Электростатика
Екі параллель токтардың өзара әсерлесуі
жүктеу/скачать 9,11 Mb.
|
| Екі параллель токтардың өзара әсерлесуі. Ампер заңын қалауымызша орналасқан тогы бар екі өткізгіштің өзара әсер күштерін анықтау үшін қолдануға болады. Бір – бірінен d ара қашықтықта орналасқан шексіз ұзын, түзу сызықты параллель өткізгіштерде І1 және І2 токтары болсын. Бұлардың әрқайсысы өз маңында магнит өрісін тудырады да, олар Ампер заңы бойынша бір – біріне әсер етеді.
9-сурет
Айталық І1 тогы бар өткізгіштің магнит өрісіне І2 тогы бар өткізгішті алып келсек, онда І1 токтың магнит өрісінің күштері І2 токтың dl элементіне әсер етеді (9 – сурет). Ампер заңына сәйкес І1 ток тарапынан dҒ1 , ал І2 ток тарапынан dF2 күштері бір – біріне әсер етеді. Енді І2 ток тарапынан токтың магнит өрісіне әсер етуші dҒ1 күшін анықтайық: . Ал В1 магнит индукциясының мәнін (9) өрнекке сәйкес былай жазамыз () . Сөйтіп осы В1 – дің мәнін алғашқы формулаға қойып, күшті есептейміз: Дәл сол сияқты І1 ток тарапынан І2 токтың магнит өрісіне dF1 күші әсер етеді, осыны табайық: . Ньютонның үшінші заңы бойынша dF1 - dF2 , яғни dF1=dF2 = dF болады. Олай болса, екі токтың арасындагы әсер күші мынаған тең: (10) Сөйтіп, шексіз ұзын түзу сызықты параллель екі өткізгіштің элементіне арналған өзара әсер күш өтіп жатқан токтардың көбейтіндісіне тура пропорционал да, олардың ара қашықтығына кері пропорционал болады. Өткізгіштердегі токтардың бағыттары қарама – қарсы болған жағдайда да күштердің мәндері осылай табылады, тек олар бір – бірінен тебіледі. Сонымен Ампер түзу токтардың өзара әсерінен мынадай заңдылықтарды ашты: 1) Бағыттас параллель токтар бір – біріне тартылады. 2) Бағыттары қарама – қарсы токтар бір – бірінен тебіледі. 3) Параллель емес токтар, бағыттары бірдей әрі параллель болуға ұмтылады. Ампер күшінің өлшемінен ампер (А) қабылданған. Яғни, ампер деп вакуумда бір-бірінен 1 м ара қашықтықта орналасқан шексіз ұзын параллель екі өткізгішпен ток өткенде олардың арасында әрбір метр – ұзындыққа 2·10-7 Н-ға тең күш әсерін туғызатын ток күшін айтады. Олай болса, (10) формуладағы магнит тұрақтысы -дің мәнін табу үшін І1=І2=І=1A, 1м, Н, деп орнына қойсақ, мынаны аламыз: 2·10-7 Н немесе Гн/м. жүктеу/скачать 9,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|