Әлиакбарова айгерім тілесбекқызы
жүктеу/скачать 4,95 Mb. Pdf көрінісі
|
| Ерік, қаз. – толық еркіндік, бостандық.
Ерик, каз. – воля, полная свобода. Есболат, қаз. – өскенде ақыл қосады, сүйеніш, медеу болады деген мағыналы есім. Есболат, каз. ес + болат, болады – будет. Букв. – будет умным. Есей, қаз. – өсу, ер жету, үлкен болу. Есей, каз. – расти, мужайся, крепись. Есен, қаз. – сау-саламат, аман. Біріккен тұлғалы есімдер – Есенәлі, Есенай, Есенбай, Есенбол, Есенгелді. Есен, каз. – благополучный, здравствуй. Составные имена –Есенали, Есенай, Есенбай, Есенбол, Есенгельди и др. Есет, ир. изад ˂ авест ˂ язата – лайық, Есет, ир. изад ˂ авест ˂ язата – 185 дәл. достойный, соответствующий. Ескендір, ир. – Александр есімінің дыбыстық өзгерген түрі. Александр Македонскийді күллі Азия, Араб халқы осылай атап кеткен. Дыбыстық өзгерген тұлғалары – Искандер, Скандер. Ескендир, ир. – видоизмененная форма Александр. Все народы Азии и Аравии так называли Александра Македонского. Фонетически измененные формы – Искандер, Скандер. Есім, каз. – ат, атақ, даңқ. Есим, каз. – имя, слава. Жайдар, қаз. жайдары – көңілді, ақ жарқын. Жайдар, каз. жайдары – веселый, приветливый. Жайсаң, қаз. зайсаң – жайдары жүзді, қайырымды, атақты, белгілі. Жайсан, каз. зайсан – добродушный, благородный, знатный. Жайық, к.т., қаз. – 1. к.т. йайық – тұрақсыз, бір орында тұрмайтын. 2. қаз. Жайылым, кең-байтақ. 3. Орал өзенінің атауы. Жайык, др.-тюрк., каз. – 1. др.-тюрк. – непостоянный, нестабильный. 2. Пастбище, бескрайний, необъятный . 3. Образовано по названию реки Урал. Жақия, ар. яхья – ғұмырлы, өмірлі. Дыбыстық нұсқасы – Яхия. Жахия, ар. яхья – долгоживущий, жизнеспособный. Фонетический вариант – Яхия. Жақсылық, қаз. – адам бойындағы жақсы қасиет, ізгілік, қайырымдылық. Жаксылык, каз. – доброта, добро, благодеяние. Жалайыр, түрк. – Ұлы жүз құрамындағы тайпаның аты. Жалайыр, тюрк. – род в составе казахов Старшего жуза. Жалғас, қаз. – тіркес, ұштас, селбес. Бұл есім алдыңғы балалардың жалғасы дегенді немесе содан кейін де балалар көбейіп, жалғаса берсін деген ұғымда берілген. Жалгас, каз. – последующий, продолжающий. Это имя выражает пожелание, чтобы и после этого ребенка еще были дети. Жалел, ар. жалил – ұлы, жаңқты, атақты. Жалел, ар. жалил – великий, славный, знаменитый, известный. Жалын, қаз. – күш-жігер, қайрат, қуат. Жалын, каз. – пламя, энергия, порыв, пыл. Жамбыл, монғ. – қорған. Жамбыл Жабаев (1846-1945) – қазақтың халық ақыны, жыршы-жырау, ірі айтыскер. Жамбыл, монг. – крепость. Жамбыл Жабаев (1846-1945) – казахский поэт, акын, сказитель, жырау. Жан, ир. джон – жан. Жан, ир. джон – душа. Жанай, ир. джон + қаз. ай. Жаным, айым. Жанай, ир. джон – душа + каз. ай – луна. Букв. – моя душенька. Жанат, қаз. – ең көркем, керемет. Біріккен тұлғалы есімдер – Жанатбай, Жанатбек, Жанатхан. Жанат, каз. – блаженство, самый красивый. Составные имена – Жанатбай, Жанатбек, Жанатхан. Жанбек, ир. жан + қаз. бек. Бала жаны мықты, берік, өмір-жасы ұзақ болсын деген тілекпен қойылған есім. Жанбек, ир. джон + каз. бек. Букв. – душа крепкая, вечная. Пожелание ребенку иметь всегда крепкое здоровье. Жангелді, ир. джон + қаз. келді. Өмірге келді, дүниеге жаңа адам келді деген мағына береді. Жангельды, ир. джон + каз. келди – прибыл. Букв. – появилась душа. Жандос, ир. жан + қаз. дос. Жан біткеннің досы. Жандос, ир. джон – душа + каз. дос – друг. Букв. – друг всех людей. Жантуар, ир. джон + қаз. туар. Дүниеге жақсы адам келді деген үмітпен қойылған есім. Жантуар, ир. джон + каз. туар ˂ ту – рожать, родиться. Букв. – появился, то есть родился замечательный человек. 186 Жаснұр, қаз. жас + ар. нұр – жарық, сәуле. Жаснур, каз. жас + ар. нур – свет, луч, сияние. Жасұлан, қаз. жас + ұлан. Жас жігіт, жас азамат деген мәндегі есім. Жасулан, каз. жас + улан. Букв. – энергичный, молодой человек, удалой джигит. Жәнібек, қаз. – 1. Жәнібек хан (1 628 – 1643 ) – Қазақ хандығының негізін қалаушы. 2. Шақшақ Жәнібек тархан Қошқарұлы (1693– 1752) – қазақ халқының жоңғар шапқыншылығына қарсы азаттық күресінің қаһарманы, қазақ батыры. Жанибек , каз. – 1. Жанибек хан (1 628 – 1643 ) – один из основоположников Казахского ханства. 2. Шакшак Жанибек тархан Кошкарулы (1693–1752) был полководцем в сражениях против джунгар, казахский богатырь. Жәңгір, ир. джаһан + гир – дүниені меңгеруші, әлемге үстемдік етуші. Дыбыстық өзгерген тұлғасы – Жаһангир. Жангир, ир. джаһан + гир – покравитель мира, завоеватель мира. Фонетически измененная форма – Жахангир. Жомарт, ир. джавон – жас жігіт, бозбала + мард – ер, еркек, яғни джавонмард – қайырымды, мейірімді, қолы ашық мырза. Жомарт, ир. джавон – молодой юноша, молодой человек + мард – мужчина, муж. Букв. – благородный, великодушный. Жұбаныш, қаз. – жұбану, тынышталу, өкінішін басу. Қуаныш есімінің синонимі. Дыбыстық өзгерген тұлғасы – Жуаныш. Жубаныш, каз. – утеха, утешение. Синоним имени Куаныш. Фонетически измененная форма – Жуаныш. Жұмабай, ар. джумга – жиын, жалпы қауым жиналатын күн + қаз. бай. Жумабай, ар. джумга – день сбора, пятница + қаз. бай. Жұмәділ, ар. джумга – жиын, жалпы қауым жиналатын күн + ғадил – әділдік, шыншылдық, ақиқаттық, дұрыстық. Жумадиль, ар. джумга – день сбора, пятница + гaдил – справедливость, честность, правота, правильный. Жүсіп, к.евр. Иосиф – 1. Көбейсін, көп болсын. 2. Әдемі, жақсы. Жусип, др-.евр. Иосиф – 1. Приумноженный, многочисленный. 2. Красивый, хороший. Зайыт, ар. зәйд – 1. Өсуші, көбеюші. 2. Артық. Заит, ар. зайд – 1. Растущий, развивающийся. 2. Лучший. Заманбек, ар. замона – дәуір, кезең + қаз. бек. Бір дәуірдің билеушісі. Синонимі – Дәуірбек. Заманбек, ар. замона – время, эпоха + каз. бек. Букв. – властелин времени. Синоним – Даурбек. Заңғар, қаз. – 1. Үлкен, алып. 2. Зәулім, биік. Зангар, каз. – 1. Громадина, великан. 2. Величественный, самый высокий. Зейнулла, ар. зейне – нұр, көрік, көркем, әшекей + олла – Алла, Құдай. Зейнулла, ар. зейне – свет, красота, украшение + олла – Аллах. Зейнұр, ар. зейне – нұр, көрік, көркем, әшекей + нұр – жарық, сәуле. Нұр, көркемдік, рең. Зейнур, ар. зейне – свет, красота, украшение + нур – свет, сияние, луч. Букв. – крастота, сияние, красивый вид. Зейін, ар. – ақыл, ес. Зеин, ар. – ум, сознание. Зұлпықар, ар. зу – л + факар – шаншулы, әсірелеген аты; түйреуші, қақ жарып түсуші, жарып түсетін қылыш деген мағана береді. Зулфакар, ар. зу – л + факар – колющий, вонзающий, рассекающий, обладающий. Букв. – карающий меч. Ибрагим, ар., к.евр. – Авраам есімінің айтылу түрі. Елағасы деген мағыналы есім. Дыбыстық өзгерген тұлғалары – Ыбырайым, Ыбрай, Ыбыш, Ыбыкен, Ыбыраш. Ибрагим, ар., др.-евр. – форма имени Авраам. Букв. – отец народов. Фонетические формы – Ибраим, Ибрай, Ибиш, Ибикен, Ибраш. Имран, ар. – өмір, құт-береке. Құран Имран, ар. – жизнь, достаток, изобилие. 187 Кәрімде Мариямның әкесі ретінде екі рет аталған. Упоминается в Коране дважды, как отец Мариям. Иса, к.евр. – құдай сыйы, құдай құтқарады. Иисустың арабша айтылу түрі. Синонимдері – Айса, Ғайса. Иса, др.-евр. – божий дар, бог спасет. Арабская форма имени Иисус. Синонимы – Айса, Гайса. Исатай, к.евр. Иса – құдай сыйы, құдай құтқарады + қаз. тай. Исатай Тайманұлы (1791–1838) – Бөкей ордасы мен Кіші жүздің батыс бөлігінде болған азаттық көтерілісінің басшысы, халық батыры, қайсар қолбасшы. Исатай, др.-евр. Иса – божий дар, бог спасет + каз. тай. Исатай Тайманов (1791– 1838) – к азахский батыр, руководитель народно-освободительного крестьянского восстания казахов в Бокеевской Орде и западной части Младшего жуза. Ислам, ар. – сену, мақұлдау, қолдау. Ислам, ар. – вера, верование. Исмаил, ар., к.евр. измаил – 1. Құдай естиді. 2. Жердегі киелілер періштесі, разылық пірі. Құран кейіпкері, пайғамбар, Ыбыраһымның баласы. Дыбыстық өзгерген тұлғалары – Cмағұл, Ысмағұл, Смайыл, Ысмайыл. Исмаил, ар., др.-евр. измаил – 1. Аллах все слышит. 2. Ангел святых. Пророк, старший сын Ибрахима (Авраама). Фонетически измененные формы – Cмагул, Исмагул, Смайыл, Ысмайыл. Камал, ар. камал – толықтық, жетіктік, тұтас. Дыбыстық өзгерген тұлғалары – Кәміл, Кемел. Камал, ар. карим – совершенство, полнота, целый. Фонетически измененные формы – Камил, Кемел. Кәрім, ар. карим – 1. Қолы ашық, мырза, жомарт. 2. Ақкөңіл, кеңпейіл, сүйкімді. Карим, ар. карим – 1. Шедрый, великодушный. 2. Благородный, милостивый, любезный. Келдәулет, қаз. кел + ар. дәулет – байлық, бақыт. Бала ата-анаға ырыс болып келді, бақытты болсын деген мағынаны береді. Келдаулет, кел – появляться + ар. дәулет – богатство, счастье. Букв. – в связи с появлением ребенка родители его стали счастливыми, ребенок родился счастливым. Керей, к.т., ир. – 1. к.т – тау басы, қыр, жота; күшті, қуатты. 2. ир. герай – тілек, ықылас, бейімділік. Қазақ халқын құрған ежелгі түркі тайпаларының бірі. Керей, др.-тюрк., ир. – 1. др.-тюрк. – вершина горы, горный хребет, взгорье; сильный, могущественный. 2. ир. герай – желание, стремление. Одно из древнетюркских племен. Керімжан, ар. карим + ир. жан – 1. Қолы ашық, мырза, жомарт. 2. Ақкөңіл, кеңпейіл, сүйкімді адам. Керимжан, ар. карим + ир. жан – 1. Прекрасный, дивный, 2. Великодушный, щедрый, добрый человек. Қазыбек, ар. кади – даулы істі шешуші сот + қаз. бек. Қаз дауысты Қазыбек би, Қазыбек Келдібекұлы (1667–1764, басқа мәлімет бойынша 1665 – 1765) – қазақ халқының ұлы биінің бірі, көрнекті қоғам және мемлекет қайраткері, Тәуке ханның кеңесшісі, орақ тілді шешен. Казыбек, ар. кади – судья + каз. бек. Казыбек Кельдибекулы (1667—1764, по другим сведениям 1665 –1765) – общественный и государственный деятель, бий Среднего жуза, советник хана Тауке, искусный оратор (шешен). Қайсар, ар. – Рим патшаларының атағы. Табанды, бірбеткей өжет,қажырлы, қайтпас. Кайсар, ар. – титул римских царей. Букв. – настойчивый, с твердой волей, упорный, решительный, волевой. Қайыржан, ар. кейр – 1. Мейірім, шапағат, жақсы, қайырымды, тамаша. 2. Қайырым, мейірім + ир. джон – жан. Қайырымды, шапағатты кісі. Кайыржан, ар. кейр – 1. Хороший, добрый, отзывчивый, превосходный. 2. Добро, благо, чудо, отзывчивость + ир. джон. Букв. – добродушный. Қайырхан, ар. кейр – 1. Мейірім, шапағат, Кайырхан, ар. кейр – 1. Хороший, добрый, 188 жақсы, қайырымды, тамаша. 2. Қайырым, мейірім + каз. хан. отзывчивый, превосходный. 2. Добро, благо, чудо, отзывчивость + каз. хан. Қанжар, ир. хәнджар – қару, қос жүзді үлкен пышақ. Канжар, ир. ханджар – оружие, кинжал. Қаныш, қаз. – Хангелді есімінің еркелете айтылатын түрі. Ер баланың мықты, күшті, атақты болуын тілеп қойылған есім. Қаныш Имантайұлы Сәтбаев (1899–1964) – көрнекті-геолог ғалым, қоғам қайраткері, ғылым докторы, Қазақстан Ғылым Академиясының тұңғыш президенті, академик. Каныш, каз. – сокращенно-ласкательная форма имени Хангельды, каз. хан – царь + гельды от келды – прибыл. Букв. – появился на свет сильный, славный человек. Каныш Имантевич Сатбаев (1899–1964) – ученый, геолог, общественный деятель, первый президент Казахской Академии Наук, академик. Қасым, ар. хасым – 1. Сұлу, әдемі. 2. Таратушы, бөлуші, үлестіруші. Касым, ар. хасим – 1. Красивый, изящный, миловидный. 2. Распределяющий. Қасымхан, ар. қасым – 1. Сұлу, әдемі. 2. Таратушы, бөлуші, үлестіруші + қаз. хан. Қасым хан (шамамен 1445–1518/1523) – қазақтың ұлы хандарынын бірі, Жәнібек ханның баласы. Қазақтардың «Қасым ханның қасқа жолы» дейтін заң-ережелері пайда болды. Касымхан, ар. хасим – 1. Красивый, изящный, миловидный. 2. Распределяющий + каз. хан. Касым хан (приблизительно 1445–1518/1523) – казахский хан, сын одного из основателей Казахского ханства Жанибек хана. В период правления хана Касыма был разрабо- тан и издан закон, известный как «Қасым ханның қасқа жолы» (Светлый путь хана Касыма). Қобыланды, қаз. қабылан, ауысп. – ер, ержүрек, батыл. Қазақ эпосындағы белгілі батыр есімі. Қысқарған түрлері – Қобылан, Қабылан. Кобланды, каз. каблан – барс, леопард. Перен. – смелый, мужес- твенный, отважный. Имя казахского эпического героя. Сокращенные формы – Коблан, Каблан. Қорған, қаз. қорған – 1. Қамал, бекініс. 2. Тірек, пана. Бала ата-анасының мықты да берік қорғанышы болсын деген тілекпен қойылған есім. Корган, каз. корган – 1. Защита, укрепление. 2. Опора, оплот. Букв. – защита родителей. Қуаныш, қаз. – мәз болу, шаттану. Бала туғанда қатты қуану себепті қойылған есім. Синонимдері – Қуан, Қуандық. Куаныш, каз. – радоваться, веселиться. Радость по поводу рождения сына. Синонимы – Куан, Куандык. Құдайберген, ир. хода, ходай + каз. берген. Синонимдері – Тәңірберген, Алдаберген. Кудайберген, ир. хода, ходай – властелин, бог + каз. берген – дал. Синонимы – Танирберген, Алдаберген. Құдірет, ар. құдрәт – пәк, таза; күш, қуат, алпауыт, пәрмен. Құдай, Аллаһ. Кудирет, ар. кудрат – непорочный, чистый; сила, мощь, громадный, повеление. Бог, Аллах. Құнанбай, монғ. ғұнан – үш жастағы еркек жылқы + қаз. бай. Құнанбай Өскенбайулы, Құнанбай қажы (1804-1886) – би, аға-сұлтан, көрнекті қоғам қайраткері, Абайдың әкесі. Кунанбай, монг. гунан – жеребенок (трехлетка) + каз. бай. Кунанбай Оскенбайулы, Кунанбай кажы (1804-1886) – би, ага-султан, видный казахский общественный деятель, отец Абая. Құрмет, ар. һурмәт – сый, ізет, қошемет. Курмет, ар. хурмат – почет, уважение, почести. Мағауия, ар. муғауйиа – 1. Сау-саламат. 2. Пәледен құтылған. Магауия, ар. мугауйиа – 1. Здоровый. 2. Избавленный. 189 Мадияр, ар. Мұхамедияр (Мұқамбеттің досы) есімінің қысқартылған түрі. Мадияр, ар. – сокращенная форма имени Мухамедияр (друг Мухаммеда). Мағжан, Мұхамбетжан есімінің қысқарған түрі (Мұхаммедтің жаны). Жұмабай Мағжан Бекенұлы (1893 – 1938) – Алаш қозғалысының қайрат- кері, қазақ жазушысы, ақын, публицист, жаңа заман әдебиетінің негізін қалаушылардың бірі. Магжан, сокращенная форма имени Мухамбетжан (душа Мухаммеда). Жумабаев Магжан (1893 – 1938) – деятель Алашского движения, замечательный казахский писатель, поэт, публицист, один из основателей новой казахской литературы. Мағзұм, ар. ма, сум – 1. Сақталған, шақырылған. 2. Қонақ, мейман. Магзум, ар. ма, сум – 1. Хранимый. 2. Приглашенный, гость. Мақсат, ар. – 1. Арман, тілек. 2. Тілеп, күтіп алған. Дыбыстық өзгерген тұлғасы – Мақсұт. Максат, ар. – 1. Мечта, цель, желание, немерение. 2. Желаемый. Фонетически измененная форма – Максут. Мақсұм, ар. – 1. Таза, күнәсіз. 2. Мырза, қожайын. Максум, ар. – 1. Чистый, неповинный. 2. Господин, хозяин. Манас, к.т., қырғ. – ержүрек, батыр, батыл; алып. Қырғыз халқының дәстүрлі эпосы және қырғыз халқын бір тудың астына біріктірген Манас батырдың есімі. Әлемде көлемі жағынан ең ұзақ дастан. Манас, др.-тюрк. кырг. – бесстрашный, отважный; богатыр- ское телосложение. Крупнейший кыргизский эпос имя одноименного богатыря, объединившего кыргызов в одну нацию. Самый объемный эпос в мире. Мансұр, ар. – 1. Жеңімпаз, жеңіске жетуші. 2. Құдіретті. Мансур, ар. – 1. Победитель, побеждающий. 2. Всемогущий. Марат, фр. – Француз буржуазиялық революциясы қолбасшыларының бірі Жан- Поль Марат (1747–1793) құрметіне қазақ отбасында 1930 жылдан бері кеңінен қойылған есім. Марат, фр. – имя одного из руководителей французской буржуазной революции Жан- Поля Марата (1747–1793). Данное имя в казахских семьях широко встречается с начала 30-х годов. Марғұлан, к.т. – құланның құлыны. Әлкей Марғұлан Хақанұлы (1904 – 1985) – ғалым- археолог, шығыстанушы, тарихшы, әдебиетта- нушы, өнертанушы. Маргулан, др.-тюрк. – жеребенок кулана. Алькей Маргулан Хаканович (1904 – 1985) – казахский учёный-археолог, востоковед, историк, литературовед, искусствовед. Мардан, тәж. мард – ер, еркек + дан – батыл, ер жүрек. Мардан, тадж. мард – мужчина + дан – мужественный, храбрый. Марлен, ж.е. – Маркс және Ленин фамилияларының бірінші буындарынан жасалған біріккен тұлғалы есім. Марлен, неолог. – сложное новое имя, образованное от первых частей фамилий Маркс и Ленин. Махамбет // Мұхамбет, ар. Мохаммад – мақталған, мадақталған, мақтауға лайық, сүйікті. Махамбет // Мухамбет, ap. –Мохаммад – восхваляемый, достойный похвалы, любимый. Махмут, мақмод – мақталған, мадақталған, мақтауға лайық. Махмут, ар. макмод – хвалимый, восхваляемый, прославленный, достойный похвалы. Мәди, ар. мадди – 1. Заттық, материалдық. 2. Материалистік, материалист. Мәди, ар. мадди – 1. Вещественный, материальный. 2. Материалистичес- кий, материалист. 190 Мәулен, ар. мевлан – 1. Мырза, әкім. 2. Жарылқағыш, есіркегіш. Маулен, ар. мевлан – 1. Господин, государь. 2. Благодетель. Медет, ар. медәд – жәрдем, көмек. Біріккен тұлғалы есімдер – Медетбек, Медетбай. Медет, ар. медад – помощь, опора, надежда. Составные имена –Медетбай, Медетбек. Медеу, ар. – үміт, тірек. Медеу, ар. – надежда, опора. Мейрамбек, каз. мейрам – мереке + бек. Бала өмірі шад-шадыман, мерекеге толы болсын деген тілекпен қойылғаны байқалады. Мейрамбек, каз. мейрам – праздник + бек. Букв. – праздничный, счастливый. Мейір, ир. меһр – мейірім, ынта, ықылас, қайырым. Меир, ир. мехр – любезность, благосклонность, милость. Мейіржан, ир. меһр – мейірім, ынта, ықылас, қайырым + джон. Мейірімді, мейірбанды, қайырымды. Меиржан, ир. мехр – любезность, благосклонность, милость + джон. Мейірман, ар. – мейірімді, шапағатты, қайырымды адам. Меирман, ар. – милосердный, доброжелательный, жалостливый человек. Букв. – добрый, милосердный. Мейірхан, ир. меһр – мейірім, ынта, ықылас, қайырым + қаз. хан. Мейірімді, қайырымды хан. Меирхан, ир. мехр – любезность, благосклонность, милость + каз. хан. Мерей, қаз. – бақыт, қуаныш. Мерей, каз. – успех, счастье, радость. Мереке, қаз. мейрам, салтанат. Мереке, каз. – праздник, торжество. Мирас, ар. – мұра, артта қалатын көз, тұяқ. Мирас, ар. – наследство, наследие, потомок. Мират, ар. – 1. Айна, жарқыраған. 2. Шақыру. Мират, ар. – 1. Зеркало, сверкающий. 2. Приглашать. Мұзаффар, ар. музаффар – жеңімпаз. Дыбыстық өзгерген тұлғасы – Мұзапар. Музаффар, ар. музаффар – победоносный. Фонетически измененная форма – Музапар. Мұқағали, к.т. мұқа – зор, күшті, үлкен, батыр + ар. ғали. Аса күшті, зор батыр. Мұқағали Сүлейменұлы Мақатаев (1931– 1976) – қазақтың ақиық лирик ақыны, мұзбалақ ақын, жазушы. Мукагали, др.-тюрк. мука – могучий, герой, сильный, силач + ар. гали. Букв. – очень сильный, могучий богатырь Гали. Мукагали Сулейменулы Макатаев (1931– 1976) – казахский поэт, лирик, писатель. Мұрагер, қаз. – мұраның иесі. Елдің, халықтың материалдық және рухани мәдениетінің мұрагері болсын деген тілекпен қойылған есім. Мурагер, каз. – наследник. Букв. – наследник материальной и духовной культуры народа. Мұрат, ар. мурад – мақсат, тілек, ықылас. Мурат, ар. мурад – желание, цель. Мұса, ар. Муса < к.евр. Моисей – судан шығарып алынған. Муса, ар. Муса < др.-евр Моисей – вытащенный из воды. Мұстафа, ар. мустафа – таңдалған, сайлап алынған. Мустафа, ар. мустафа – избранный, выбранный. Мұхамбетжан, ар. – Мұқамбеттің жаны. Мухамбетжан, ар. – душа Мухаммеда. Мұхамедияр, ар. – Мұқамбеттің досы. Мухамедияр, ар. – друг Мухаммеда. 191 Мұхамбетшах, ар. Мохаммад – даңқы шыққан, атақты, мақталған + ир. шах. Мухамбетшах, ар. Мохаммад – прославленный, славный + ир. шах – царь. Мұхит, ар. моһит – 1. Қоршаған. 2. Төңірек. 3. Мұхит. Мухит, ар. мохит – 1. Окружающий. 2. Окружение, среда. 3. Океан. Мұхтар, ар. мухтар – таңдаулы, іріктеулі. Мухтар, ар. – избранный, выбранный. Мүслім, ар. – мұсылман, ислам дінін ұстанушы, Мұқамбеттің жолын қуушы, Алланың құлы деген мағынаны білдіреді. Муслим, ар. – имя в значении – мусульманин, последователь Мухам- мада, преданный Аллаху, спасенный Аллахом. Мырза, ир. мырза – әмір, әмірші сөздерінің нұсқасы, + -за қосымшасы сол тілдегі өткен шақ етістік тұлғадағы заден – туылған, туу сөзінің қысқарған түрі. Мырза сөзінің түпкі мағынасы – қолы ашық, жомарт. Мырза, ир. мырза – вариант слова амир – повелитель + - за усеченная форма глагола заден – рождаться. Коренное содержание слова мырза – щедрый. Нағым, ар. нәгим – аман-саулық, есендік, бақытты өмір, рақат, ләззат. Hагим, ар. нагим – благополучный, невредимый, счастливая жизнь, блаженство, наслаждение. Назар, ар. нәзәр – қарау, көзқарас, көз салу, ықылас, ілтипат. Метафоралық мағынасы – жәрдем, көмек, игі ниет. Назар, ар. назар – cмотреть, точка зрения, взгляд, взор, внимание. Метафорическое значение – помощь, благосклонность, покровительство, поддержка. Нариман, ир. нари – батыл, ержүрек + ман. Яғни оттай жанған, батыл, ер адам. Нариман, ир. нари – мужественный, смелый, огненный + ман. Букв. – смелый, мужественный человек, как огонь. Нартай, қаз. нар – 1. Жалғыз өркешті ірі түйе. 2. ауысп. Үлкен, мықты, ерекше, зор + тай. Бала үлкен, зор, мықты болсын деген тілекпен қойылған есім. Нартай Бекежанов (1890–1954) – ақын, композитор, әнші. Нартай, каз. нар – 1. Одногорбый верблюд. 2. перен. Большой, крепкий. Это имя давалось детям с пожеланием, чтобы они были крупными, большими и крепкими, здоровыми + тай. Нартай Бекежанов (1890– 1954) – акын, певец, композитор. Наурыз, ир. нов – руз – күн. Новруз ирандықтардың күнтізбесі бойынша жаңа жылдың басы – 21 наурыз. Бұл мейрам күні туған балаларға Наурыз, Наурызбай, Наурызғали, Наурызбек деген есімдер берілген. Наурыз, ир. нов – новый + руз – день. Новруз – день Нового года, по персидскому солнечному календарю – 21 марта. Детям, рожденным в эти дни, давались такие имена, как Нayрыз, Наурызбай, Наурызгали, Наурызбек. Нәби, ар. нааб – әулие, құдірет, жаратушының елшісі. Наби, ар. нааб – творец, всемогущий, посланец. Букв. – посланец творца, всемогущего. Нияз, тәж. нияз – 1. Өтініш, тілек, жалбарыну. 2. Үміт. 3. Сый, тарту. Нияз, тадж. нияз – 1. Просьба, усердие, мольба. 2. Надежда. 3. Подарок, дар. Нұғман, к.евр. – амандық, есендік, жақсылық. Hугман, др-.евр. – милость, благо. Нұрайдар, ар. нұр + айдар. Айдары жарқыраған, бақытты бала. Нурайдар, ар. нұр + айдар. Букв. – сияющий, счастливый ребенок. Нұрақын, ар. нұр + ир. ақун. Нұрлы, сәулетті ақын. Нуракын, ар. нур + ир. акун – певец. Букв. – певец света. Нұралы, ар. нұр + ғали. Әлидің нұры яки Нуралы, ар. нур + гали. Букв. – луч Али 192 Әлидің жарығы. или дитя Али. Нұрасыл, ар. нұр + асил – 1. Негіз, түбір, түп, нұсқасы. 2. Шынайы, нағыз. 3. Қымбатты, ардақты. Нурасыл, ар. нур + асил – 1. Основа, корень, подлинник, оригинал. 2. Настоящий, истинный. 3. Дорогой, драгоценный. Нұрахмет, ар. нұр + әхмәд – мақтаулы, мақтауға лайық. Нурахмет, ар. нур + ахмад –достойный похвалы. Нұраят, ар. нұр + айәт – құран сүрелерінің белгілі бір шумағы; әулие, қайырлы. Нураят, ар. нур + айат – стих, аят Корана; святой, блогополучный. Нұрәділ, ар. нұр + ғадил – әділдік, шыншылдық, ақиқаттық, дұрыстық. Нурадиль, ар. нур + гaдил – справедливость, честность, правота, правильный. Нұрбай, ар. – нұрлы, көрікті ер бала. Нурбай, ар. – сияющий, светлый, красивый мальчик. Нұрбақыт, ар. нұр + бәхт, бағы жанған, бақытты, нұрлы. Нурбакыт, ар. нур + бахт. Букв. – счастливый человек. Нұрбатыр, ар. нұр + қаз. батыр – қаһарман, батыл, ержүрек. Нурбатыр, ар. нур + каз. батыр – храбрый, смелый, отважный, герой. Нұрбек, ар. нұр + қаз. бек – берік, мықты; өте нұрлы, әдемі көркем. Нурбек, ар. нур + каз. бек – крепкий, очень сильный; очень счастливый, сияющий, красивый. Нұрберген, ар. нұр + берген, яғни аспаннан Құдай нұр берді. Нурберген, ар. нур + берген – дал, подарил. Букв. – бог подарил, красивый, изящный дар. Нұрбол, ар. нұр + қаз. бол. Нұрлы көркем,көрікті болсын деген тілекпен қойылған есім. Дыбыстық өзгерген тұлғалары – Нұрболат, Нұрболсын. Нурбол, ар. нур + каз. бол – будь. Букв. – будь красивым, счастливым. Фонетически измененные формы – Нyрболат, Нурболсын. Нұргелді, ар. нұр + қаз. келді, яғни өмірге әдемі, көркем, бақытты бала келді деген мәндегі есім. Нургелди, ар. нур + каз. гелди ˂ келди – появился, пришел. Букв. –появился на свет красивый, миловидный мальчик. Нұрғиса, ар. нұр + ғиса ˂ Иса, яғни келбетті, сұлу, көркем тұлғалы Иса, Ғайса. Нургиса, ар. нур + гиса < Иса. Букв. – красивый, миловидный, прекрасный Иса, Гайса. Нұрдан, ар. нұр + қаз. -дан қосымша. Нұрдан туған, жаратылған деген мағынаны білдіреді. Нурдан, ар. нур + каз. аффикс -дан. Букв. – созданный от луча, от света. Нұрдәулет, ар. нұр + дәулет. Байлығы, дәулеті, сәулеті жарасқан. Нурдаулет, аp. нур + ар. даулет. Букв. – имеющий большое богатство; свет государства. Нұржақия, ар. нұр + яхья – ғұмырлы, өмірлі. Нуржахия, ар. нур + яхья – долгоживущий, жизнеспособный. Нұржан, ар. нұр + ир. жан, жан біткеннің нұрлысы, әдемісі, көріктісі. Нуржан, ар. нур + ир. джон. Букв. – самый изящный, красивый человек. Нұриман, ар. нұр + иман – сенім, наным. Нуриман, ар. нур + иман – вера, верование. Нұрислам, ар. нұр + ислам. Нурислам, ар. нур + ислам – религия Ислам. 193 Нұрқадыр, ар. нұр + хадр – 1. Күшті, құдіретті. 2. Қабілетті, икемді, бейімді. 3. Дәреже, құрмет. Нуркадыр, ар. нур + хадр – 1. Сильный, могущественный. 2. Способный, склонный. 3. Почет, уважение. Нұрланды, ар. – ажарлану, әрлену, нұрлы, бақытты болу. Нурланды, ар. – всегда быть красивым, озаренным, румяным, счастливым. Нұрлыбек, ар. нұрлы + қаз. бек. Өте әдемі, көркем, сұлу. Нурлыбек, ар. нұрлы + қаз. бек. Букв. – очень красивый, изящный, миловидный. Нұрлыби, ар. нұр + қаз. би – билік, үстемдік. Нурлыби, ар. нурлы + каз. би – начальник, жүктеу/скачать 4,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|