«Сбербанк» АҚ ЕБ 2014-2016 жж. қаржылық жағдайын талдау

Мемлекеттің несие жүйесінде коммерциялық банктердің алатын орны өте зор. Олар қарыз капиталы нарығының әр түрлі саласында жан-жақты іс-әрекет етеді. Коммерциялық банктер несие ресурстарының негізі бөлігін шоғырландырып, өз клиенттеріне несие беру, депозит қабылдау, есептесу, бағалы қағаздарды, шетел валютасын сатып алу, сату мен оларды сақтау және басқа да көптеген қаржылық қызмет көрсетеді.

1. 
   Депозиттерді қабылдау, заңды тұлғалардың банк шоттарын ашу және жүргізу;
   
2. 
   Депозиттерді қабылдау, жеке тұлғалардың банк шотттарын ашу және жүргізу;
   
3. 
   Банкітің және банк оперцияларының жеке түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың корреспонденциялық шоттарын ашу және жүргізу;
   
4. 
   Жеке және заңды тұлғалардың металл шоттарын ашу және жүргізу, оларға аталмыш тұлғаға тиесілі тазартылған бағалы металдардың физикалық саны көрінеді;
   
5. 
   Кассалық операциялар: айырбастау, қайта есептеу, сұрыптау, қаптау және сақтауды қосқанда қолма-қол ақшаларды қабылдау және беру;
   
6. 
   Аударым операциялар: заңды және жеке тұлғаларға ақшаларды аудару және төлем бойынша тапсырмаларды орындау;
   
7. 
   Есепке алу операциялар: вексельдер және заңды мен жеке тұлғалардың борыштық міндеттемелерін есепке алу (дисконт);
   
8. 
   Банктік қарыз оперциялары: төлем, мерзімділігі және қайтару шарттарында ақшалай нысанда несиелерді беру;
   
9. 
   Шетелдік валютамен айырбастау операцияларын ұйымдастыру;
   
10. 
    Банкаралық клиринг: төлемдерді жинау, салыстыру, сұрыптау және растау, сонымен қатар олардың өзара есепке алуын жүргізу және клиринг қатысушыларының – банктердің және банк операцияларының кейбір түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың таза позицияларын анықтау;
    
11. 
    Төлем карточкаларын шығару;
    
12. 
    Банкнот, монеталар мен құндылықтарды инкассация;
    
13. 
    Төлем құжаттарын инкассоға қабылдау (вексельдерді қоспағанда);
    
14. 
    Аккредитивті ашу, растау және ол бойынша міндеттемелерді атқару;
    
15. 
    Ақашалай нысанда орындалуды қарастыратын банк кепілдерін беру;
    
16. 
    Ақашалай нысанда атқаруды қарастыратын үшінші тұлғалар үшін банк кепілгерліктерін және басқалай міндеттемелерді беру;
    
17. 
    Тазартылған бағалы металдарды (алтын, күміс, платина тобындағы металдар) құймаларды, бағалы металдардан монеталарды сатып алу, кепілге қабылдау, есепке алу, сақтау және сату;
    
18. 
    Вексельдермен операциялар: инкассоға вексельдерді қабылдау, төлеушілерге вексельді төлеу бойынша қызметтерді ұсыну, сонымен қатар делдалдық тәртібінде вексельдер төлеу;
    
19. 
    Лизингтік қызметті жүзеге асыру;
    
20. 
    Меншікті бағалы қағаздарды шығару;
    
21. 
    Факторингтік операциялар: төлем жасау тәуекелін қабылдаумен тауарларды сатып алушыдан төлеуді талап ету құқықтарын иелікке алу;
    
22. 
    Форфейтингті операциялар: сатушыға айналымсыз вексельді сатып алу жолымен тауарларды сатып алушының борыштық міндеттемелерін төлеу;
    
23. 
    Сенімгерлік операциялар: ақшаларды, ипотекалық қарыздар бойынша талаптар құқықтарын және тазартылған бағалы металдарды сенім білдірушінің мүдделерінде және тапсыруы бойынша басқару;
    
24. 
    Сейфтік операциялар: сейф жәшіктерін, шкафтарды және орындарды жалға беруді қосқанда құжаттандырылған нысанда шығарылған бағалы қағаздарды, құжаттарды және клиенттердің құндылықтарын сақтау бойынша қызметтер.
    

1. 
   Инвесторлар мен кредиторларға қажетті ақпаратты дайындайды;
   
2. 
   Ақшалай ағымының өзгерісін болжайды (9 кесте).
   

9 кесте.
2014-2016 жж. «Сбербанк» АҚ ЕБ кірістер пен шығыстар есептілік динамикасы.

«Сбербанк» АҚ ЕБ комиссиялық табысы жылдан жылға ұлғайып, жақсы көрсеткіштерін көрсетіп жатыр. 2014 жылы 18827 млн. теңгені құрап, келесі жылы 20827 млн. теңгені құрады, яғни бір жыл ішінде 2000 млн. теңгеге көрсеткіш соммасы жоғарылады. 2015 жылдан 2016 жылға дейін 4759 млн. теңгені қосып, оның соммасы 25586 млн. теңге болды. Сонымен қатар, комиссиялық шығыстардың көрсеткіштері де өсіп жатыр. 2014 жылдан 2015 жылға дейін 254 млн. теңгені қосты. Ал, келесі жылы комиссиялық шығыстар бабының көрсеткіші 1646 млн. теңгені қосып, 2016 жылы 4039 млн. теңгені құрады.

10 кесте.

10 кестеде көрініп тұрғандай, резевтердің несие портфелдің құнсыздануынан кейін таза пайыздық табыстың үлес салмағы жылдан жылға азаюда. 2014 жылда бұл көрсеткіштің үлес салмағы ең жоғары пайызға жетіп, келесі жылы 52,8 %-ға төмендеді де 17,6 %-ды құрды. 2016 жылда тағы да 4,6 %-ға төмендеді және 9086 млн теңгені құрды.

8 сурет. 2014-2016 жж. «Сбербанк» АҚ ЕБ несие портфелінің құнсыздануы бойынша резервтердің аударымдары.

Несие портфелінің құнсыздануы бойынша резервтердің аударымдары 2014 жылы 18379 млн. теңгені құрап, 2015 жылы 51742 млн. теңгеге дейін ұлғайды. 2016 жылы бұл көрсеткіш соммасы 60984 млн. теңгеге өсіп, 2015 жылға қарағанда 9242 млн. теңгеге өсті.

9 сурет. 2014-2016 жж. «Сбербанк» АҚ ЕБ бір ақцияға шаққандағы базалық пайда (теңге).

«Сбербанк» АҚ ЕБ бір ақцияға шаққандағы базалық пайда 2014 жылы – 2104,37 теңге, 2015 жылы – 207,72 теңге, 2016 жылы – 599,11 теңгені құрады.

11 кесте.

Жалпы, банк несие портфелі бойынша 4 позициясын алып жатыр. «Сбербанк» АҚ ЕБ 2014 жылы заңды тұлғаларға берілген несиелердің соммасы 808155 млн. теңге құрды, келесі жылы 919577 млн. теңгеге дейін жетті. Яғни, бұл жылы 111422 млн. теңгеге немесе 13,8 %-ға несиелердің соммалары ұлғайған. 2015-2016 жж. бұл көрсеткіштің соммасы 134723 млн. теңгеге немесе 14 %-ға төмендеп, бұл 2016 жылдың соммасы 784854 млн. теңгені құрды. Жеке тұлғаларға берілген несиелерге келетін болсақ, 2014 жылдан 2015 жылға көрсеткіш соммасы 4133 млн. теңгеге немесе 2,1 %-ға кеміді. 2016 жылы несиелер 213134 млн. теңгені құрды, бұл жылы 2015 жылмен салыстырғанда 21567 млн. теңгеге ұлғайды.

12 кесте.

«Сбербанк» АҚ ЕБ 2014 жылы сауда көрсеткішін несиелендірудің соммасы 197576 млн. теңгені құрды, 2015 жылы 159085 млн. теңге болды. Бұл жылы несиелендіру 38491 млн. теңгеге азайды. Сонымен бірге, 2016 жылы 17923 млн. теңгеге азайып, 141162 млн. теңге соммасын құрды.

10 сурет. 2014-2016 жж. «Сбербанк» АҚ ЕБ несиелік портфелі.

Қатаң нарық жағдайында банктің жақсы даму үшін оған жеткілікті клиенттердің саны қажет. Әрине, тұрақты бөлшек клиенттердің бар болуы өте жақсы, бірақ негізгі пайданы корпоративтік клиенттер әкеледі (13 кесте).

13 кесте.

11 сурет. 2014-2016 жж. «Сбербанк» АҚ ЕБ клиенттерінің қаражаттары.

Жалпы, «Сбербанк» АҚ ЕБ клиенттердің қаражаттары 2014 жылы 906389 млн. теңге, 2015 жылы 1251278 млн. теңге және де 2016 жылы 1270797 млн. теңгені құрады.