Эмбриология
жүктеу/скачать 74,38 Mb. Pdf көрінісі
|
Гистология, эмбриология, цитологияАфанасьев 11
- Бұл бет үшін навигация:
- 8 .9 -су р е т. Коллаген фибрилласы (Н.П. Омельяненконың препараты). П — кезең. Электрондық микрофотография. Үлкейтілімі 200 000
| 8 .8 -су р е т.
Коллагеннің биосинтезі және ф ибриллогенез Төртінші, таяшықтық кұралу деңгейі. Фибриллалардын агрегациясының нәтижесінде пайда болған коллаген талшығының жуандығы 1 — 10 мкм бола- ды (орналасуына орай). Оған кіретін фибриллалардын саны әр түрлі болып келеді — бірнешеден ондаған фибриллаларға дейін. Талшықтар жуандығы 150 мкм-ге дейін жететін шоғырларға бірігуі мүмкін. Коллаген талшыктары аз созылғыштығымен және үзілуге аса беріктігімен сипатталады. Сіңірлер суда ісініп, көлемі 50%-ға өседі, ал сүйылтылған кышқылдар мен сілтілерде 10 есе өседі, бірак бұл кезде ол 30%-ға кыскарады. Ісінуге кабілеттілік көбінесе жас талшықтарға тән. Суға салып кайнаткан кезде коллаген талшыктарынан желім тәрізді (грек тілінен kolla — желім) зат пайда болады, талшыктардың аты осыған орай берілген. 8 .9 -су р е т. Коллаген фибрилласы (Н.П. Омельяненконың препараты). П — кезең. Электрондық микрофотография. Үлкейтілімі 200 000 8.1. Меншікті дәнекер тін 207 8 . 1 0-сурет. Жасуша аралық заттың түзелуі (Крстич бой- ынша, өзгерістерімен): 1 — фибробласт; 2 — полипепті тізбектер; 3 — тропоколлагеннің молекулалары; 4 — гли- козаминогликандар; 5 — тропоколлаген молекуласының полимеризациясы; 6 — протофибрилла; 7 — протофиб- риллалардың шоғыры (коллагендік фибрилла); 8 — эла стин молекуласы; 9 — эластикалық фибрилла Ретикулярлық талшықтар және преколлагендік талшықтар колла ген талшыктарының бір түрлері болып табылады. Акырғылары коллаген талшыктарынын эмбриогенезде және регенерация жағдайында түзелуінің бастапкы түрі болып келеді. Олардың кұрамына канжасам мүшелерінің ретикулоциттері өндіріп шығаратын, III типті коллаген және көмірсулардын көтеріңкі саны кіреді. Олар ретикулумді немесе үшөлшемді торды күрап, осы атауға ие болды. Эластикалық талшықтар. Дәнекер тінде эластикалық талшықтардың (fibra elasticae) болуы оның серпімділігін және созылғыштығын аныктайды. Беріктігі жағынан эластикалықталшыктар коллаген талшыктарына жол береді. Талшыктардың көлденең кесіндісінде талшыктардың пішіні дөнгелекше 208 8-Тарау. Дәнекер тіндер және жайпактау болады. Борпылдак талшыкты дәнекер тінде олар бір-бірімен көптеген анастомоздар кұраған. Эластикалык татшыктардын жуандығы кол лаген талшыктарына Караганда жіңішкелеу (0,2—1 мкм), бірак кейде бірнеше микрометрге дейін жетуі мүмкін (мысалы, сүт безі байламында). Эластикалык талшыктардын кұрамында микрофибри.иярлық және аморфты компоненттерді ажыратады. Фибробласттардын және жазык бұлшык ет жасушаларынын өндіретін глобулярлык гликопротеині — эластин — эластикалык талшыктын негізі бо- лып табылады (бірінші, молекулярлык кұралу денгейі). Эластин пролиннін және глининнің көп мөлшерде аныкталуымен сипатталады және екі амин кышкылдардың туындыларынын — десмозиннін және изодесмозиннін болуы тән, олар эластиннің молекулярлык кұрылымын тұрактандыруға катысып, оған созылу мен серпімділікке кабілеттілік дарытады. Диаметрі 2,8 нм бо- латын эластиннің молекуласы жасушадан тыс жерде тізбектеліп, жуандығы 3—3,5 нм жететін эластинді протофибриллаға бірігеді (екінші, молекула үсті кұралу деңгейі). Эластинді протофибриллалар гликопротеинмен (фибрил- линмен) косарласып, микрофибриллаларды (8.11-сурет) кұрайды, олардын жуандығы 8—19 нм болады (үшінші, фибриллалык кұралу денгейі). Құралудын төртінші денгейі — талшыктык. Жаксы жетілген эластикалык талшыктардын кұрамында эластикалык нәруыздын (эластиннің) аморфты компоненті 90%- дей болады да ортасында орналасады, ал шеткі аймактарында микрофибрил- жүктеу/скачать 74,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|