Әкімшілік құқық гос сұрақтарының жауаптары Әкімшілік құқығының түсінігі мен пәні?

ҚР Үкіметі – атқару билігін жүзеге асыратын, атқарушы органдардың жүйесін басқаратын және олардың қызметіне басшылық жасайтын алқалы орган болып табылады.

Үкiметтiң құрамына Үкiмет мүшелерi - Республиканың Премьер-Министрi, оның орынбасарлары, министрлер және Республиканың өзге де лауазымды адамдары кiредi. Үкiметтi Республика Президентi Қазақстан Республикасының Конститу-циясында көзделген тәртiппен құрады. Нақты қарастырсақ, Конституцияның 44 бабының 3)-тармақшасына сәйкес ол алды-мен Премьер-Министрді тағайындайды. Премьер-Министрді тағайындау тәртібіне келсек, Президент Парламент Мәжілісінде өкілдігі бар саяси партиялар фракцияларымен консультациялар-дан кейін келісім беру үшін Мәжілістің қарауына Республика Премьер-Министрінің кандидатурасын енгізеді, Парламент Мәжілісінің келісімімен Республиканың Премьер-Министрін қызметке тағайындайды. Премьер-Министр өзі тағайындалған-нан кейін 10 күн мерзім ішінде Үкiметтiң құрылымы мен құрамы туралы Президентке ұсыныс енгiзедi. Премьер-Министрдің тиісті ұсынысы негізінде ол Үкіметтің құрылымын айқындайды, мүшелерін қызметке тағайындайды.

Үкiметтiң құрылымын министрлiктер және өзге де орталық атқарушы органдар құрайды.

Үкiмет мүшесi Қазақстан халқына және Президентiне ант бередi. Үкiмет мүшелерiнiң антын Республика Президентi қабылдайды.

Республика Үкiметiнің өкілеттік мерзімі заңда анықтал-маған. Ол Президенттiң өкілеттік мерзімі бiткенше iс-қимыл жасайды және жаңадан сайланған Республика Президентi ал-дында өзiнiң өкiлеттiгiн доғарады. Республика Үкiметiнiң жаңа құрамы бекiтiлгенге дейiн Республика Үкiметi өз мiндеттерiн атқара бередi.

Үкіметтің жаңа сайланған Президент алдында өкілеттігін тоқтату рәсіміне келсек, Үкімет Президенттің атына жолдап өтініш береді, оған Үкiмет мүшелерi қол қояды.

Соңғы конституциялық реформа бойынша Үкімет туралы заңға енгізілген бір жаңалық – Премьер-Министрдің жаңадан сайланған Парламент Мәжілісінің алдында Үкіметке сенім туралы мәселесін қоюы. Нақты айтсақ, Республиканың Премьер-Министрі жаңадан сайланған Парламент Мәжілісінің алдында Үкіметке сенім туралы мәселе қояды. Мәжіліс сенім білдірген жағдайда, егер Республика Президенті өзгеше шешім қабылда-маса, Үкімет өз міндеттерін атқаруды жалғастыра береді.

Үкімет туралы республика заңнамасында Үкіметтің орнынан түсуі мәселесі реттелген. Үкіметтің орнынан түсуінің негізі болып келесі жағдайлар табылады:

1) Үкiмет пен оның кез-келген мүшесiнің өздерiне жүктелген функцияларды одан әрi жүзеге асыру мүмкiн емес деп санауы;

2) Үкiмет жүргiзiп отырған саясатпен келiспеуі немесе оны жүргiзбей отыруы;

3) Парламент Мәжілісінің немесе Парламенттің Үкiметке сенiмсiздiк бiлдiруі;

Тиісті жағдайларда Үкiмет және оның кез-келген мүшесi Республика Президентiне өзiнiң орнынан түсуi туралы мәлiм-дейді. Республика Президентi орнынан түсудi қабылдау немесе қабылдамау туралы мәселенi он күн мерзiмде қарайды. Орнынан түсудi қабылдау Үкiметтiң немесе оның тиiстi мүшесiнiң өкiлет-тiгi тоқтатылғанын бiлдiредi. Премьер-Министрдiң орнынан түсуiн қабылдау бүкiл Үкiметтiң өкiлеттiгi тоқтатылғанын бiлдiредi. Үкiметтiң немесе оның мүшесiнiң орнынан түсуi қабылданбаған ретте, Президент оған өз мiндеттерiн одан әрi жүзеге асыра берудi тапсырады.

4) Республика Президентiнiң бастамасымен Үкiметтің және оның кез келген мүшесінің өкiлеттiгiнің тоқтатылуы.

“Қазақстан Республикасының Үкіметі туралы” 1995 жылғы 18 желтоқсандағы конституциялық заңға 19 маусым 2007 жылы енгізілген өзгертулер мен толықтырулар Үкіметтің ұйымдас-тырылуы мен қызметіне байланысты бірқатар өзгертулер енгізді, нәтижесінде кейбір ережелер жойылып кетті. Нақты айтсақ, соңғы өзгертулерге дейін Республика Премьер-Министрi өзi тағайындалғаннан кейiн бiр ай iшiнде Парламентке Үкiмет бағдарламасы туралы баяндама табыс ететін. Үкiмет Бағдар-ламасын Парламент қабылдамаған жағдайда Премьер-Министр екi ай iшiнде Парламентке қайталап баяндама табыс ететін. Республика Парламентiнiң Үкiмет Бағдарламасын қайта қабыл-дамауы Үкіметке сенімсіздік вотумының білдірілгенін көрсететін. 2007 жылдың 19 маусымында енгізілген өзгертулер мен толық-тыруларға сәйкес Үкіметтің бағдарламасы туралы норма алынып тасталды.

Үкiмет мүшелерiне Үкімет құрамында болуға байланысты шектеулер белгіленген. Нақты айтсақ, Үкімет мүшелері:

1) өкiлдi органның депутаттары болуға;

2) оқытушылық, ғылыми немесе өзге шығармашылық қыз-меттерден басқа ақы төленетiн қызметтер атқаруға;

3) кәсiпкерлiкпен шұғылдануға;

4) Үкімет шешімдерімен белгіленген жағдайларда жарғылық капиталына мемлекет қатысатын коммерциялық ұйымдарды қоспағанда, коммерциялық ұйымның басшы органының немесе байқаушы кеңесінің құрамына кіруге хақы жоқ.

1. мемлекеттiң әлеуметтiк-экономикалық саясатының, оның қорғаныс қабiлетiнiң, қауiпсiздiгiнiң, қоғамдық тәртiптi қамта-масыз етудiң негiзгi бағыттарын әзiрлейдi және олардың жүзеге асырылуын ұйымдастырады;

2. Парламентке республикалық бюджеттi және оның атқа-рылуы туралы есептi ұсынады, бюджеттiң атқарылуын қамтама-сыз етедi;

3. Мәжiлiске заң жобаларын енгiзедi және заңдардың орындалуын қамтамасыз етедi;

4. мемлекеттiк меншiктi басқаруды ұйымдастырады;

5. Республиканың сыртқы саясатын жүргiзу жөнiнде шара-лар әзiрлейдi;

6. министрлiктердiң, мемлекеттiк комитеттердiң, өзге де орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың қызметiне басшылық жасайды;

7. Республиканың министрлiктерi, мемлекеттiк комитеттерi, өзге де орталық және жергiлiктi атқарушы органдары актi-лерiнiң күшiн толық немесе қолданылу бөлiгiнде жояды немесе тоқтата тұрады;

8. Үкiмет құрамына кiрмейтiн орталық атқарушы орган-дардың басшыларын қызметке тағайындайды және қызметтен босатады;

9. өзiне Конституциямен, заңдармен және Президент актi-лерiмен жүктелген өзге де қызметтердi орындайды.

Республика Премьер-Министрi өкiмдер шығарады. Премьер-Министрдiң өкiмдерi әкiмшiлiк-өкiмдiк, жедел және жеке-дара сипаттағы мәселелер бойынша шығарылады.

Өздерiнiң құзыретi шегiнде қабылданған Үкiмет қаулылары мен Республика Премьер-Министрi өкiмдерiнiң Республиканың бүкiл аумағында мiндеттi күшi болады. Үкiмет қаулыларының күшiн Республика Президентi мен Үкiметi жоя алады. Ал, Премьер-Министрдiң өкiмдерiнiң күшiн Республика Президентi, Үкiметi және Премьер-Министрi жоя алады.

Үкiмет өзiнiң бүкiл қызметiнде Республика Президентiнiң алдында жауапты болып табылады.

Үкiмет мүшелерi өз құзыретiнің шегiнде өз бетiнше шешiм қабылдайды, Республика Премьер-Министрiнiң алдында өздерiне бағынысты мемлекеттiк органдардың жұмысы немесе өздерiне тапсырылған жұмыс аясы үшiн дербес жауап бередi.

Үкімет Республика Конституциясында көзделген жағдай-ларда Парламент Мәжілісінің және Парламенттің алдында жауапты болып табылады. Сонымен қоса, Республика Конститу-циясының 57 бабының 6)-тармақшасында көзделген ретте Үкiмет мүшелерi Парламент Палаталарына есеп бередi.

Үкiметтiң отырыстары айына кемiнде бiр рет өткiзiлiп оты-рады. Үкiметтiң отырыстарын Премьер-Министр не Республика Президентi шақырады. Үкiметтiң отырыстарында Премьер-Министр төрағалық етедi, ол болмаған кезде мiндеттердiң бөлiнуiне сәйкес Премьер-Министрдiң мiндетiн атқаратын Премьер-Министрдiң орынбасары төрағалық етедi. Үкiмет ерекше маңызды мәселелердi қарағанда оның отырыстарында Республика Президентi төрағалық етедi.

Үкiмет мүшелерiнiң кемiнде үштен екiсi Үкiмет отырысына қатысса, отырыс құқылы болып саналады. Үкiмет мүшелерi оның отырыстарына алмастыру құқығынсыз қатысады. Үкiмет отырыстары ашық болады. Президенттiң не Премьер-Министр-дiң бастамасымен Үкiметтiң жабық отырыстары өткiзiлуi мүмкiн.

Республика Үкіметінің ұйымдастырылуы мен қызмет етуінің өзге мәселелері Республика Конституциясымен және “Қазақстан Республикасының Үкіметі туралы” 18.12.1995 жылғы конститу-циялық Заңымен (19.06.2007 ж. өзгерістермен қоса) бекітілген.