Египеттің жазулары мен өлшем бірліктері

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі
Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Тарих, археология және этнология факультеті
СӨЖ
Тақырыбы: Шетелдік жазулар мен өлшем бірліктер: Египеттің жазулары 
мен өлшем бірліктері
 
 
 
 
 
Орындаған: Тоқтарбеков Мәди Ермекұлы, «ҒТ-202», 2-курс 
Тексерген: Төлебаев.Т.Ә
 
Алматы 2022 

Жоспар
I.Кіріспе
II.Негізгі бөлім: 
1) Шығу тегі мен даму тарихы
2) Иероглифтердің классификациясы  
3) Жазу бағыты  
4) Египеттің өлшем бірліктері  
III.Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер 
Жалпы Мысыр иероглифтік жазуы, иероглифі-Мысырда біздің дәуірімізге 
дейінгі 4-3 мыңжылдықтардың тоғысынан бастап 3500 жылға жуық 
қолданылған мысыр жазуының жүйелерінің бірі. Ол фонетикалық 
таңбалармен толықтырылған яғни идеографиялық, буындық және дыбыстық 
әріптердің элементтерін біріктіретін суретті әріп. 
Ежелгі Египеттегі жазу жүйесі біздің дәуірімізге дейінгі 4-3 
мыңжылдықтардың тоғысында дамыды. Көптеген жылдар бойы ең ерте 
иероглифтік жазулар фараон Нармердің палитрасындағы жазулар деп 
есептелді. Алайда 1998 жылы Гюнтер Дрейер бастаған неміс археологтары 
ежелгі Мысырдың Абджу қаласында (ежелгі грек Абидос, қазіргі Умм-эль-
Кааб) қазба жұмыстарын жүргізу кезінде династиядан бұрынғы билеушінің 
бейітінен протокөлікпен қапталған үш жүз саз тақтайша иероглифтер тапты. 
(б.з.б. Иероглифпен жазылған алғашқы сөйлем Абидоста перғауын Сет-
Перибсеннің қабіріндегі 2-әулеттің мөрінде табылған)
Бастапқыда Египет жазуы пиктографиялық (суреттік) болды: сөздер 
визуалды сызбаларда бейнеленген, мысалы:«күн», «өгіз». Египет жазуының 
дамуындағы келесі қадам идеографиялық (семантикалық) жазудың жасалуы 
болды. Бұл әріптің белгілері-идеограммалар арқылы кейбір абстрактілі 
ұғымдарды жазуға болады: мысалы, белгі «тауларды» таулы, яғни шет елдік 
деп жазуға болар еді,«күн» - «күн» сөзі (күннің тек күндізгі уақытта 
жарқырайтындығына негізделген). Мысыр жазуының дамыған жүйесінде 
идеограммалар да үлкен рөл атқарады. Мысалы, барлық семантикалық 
анықтауыштар идеограммалар болып табылады.
Кейінірек дыбыстық белгілер пайда болады, онда бейнеленген сурет енді 
сөздің мағынасымен емес, оның дыбыстық жағымен байланысты.
Ескі, Орта және Жаңа Патшалықтар кезінде шамамен 800 иероглиф 
болған. Мысырдағы грек-рим билігі кезінде олардың саны 6000-нан асты.
Иероглифтердің ресми және сәндік сипаты олардың негізінен монументалды 

жазулар мен киелі мәтіндердің жазбалары үшін пайдаланылғанын 
анықтады. Күнделікті әкімшілік және іскерлік құжаттар мен хат-хабарлар 
үшін иероглифті ығыстырмайтын қарапайым иератикалық сценарий 
болды. Иероглифтер Мысырдағы парсы және грек-рим билігі кезінде де 
қолданыла берді. Алайда 4 ғасырға қарай осы күрделі жазу жүйесін 
қолданып оқитын және жаза алатын адамдар аз қалды. Гректер мен 
римдіктер оған ерекше қызығушылық танытпады және христиандықты 
қабылдаумен иероглифтер қолданыстан шықты. 391 жылы Византия 
императоры Ұлы Феодосий I барлық пұтқа табынушылық храмдарын жауып 
тастады. Соңғы белгілі иероглифтік жазу 394 жылы (Фила аралындағы 
Исмет-Ахом жазуы) жазылған.