Әлиакбарова айгерім тілесбекқызы
жүктеу/скачать 4,95 Mb. Pdf көрінісі
|
Диссертация Әлиакбарова АТ
| Неологизм есімдер. Өз еңбегінде Т. Жанұзақ интернационалдық есімдер
деп көрсеткен Артур, Диас, Марат [135, с. 26] есімдері қазіргі уақытта да сәбилерге қойылып жүр. Біз өз тарапымыздан қазақ антропонимиясын семантикалық топтастыру бойынша заманауи қазақ есімдері тобын қосуды ұйғардық. Заманауи қазақ есімдеріне қазақ тіліндегі жалпы есім сөздерден жасалған дара тұлғалы антропонимдерді, біріккен тұлғалы антропонимдерді, араб тілінен енген жаңа есімдер, жаһандану үдерісі мен БАҚ құралдары ықпалынан енген есімдерді және дыбыстық өзгеріске ұшыраған есімдер кіреді. - қазақ тілдеріндегі жалпы есім сөздерден жасалған ер есімдері: Ақиқат, Алғыс, Арнамыс, Асу, Әлем, Белес, Ғаламат, Ғарыш, Демеу, Жасын, Жеткер, Кемеңгер, Пейіл, Самғар, Сеңгір, Тағдыр, Ұлағат; - көне түркі антропокомпонеттері (ай, ақ, бай, ел, ер, тәңір) мен жалпы есім сөздерден жасалған туынды тұлғалы ер есімдері: Айбарыс, Айқұт, Айжас, Айсері, Айсұңқар, Айтас, Ақмейір, Ақнан, Ақтаң, Байтас, Елсұңқар, Ертұмар, Ертұғрыл, Тәңірұлан; - екі есімнен бірігіп жасалған ер есімдер: Абылайханбейбарыс, Бекмұхамбетсұлтан, Жарасөркен, Мәдизейінуәйіс, Мұхамбетәмин, Мұхамбетжолдас, Мұхамбетясин, Мұхамбетшайбани; - араб тілінен енген есімдер: Азан, Әбдімүтәліп, Әзірет (Хазірет), Әли- Ағзам, Әлисұлтан, Әмин, Дінислам, Діннұр, Мәдімәр, Салах Ад Дин (Салахаддин), Саламат, Хабибрахман, Яхияжұма; 50 - жаһандану үдерісі мен БАҚ құралдары ықпалынан пайда болған есімдер: Альбертгор, Анаис, Бельгер, Бернард, Джихат, Иммануил, Марсель, Маттео, Микаэль, Оскар, Рауль, Рамзес, Рафаэль, Роллан (Роланд), Самуэль, Эдуард Элисар Ян, Эрнест; - дыбыстық өзгеріске түскен ер есімдері: Айанер (Айнар), Аймер, Айсар (Айсары), Алесар, Алсан, Армиль, Арьен, Асмир, Аджи Гирей (Әжігерей), Аламир, Әлихар, Байэль, Бигель (Би+келді), Диасыл (Диас+Асыл), Дильен, Жансүр (Жансүгір), Махди, Сағди, Тамир (Темір), Халис (Халид), Ильяр (Ілияс), т.б. Профессор Т. Жанұзақов қазақ есімдерін жасалу жолдары бойынша келесі лексика-семантикалық топтарға жіктейді: мал шаруашылығына байланысты есімдер, табиғат құбылыстарымен байланысты есімдер, тағы аңдар мен үй хайуандары және құстарға байланысты, асыл тастар, металдарға байланысты атаулар, жеміс-жидек атаулары байланысты есімдер, туыстық атаулармен байланысты есімдер, сын есімдердің қатысуымен жасалатын есімдер, жер-су аттарына қойылған есімдер, тұрмыстағы керек-жарақтарды білдіретін есімдер, түрлі тағам аттарына байланысты есімдер [140, с. 34]. Жоғарыда көрсетілген топтастыру негізінде қазіргі ер есімдерінің жасалу жолдары бойынша лексика-семантикалық топтары: - ру атауына қатысты есімдер есімдер: Адай, Адайхан, Албан, Арғын, Әлім, жүктеу/скачать 4,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|