Эмбриология
жүктеу/скачать 74,38 Mb. Pdf көрінісі
|
Гистология, эмбриология, цитологияАфанасьев 11
- Бұл бет үшін навигация:
- Орын ауыстырып, мезенхиманы құрайтын жасушалар (11), өзгеше
- VIII деңгейі). Әр топта әр түрлі эмбрионалдық бастамалардан басталатын жасуша лар бар. Олар сәйкес араб цифрларымен белгіленген
| — ішектің және
онымен байланысты мүшелердің эпителийінің даму көзі). Ұрықтық эктодермада эпидермалдықжәне нейралдық бастамалар (3 және 4) детерминацияланады. Пре- хордалды табақшаның детерминациялану механизмі (2) осы уақытқа дейін айты- стар тудырады, сондықтан ол кестеде эпибласттың дифференциялануы барысын- да пайда болатын, бірақ белгілі бір урық жапырақшасының құрамына кірмейтін, ерекше тармақ ретінде белгіленген. Мезодермада келесі бастамалар детерми нацияланады: ангиобласт (5 — тамыр эндотелиінің даму көзі), сангвиналдық (6 — қанның пішіндікэлементтерініңдаму көзі), десмалдық(7 — гректілінен «десмос» — байланыстыру, біріктіру, дәнекер тіндерініңжәне гемопоэз тіндерінің стромасының даму көзі), миосоматикалық (8 — көлденең — жолақты қаңқалық булшық ет тінінің даму көзі), целонефродермалдық (9 — целом тыстауының, бүйректердің және жы ныс мүшелерінің эпителиінің, жүрек булшық ет тінінің даму көзі). Мезодермамен бірге хорда да қарастырылады, онда хордалды бастаманың детерминациялануы өтеді (10). Орын ауыстырып, мезенхиманы құрайтын жасушалар (11), өзгеше түспен белгіленген стрелкалармен көрсетілген. Тіндердің негізгі қызметтеріне сәйкес, олар төрт негізгі морфофункционалдық топтармен көрсетілген (кестенің VIII деңгейі). Әр топта әр түрлі эмбрионалдық бастамалардан басталатын жасуша лар бар. Олар сәйкес араб цифрларымен белгіленген келу) түрлерін ажыратады. Жалпы гистология тіндік деңгейдегі регенерация- ны қарастырады. Әр түрлі тіндердің калпына келу мүмкіндіктері бірдей емес. Физиологиялық жэне репаративтік регенерацияны ажыратады. Физиологиялык қалпына келу гендік деңгейде бағдарланады. Репаративтік регенерация жасушалардың кездейсок өлуінен кейін жүреді, мысалы, интоксикацияның (соның ішінде алкогольдік), тұрақты табиғи радиациялык фонның ыкпалының, организмге космостык сәулелердің әсерінің нәтижесінде. Физиологиялык регенерация кезінде жасушалар популяциясы үдайы жаңарып отырады. Дифференцияланып кемелденген жасушалардың өмірі шектелген, олар өз кызметтерін атқарып болғаннан кейін, апоптоз жолымен өледі. Жасушалар популяциясының азаюы ізашар-жасушалардың бөлінуі арқылы, ал кейінгілердің саны — бағаналы жасушалар есебінен толтырылып отырады. Мұндай тіндер жаңарып отырушы деп аталады. Мұндай тіндерге (басқадай көптеген тіндердің арасынан) көпкабатты терілік эпителий мен кан мысал бола алады. 124 5-Тарау. Жалпы гистологияның негізгі уғымдары Кейбір тіндерде жасушалардын белсенді көбеюі организмнін өсуі токтағанша жалғасады. Организмнін өсуі токтағаннан кейін де оларда аздифференцияланған жасушалардың сакталғанына карамастан, оларда енді әрі карай физиологиялык регенерация жүрмейді. Маманданған жасушалардын кездейсок өлуіне жауап ретінде аздифференцияланған жасушалар көбейе бастайды және популяциясы осы жолмен калпына келеді. Жасушалар по- пуляциясы калпына келген сон жасушалардын көбеюі кайтадан басылады. Мұндай тіндерді өсетін тіндерге жаткызады. Оларға тамырлардын эндотелиі, нейроглия, бауыр эпителиі мысал бола алады. Өсуі токтаған сон жасушалардын көбеюі жүрмейтін тіндер де бар. Мұндай жағдайда не физиологиялык, не репаративтік регенерациялар мүмкін емес. Ондай тіндер турақты ( орнықты ) деп аталады. Оларға мысал ретінде жүректін бұлшык еті мен меншікті жүйке тінін (нейрондардың жиынтығын) келтіруге болады. Ересек адамда мүндай тіндерде регенерация тек жасуша ішілік деңгейде ғана өтеді. Жоғарыда айтылған мәліметтер кыскаша 5.І-кестеде көрсетілген. 5.1-кесте. Тіндердін регенерациялык мүмкіндіктері жүктеу/скачать 74,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|