Эмбриология
с ы п ж а т а т ы н , ж ің іш к е л и м ф а с а н ы л а у л а р ы н а н к а л ы п т а с а д ы . М ө л д ір к а б ы к ш а , о н ы н
жүктеу/скачать 74,38 Mb. Pdf көрінісі
|
Гистология, эмбриология, цитологияАфанасьев 11
- Бұл бет үшін навигация:
- Ү ш т ік ж ү й к е н ің б ір і н ш і т а р м а ғ ы н а н ш ы ғ а т ы н н а з о ц и л и а р л ы к ж ү й к е н ің т а р м а ғ ы б о л а
| с ы п ж а т а т ы н , ж ің іш к е л и м ф а с а н ы л а у л а р ы н а н к а л ы п т а с а д ы . М ө л д ір к а б ы к ш а , о н ы н
к ұ р а м ы н д а б о л а т ы н ж ү й к е л ік а я к т а м а л а р ғ а б а й л а н ы с т ы , ж о ғ а р ы с е з ім т а л д ы к к а и е. Ү ш т ік ж ү й к е н ің б ір і н ш і т а р м а ғ ы н а н ш ы ғ а т ы н н а з о ц и л и а р л ы к ж ү й к е н ің т а р м а ғ ы б о л а т ұ р ы п , ү з ы н ц и л и а р л ы к ж ү й к е т е р , м ө л д ір к а б ы к ш а н ы ң ш е т к е р і а й м а ғ ы н д а о н ы ң іш ін е ө т іп , л и м б т е н б ір а з к а ш ы к т ы к т а д и х о т о м и я л ы к ә д і с п е н б ө л і н е о т ы р ы п , м и е л и н ін е н а й р ы л а д ы . Ж ү й к е л ік т а р м а к т а р к е л е с і ө р ім д е р д і к ұ р а й д ы : м ө л д ір к а б ы к ш а н ы н м е н ш ік т і з а т ы н д а , п р е т е р м и н а л ь д ы ж ә н е а л д ы ң ғ ы ш е к а р а л ы к т а б а к ш а н ы н а с т ы н д а — т е р м и н а л д ы , с у б б а з а л ь д ы ( Р а й з е р ө р і м і ) . К а б ы н у ү д е р іс т е р і к е з і н д е л и м б а й м а ғ ы н а н м ө л д ір к а б ы к ш а н ы н м е н ш ік т і з а т ы н а к а н к ы л т а м ы р л а р ы ж ә н е ж а с у ш а л а р ( л е й к о ц и т - т е р , м а к р о ф а г т а р ж ә н е т .б . ) е н е д і , б ү л о н ы ң к ө м е с к і л е н у і н е ж ә н е м ү й із д е н у і н е ә к е л іп , к ө з г е а к т ү с е д і. Алдыңғы камера мөлдір кабыкшадан (сырткы кабырғасы) және нұрлы кабыкшадан (арткы кабырғасы), карашык аймағында — көз бүршағынын алдынғы капсуласынан кұралған. Алдыңғы камераның бұрышынын ен шетінде кірпікшелі (цилиарлык) денешіктін аздаған жерімен біріге орналаскан, нурлы- мөлдір қабықшалық (камералық) бурыш (spatia anguli iridocornealis) аныкталады. Камералык (фильтрациялык деп аталатын) бұрыш дренажды аппарат- пен — шлемм каналымен ұштасып жатады. Камералык бұрыштың жағдайы сулы ылғалдын алмасуында және көз ішінің кысымының өзгерісінде үлкен қызмет аткарады. Бұрыштын жоғарғы ұшына сәйкес склерада сақина түрінде орналаскан науашык ( sulcus sclerae inlernus) өтеді. Науашыктын арткы шеті біршама калындап, склеранын айналмалы талшыктарынын (Швальбенің арткы шекаралык сакинасы) есебінен түзелтен, склералык үймек пайда бо лады. Склералык үймек цилиарлык денешіктің тіректік байламының және нүрлы кабыкшанын — склералык науашыктын алдынғы бөлігін толтырып 12.2. Көру мүшесі 351 туратын трабекулярлык аппараттың, бекитін жері болып табылады. Арткы бөлігінде ол шлемм каналын жауып тұрады. Бұрын кыркалы байлам деп кате аталған, трабекулярлык аппарат екі бөліктен: трабекулярлык аппараттың басым бөлігін алып жаткан, склеро- корнеалды (lig. sclerocorneale ), және екінші, одан гөрі нәзіктеу, ішкі жағынан орналасып, меншікті қырқалы байлам (lig. pectinatum ) болып табылатын — увеалды бөлігінен тұрады. Трабекулярлык аппараттын склерокорнеалдык бөлігі склералык топшыға бекиді, жарым-жартылай цилиарлык бұлшык ет- пен (Брюккенің бұлшык еті) ұштасып кетеді. Трабекулярлык аппараттын склерокорнеалдык бөлігі күрделі кұрылымы бар трабекулалар торынан кұралған. Жазык жінішке созынды болып табылатын әрбір трабекуланын ортасында коллаген талшығы өтеді, талшыкты сыртынан эластикалык талшыктармен шырмалып, бекітіле түскен және сыртынан арткы шекаралык табакшаның жалғасы болып келетін, гомогенді шыны тәрізді кабыкпен жабылған. Корнеосклералык талшыктардың күрделі өрілген шырмауынын араларында көптеген саңылау түріндегі бос кеңістіктер калады — фонтановтың кеңістіктері, олар мөлдір кабыкшаның арткы бетінен ұштаскан алдыңғы камераның эндотелиімен капталған. Фонтановтың кеңістігі склераның венозды синусының (sinus venosus scierae) кабырғасына — төменгі бөлігінде орналас- кан ені 0,25 см склеранын науашығына — шлемм каналына бағытталған. Кей жерлерде ол әрі карай бір өзекке бірігіп кететін түтікшелер катарына тарайды. Шлемм каналы ішінен эндотелиймен капталған. Онын сырткы жағынан кең, кейде варикозды кеңейген, күрделі косылыстар торын кұрайтын тамырлар шығады, олардан алдынғы және арткы камералардан сулы ылғалды терен ве нозды өрімге әкететін көктамырлар басталады. Көз бұршағы (lens). Бүл екі жағы да дөңес, мөлдір дене, онын пішіні көздің жакыннан және алыстан көруге аккомодациялануы кезінде өзгеріп тұрады. Көздін мөлдір кабыкшасы және шыны тәрізді денемен бірігіп, көз бұршағы негізгі сәуле сындырушы ортаны кұрайды. Көз бұршағының кисыктык ради усы 6 мм-ден 10 мм-ге дейін болып, сәуле сындыру көрсеткіші 1,42 кұрайды. Көз бұршағы калындығы 11 — 18 мкм мөлдір капсуламен капталған. Бұл эпителийдін базальды мембранасы, кұрамында коллаген, сулфатталған гли- козаминогликандар және т.б. болады. Көз бұршағынын алдыңғы кабырғасы біркабатты жазык эпителийден (epithelium lends) тұрады. Экваторға карай эпи- телиоциттер биіктей түседі және көз бүршағының өсінділі аимағын кұрайды. Бұл аймак көз бұршағының алдыңғы және арткы беттері үшін камбиалдык болып табылады. Жана эпителиоциттер көз бүріиағының талшықтарына (fibrae lends) айналады. Әрбір талшык алты кырлы призма түрінде болады. Көз бұршағынын талшыктарының кұрамында мөлдір нәруыз — кристаллин аныкталады. Талшыктарды бір-бірімен ерекше зат желімдеп тұрады, оның сәуле сындыру коэффициент! талшыктармен бірдей болып келеді. Орталыкта орналаскан талшыктар ядроларынан айрылады, кыскарып, бір-бірінің үстіне жапсарласып, көз бүршағының ядросын кұрайды. Бұршақкөзде, созылмайтын, радиалды орналаскан, бір жағынан кірпікшелі (цилиарлы) денешікке, екінші жағынан көз бұршағының капсуласына 352 12-Тарау. Сезім мүшелері бекігендіктен, кірпікшелі денешіктің бүлшыкетінің жиырылуы көз бүршағына берілуін камтамасыз ететін, кірпікшелі белбеушенің талшыктарының (zonula ciliaris ) көмегімен ұсталынып тұрады. Көз бүршағынын құрылысыныц зандылыктарын және гистофизиологиясын білу, жасанды көз бұршактарын жасап, клиникалык тәжірибеге олардың ауыстырылып салынуын кеңінен енгізу аркылы, көз бүршағының бұлдырлануынан (катаракта) зардап шеккен наукастарды емдеуге мүмкіндік берді. Шыны тәрізді дене ( corpus vitreum). Бұл көз бүршағы мен торлы кабыкшаның арасындағы кеңістікті толтырып тұратын, күрамында 99% су болатын, желе тәрізді мөлдір зат. Бекітілген препараттарда шыны тәрізді дене торлы күрылым түрінде анықталады. Шеткері аймактарында ол, ор- тасына карағанда, тығыздау болады. Шыны тәрізді дененің ішімен, көздің эмбрионалдык тамырлы жүйесінін калдығы болып табылатын канал, торлы қабыкшаның бүртікшесінен көз бүршағының артқы бетіне дейін өтеді. Шыны тәрізді дененің күрамында витреин нәруызы және гиалурон кышкылы, жа- сушалардан гиалоциттер, макрофагтар және лимфоциттер табылған. Шыны тәрізді дененің сәулені сындыру көрсегкіші 1,33 тең. жүктеу/скачать 74,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|