Эмбриология
ге ж ә н е т у р а б ұ л ш ы к е т т е р д ін б е к и т ін а й м а ғ ы н д а 0 , 3 —0 , 4 м м - г е д е й і н б о л а д ы . К ө р у
жүктеу/скачать 74,38 Mb. Pdf көрінісі
|
Гистология, эмбриология, цитологияАфанасьев 11
- Бұл бет үшін навигация:
- т ү з е й д і. К ө з і ш і н і н к ы с ы м ы ж о ғ а р ы л а ғ а н к е з д е ф и б р о з д ы
- К ө з д і ң м ө л д ір к а б ы к ш а с ы н ы ң к а л ы н д ы ғ ы о р т а с ы н д а 0 , 8 —0 , 9 м к м , ш е т т е р ін д е
| ге ж ә н е т у р а б ұ л ш ы к е т т е р д ін б е к и т ін а й м а ғ ы н д а 0 , 3 —0 , 4 м м - г е д е й і н б о л а д ы . К ө р у
ж ү й к е с ін і н д и с к і с і а й м а ғ ы н д а ж ү к а р ғ а н ф и б р о з д ы к а б ы қ ш а н ы н к ө з б ө л іг і ( 2 / 3 ) к ө р у ж ү й к е с ін і ң к а б ы к ш а с ы м е н б ір іг іп к е т е д і, ал ж ін іш к е р г е н іш к і к а б а т т а р ы т о р л ы т а б а к ш а н ы (lamina cribrosa) т ү з е й д і. К ө з і ш і н і н к ы с ы м ы ж о ғ а р ы л а ғ а н к е з д е ф и б р о з д ы к а б ы к ш а ж ұ к а р а д ы , б ұ л к е й б ір п а т о л о г и я л ы к ө з г е р іс т е р г е с е б е п б о л а д ы . 348 12-Тарау. Сезім мүшелері Көздің сәуле сындыру аппараты Көздің сәуле сындыру (диоптрикалык) аппаратынын кұрамына көздің мөлдір кабыкшасы, шыны тәрізді денс, көздің алдыңғы және арткы камераларының сүйыктыгы (сулы ылғалы) жатады. Көздің мөлдір кабықшасы ( cornea ) көздің фиброзды кабыкшасының 1/16 бөлігін алып жатады және корғаныш кызметін аткара отырып, жоғары оптикалык гомогенділікпен ерекшеленеді, сәулені өткізеді және сындырады, сонымен коса, көздің сәуле сындырғыш аппаратынын кұрамдык бөлігі болып табылады. К ө з д і ң м ө л д ір к а б ы к ш а с ы н ы ң к а л ы н д ы ғ ы о р т а с ы н д а 0 , 8 —0 , 9 м к м , ш е т т е р ін д е 1,1 м к м , қ и с ы қ т ы к р а д и у с ы 7 ,8 м к м , с ә у л е с ы н д ы р у к ө р с е т к іш і — 1 ,3 7 , с ы н д ы р у күш і 4 0 д и о п т р и й б о л а д ы . Көздің мөлдір кабықшасында микроскопиялык деңгейде бес кабатты ажыратады: • алдыңғы көпкабатты жазык мүйізденбейтін эпителий; • алдыңғы шекаралық табақша (боумен мембранасы); • меншікті заты; • арткы шекаралық табакша (десцемет мембранасы); • арткы эпителий (алдыңғы камераның эндотелийі) (12.3-сурет). Мөлдір қабықиіаның алдыңғы эпителийінің жасушалары (кератоцшптер ) бір- біріне тығыз орналасып, бес кабат кұрайды, десмосомалар аркылы байланы- сады (12.3-суретті караңыз). Базальды кабат алдыңғы шекаралык табакшада орналаскан. Патологиялык жағдайларда (базальды кабаттың және алдыңғы шекаралык табақшаның әлсіз байланысуының нәтижесінде) базальды ка- баттың шекаралык табакшадан ажырауы байкалады. Эпителийдін базальды кабатының жасушаларынын (камбиалды) пішіндері призма тәрізді болады, ядролары сопакша, жасушалардын жоғарғы үшына жакынырак орналасады. Базальды кабатка 2 -3 катар көп кырлы жасушалар түйісе орналасады. Олардың жан-жакка созыла түскен канат тәрізді өсінділері (канатты немесе тікенекті жа сушалар) эпителийдің көршілес жасушаларынын араларына ене орналасады. Қанатты жасушалардын ядролары дөнгелектеу болып келеді. Жоғарғы екі эпителийлік кабат өте катты жайпактанған жасушалардан кұралып, мүйіздену белгілері болмайды. Эпителийдің сырткы кабаттары жасушаларынын үзара түскен жіңішке ядролары мөлдір кабыкшаның үстіңгі беткейіне параллельді орналаскан. Эпителийде көптеген бос жүйкелік аяктамалар бо лып, мөлдір кабыкшаның жоғары тактильді сезімталдығын калыптастырады. Мөлдір кабыкшаның үстін көзжас және конъюктивалық бездердің өнімдері ылғалдандырып тұрады да, ол көзді сыртқы әлемнің зиянды физикалык және химиялык ыкпалдарынан, бактериялардан қорғайды. Мөлдір кабыкшаның эпителийінің регенерациялык кабілеті жоғары болып келеді. Мөлдір кабыкшаның эпителийінің астында кұрылымсыз алдыңғы шекаралык табакша (lamina limitans anterior), калындығы 6—9 мкм боумен мембра насы орналаскан. Бұл ретсіз орналаскан коллаген фибриллаларынын — 12.2. Көру мүшесі 349 эпител иоциттердщ тіршіліпнің өнімінің гомогенді кабаты. Боу мен мембранасы мен эпителийдің арасындағы шекара анык байкалады, боумен мембранасының стромамен бірігуі елеусіз өтеді. Мөлдір қабықшаның меншікті заты (substantia propria cornea) — стромасы — гомогенді жұка дәнекер тіндік табакшалардан кұралған, олар өзара бұрыштай киылысып, бірак, дүрыс кезектескен және мөлдір қабыкдіаның үстіңгі бетіне па- раллельді орналаекан. Табакшалар- да және олардын араларында фибробласттардың бір түрі болып та- былатын, өсінділі жазык жасушалар орныққан. Табакшалар диаметрі 0,3—0,6 мкм болатын (әрбір та- бакшада 1000-ға жуык) коллаген фибриллаларының параллельді ор- наласқан шоғырларынан түрады. Жасушалар мен фибриллалар касаң кабыкшаның мөлдірлігін камтамасыз ететін гликозаминогликандарға (не- гізінен кератинсульфаттарға) бай негізгі затка ене орныккан. Стро- мадағы судың оңтайлы концентра- циясы (75—80%) арткы эпителийден натрий иондарының тасымалдану механизмімен тұрактандырылады. Мөлдір қасан кабыкшаның мөлдір емес склераға ұласуы мөлдір ка- быкшанын лимб (limbus согпеае) аймағында өтеді. Мөлдір кабык- шаның меншікті затында кан тамыр- лары болмайды. Қалындығы 5—10 мкм, артқы шекаралық табақша (lamina limitans posterior) — десцемет мембранасы , диаметрі 10 нм болатын, аморфты затка бата орнықтырылған коллаген талшыктарынан кұралған. Бұл әйнек тәрізді, сәулені күшті сындыратын кұрылым. Ол екі сырткы — эластикалық, ішкі — кутикулярлык кабаттардан тұрып, арткы эпителийдің туындысы болып табы- лады. Арткы шекаралык табакшаға тән ерекшеліктерге беріктік, химиялык агенттерге және мөлдір кабыкшаның жараларының ірінді экссудатының балкытушылык әсеріне резистенттілік жатады. жүктеу/скачать 74,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|