ҚҰЛЖАНОВА НӘзИПА (1887-
1934) – Кеңес өкіметінің алғашқы
жылдарында өзінің тәлім-тәрбиелік
ойларымен қазақ әйелдерінің ара-
сынан тұңғыш әлеумет өмірінде кө-
рінген кісінің бірі. Ол өткір журна-
лист, педагог-тәлімгер, екі тілде бір-
дей жазатын аудармашы, Шығыс ең-
бекші әйелдерінің І-съезін ұйымдас-
тырушылардың бірі, Орыс география
қоғамының Семей бөлімшесінің мү-
шесі еді. Ол 1902 жылы Қостанай-
дағы қыздар гимназиясын бітірген
соң Торғайдағы қыз балалар учили-
щесіне мұғалімдікке тағайындалады.
Н.Құлжанова 1904-1919 жылдар ара-
сында Семейдің мұғалімдер семина-
риясында оқытушы болып жұмыс іс-
тейді, 1920-22 жылдары Ақмолада әуелі
мұғалім, кейіннен уездік комитетте
жауапты қызмет атқарады, одан соң
Орынборда, 1923-1925 жылдары «Қы-
зыл Қазақстан» журналының жауап-
ты хатшысы, ал 1925-1929 жылдары
республикалық «Еңбекші қазақ» га-
зетінде редколлегия мүшелерінің бірі,
«Әйел теңдігі» журналының бөлім
меңгерушісі, кейіннен жауапты хат-
шысы қызметтерін атқарады. Оның
тәлім-тәрбиелік пікірлерi медицина
ғылымымен сабақтасып жатады. Бұл
жәйт «Бала күтімі», «Баланың өмірі-
не күн сәулесінің әсері», «Таза ауа
аса қажет», «Баланың аурулары»,
т.б. мақалаларынан жақсы байқала-
ды. Автор жаңа қоғамның белсенді
құрылысшыларын тәрбиелеуді жөр-
гекте жатқаннан бастауды ұсына ке-
ліп, өзі түйіндеген тұжырымның түп
негізі «Тәні саудың – жаны сау» дей-
тін халық даналығына саяды.
Құлжанованың ұстаздық, тәлімгерлік
тұлғасын таныта түсетін екі еңбегі
бар. Оның бірі – 1923 жылы Орынбор-
да шыққан «Мектептен бұрынғы тәр-
бие», екіншісі «Ана мен бала тәр-
биесі» (Қызылорда, 1927).
Қазақ қоғамы жағдайында жас ұр-
пақты тәрбиелеудің ғылыми астар-
лары әлі де болса айқындала қойма-
ған кезде Н.Құлжанованың осынау
тың жатқан істі өзіне зор міндет,
басты проблема етіп көтеруі – оның
асқан батылдығы да, бала тәрбиесі-
нің сан-салалы шараларын көрсете
алатын біліктілігінде еді. Аталмыш
еңбектерінде автор мектепке дейінгі
балалар мекемелерінің тарихын, олар-
дың отандық және шетелдік үлгі-
лерін сөз етумен бірге қоғамдық орта-
дан тәрбие алатын баланың жас ерек-
шелігіне қарай, оның қоршаған ор-
тасының ықпал-әсерінен туындай-
тын психологиялық өзгерістерді ке-
ңінен баяндайды.
Ғалым-педагог баланың жан тәрбие-
сіне әр жас кезеңінде әртүрлі тәрбие
беру керек екенін айта келіп, үш жа-
Достарыңызбен бөлісу: |