3.Тесті 
леу

жүктеу/скачать 14,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: