Екінші кітап Есте қалғандар
АЛЫС, АЛЫС ТА БОАСА ЖАҚЫН
жүктеу/скачать 7,92 Mb. Pdf көрінісі
|
Өзбекәлі Жәнібеков Тағдыр тағылымы
| АЛЫС, АЛЫС ТА БОАСА ЖАҚЫН
(Отырар өркениеті пищырыбына) T S гер тарихқа жүгінсек, есте ж оқ ерте заманнан бас- тап-ақ, Сыр бойында қыстап, көктем шыға малын Сарыарқаға, Оңтүстік Сібірге, күзге таман — қайта- дан Сырға қарай айдап-бағып күнелтуді дәстүрге айналдырған дала тайпалары өзара тікелей қарым- қатынаста болып келгендіктен бірте-бірте түтас халықтың ны- шандарын орнықтыра түскен. Бүл үрдіске көшпелі Үлы дала мен отырықшы Мауреннаһрдың шегіне орналасқан Ежелгі Оты рар мен оның ықпалында болған отырықшы-егінші қоныстар да аШа j [Щ үлесін қосқан. Олай дейтінім мүнда сол кезден-ақ көшпелілер- дің де, отырықшы елдің де қатысуымен өзіндік ерекшеліктері бар соны мәдениет қалыптаса бастаған. Ежелгі Отырар арқылы көшпелі қазақтың арғы атасы отырықшылық әлемімен таныс- қан, сауда-саттыққа үйреніп, халықаралық қатынастар шеңбері- не іліккен. , Ежелгі Отырардың қазақ тайпаларының тектестік сезімін оятуда, олардың түрмыс-салтынан, әдет-ғүрпы нан, тілінен, дәстүрлі өнерінен көрінетін біркелкілікті нығайта түсуде атқар- ған қызметін де ж оққа шығаруға болмайды. Ертеортағасырлық Сайрам, Тараз, Құлан, Қойлық секілді сауда орталықтары өзде- рін өмірге келтірген көне керуен жолына иек артып, қала тір- шілігін үйымдастыруда, сауда-саттықта, қорғаныс ісінде көбіне соғдылардан түратын көпестер серіктестіктерінің (колониялары- ның) кіріптарлары болса, Ежелгі Отырар дала түрғындары үшін де, қала халқы үшін де өз үйі, өз ошағы болып қала берген. Өйткені қала бекінісінің ішінде де, айналасында да осы өлкені ежелден мекендеп келе ж атқан қаңлы, қыпшақ, қоңырат сияқты тайпалардан қүралған өз қосындары басым болған. Егер дала- дағы елді ж ау шауып, соғыс өрті шыға қалса, қала халқы да дала тұрғындарымен бірігіп, ортақ жауға қарсы тұрған. Ал қала бекінісіне өрмелеп шығуға тырмысқан жаумен бетпе-бет кезде- сетін сәтте «ат қүлағында ойнайтын» дала шабандозы да, дүкен- дерін жауып үлгірген шілеңгер де, малын оқшау ж ерге иіріп тастап, мүнда келген бақташы да, шәкірттерін үйлеріне тарат- қан үстаз да жауынгерлермен қатар түрып шайқасқан. Отырардың үлылығы міне, осында жатыр. Екі мың жылға жуық өмір сүріп, қанатын кең жайып, ша- рықтаған шағында екі ж үз гектардай ж ерге көсіліп ж атқан Отырар да Кіндік Азияның ортағасырлық қалалары секілді не- гізгі үш бөліктен — бүрыштарында, қақпа үстінде күзет мүна- ралары болатын бекіністі қамалы бар Хан сарайы, қазына, уәзірлік мекемелері, сарай мешіті, күзет гарнизоны орналасқан Ордадан (Арк, Кремль); оған тіркестіре орналастырылған айна- ласы мығым қорғанмен қоршалған керуен-сарай, мешіт-медре- се, ханака (ақысыз мейманхана), тұрғын жайлардан қүралатын іскер қауым мекені — жүктеу/скачать 7,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|