Эмбриология
4-Тарау. Жасуша туралы ілім (жалпы цитологияның негіздері) 4 .8 -су р е т. Десмосома: а — жасушада орналасуы; б — ультрақүрылымының
жүктеу/скачать 74,12 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 4 .9 -су р е т.
- Вакуолярлык жүйе Эндоплазмалык тор
| 70
4-Тарау. Жасуша туралы ілім (жалпы цитологияның негіздері) 4 .8 -су р е т. Десмосома: а — жасушада орналасуы; б — ультрақүрылымының схемасы. 1 — плазмолемма; 2 — десмоглеинді қабат; 3 — десмоплакин қабаты; 4 — аралық филаменттер. Д — десмосома; ПД — жартылай десмосома Синапстық байланыстар немесе синапстар (synapsis). Байланыстың бул түрі жүйке тініне тән және екі нейронның араларындағы маманданған кон такт аймағында, сонымен катар, нейрон және баска бір, рецептордың не месе эффектордың күрамына кіретін элементтің арасында да (мысалы, жүйке-бүлшык еттік, жүйке-эпителийлік синапстар) кездеседі. Синапстар — козуды немесе тежеуді бір бағытта ғана, бір элементтен екінші 4 .9 -су р е т. Саңылаулы (коммуникация- лык) байланыс: 1 — коннексон; 2 — плаз м олемм а элементке өткізуге маманданған екі жасушаның байланысқан бөліктері (10-тарауды караңыз). Вакуолярлык жүйе Эндоплазмалык тор Эндоплазмалық торды (эндо плазмалык ретикулум) 1945 жылы К. Р. Портер ашкан. Жасушаның вакуолярлык жүйесінің бүл ком понент! вакуольдердің, жазык мембраналық капшыктардың не месе түтікшелердің жиынтығы бо- лып, үш өлшемді мембраналык тор кұрайды. Тордың кұрамында түиіріиікті және туйіршіксіз бөлік- тер болып, кезектесе орналасуы мүмкін. 4.2. Жасушаның құрылымдык, компоненттері 71 Түіііршікті эндоплазмалык, mop (reticulum endoplasmicum granulosum) улыражұка кесінділерде тұйыкталған мембраналардан кұралған жайпактан- ған капшыктардан, цистерналардан, түтікшелерден тұрады. Цистерналардың диаметрі өзгеріп тұрады және кызметтік белсенділі- гіне байланысты 20 нм-ден бірнеше микрометрге дейін жетеді. Түйіршікті эндоплазмалык тордың мембраналарының ерекшелігіне олардын гиа- лоплазмаға караған беттерінде көптеген рибосомалардың болуы жатады (4. Ю-сурет). Түйіршікті эндоплазмалык тордын кұрылысы әр түрлі болады. Азмаманданған жасушаларға немесе метаболизм белсенділігі томен жасу- шалар үшін сирек және жеке орналасқан цистерналардың болуы тән. Егер жасушада түйіршікті эндоплазмалык торлардын жергілікті жиынтығы пайда болса, ол секреторлык нәруыздардын каркынды өндіріле бастауының белгісі. Мысалы, бауырдың жасушаларында және кейбір жүйкелік жасушаларда түйіршікті эндоплазмалык тор жеке аймакка жиналған. Ұйкы безінін жасуша ларында түйіршікті эндоплазмалык тор жасушанын базальды және ядро маңы аймағында бір-бірінің касында тығыз орныккан, реттелген мембраналык ци- стерналар түрінде аныкталады. Эндоплазмалык тордын мембраналарымен байланыстағы рибосомалар жасушадан сыртка шығарылатын («экспортта- латын» нәруыздар) нәруыздардың өндірілуіне катысады. Сонымен катар, түйіршікті эндоплазмалык тор жасуша ішілік метаболизмді кұрылымдауға кажетті және жасуша ішілік аскорытуға колданылатын, нәруыз-ферменттердің синтезіне де жауапты. жүктеу/скачать 74,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|