F S (5.2.8)  1  3  2  4  h 1  h 2  S

интегралды есептеу нәтижесін алуға болады. Егер 
F 
күш консервативті болса, материялық 
нүктенің тұйық жолдың
1
L
және
2
L
бөліктеріндегі істеген жұмыстары тең болуы керек (5.2.2-
сурет), яғни 
1
2
L
L
d
d
=


F S
F S
(5.2.9) 
5.2.2-сурет 
Интеграл шектерін орын ауыстырғанда оның таңбасы кері өзгеретіндіктен, (5.2.9) қатысты 
былай жазайық: 
( )
( )
( )
1
2
2
2
2
1
1
1
2
L
L
L
d
d
d
=
= −



F S
F S
F S
немесе
( )
( )
1
2
2
1
1
2
0
L
L
d
d
+
=


F S
F S
Алынған теңдікті консерватив күштің бастапқы (1) орыннан екінші (2) орынға, яғни 
1
L
жолы бойында, және (2) орыннан (1) орынға, яғни 
2
L
қайта оралу жолында істеген 
жұмыстарының қосындысы деп қарастыруға болады. Бұл теңдіктен математикалық 
мынадай нәтиже аламыз: 
0
L
d
=

F S
(5.2.10) 
Яғни, (5.2.10)-қатыс әрі консерватив күштер (күштердің потенциалдық өрісі) анықтамасы 
ретінде, әрі күштердің консервативтігінің критерийі ретінде қарастырылуы мүмкін: 
а
) 
егер кез келген тұйық траектория бойымен қозғалған нүктеге әрекет еткен 
күштің жұмысы нольге тең болса, ондай күш консервативті болады;
б
) 
күш консервативті болуы үшін, оның кез келген тұйық жолда істеген жұмысы 
нольге тең болуы қажет және жеткілікті.
Сонымен бірге консервативті күштер қатарына 
центрлік
және 
гироскоптық
күштер 
жатады. Консервативті бола алмайтын барлық басқа күштер 
консервативті емес 
деп 
аталады. Мысалы, оларға сырғанау үйкеліс күштері немесе газ (сұйық) ортада қозғалған 
денеге әрекет жасайтын кедергі күштері сияқты диссипативтік күштер жатады. Бұл күштер 
тек дененің орнына ғана емес, сонымен қатар салыстырмалы жылдамдықтарға да тәуелді. 
Мысалы, тұйық жүйелердегі кез келген қозғалыс кезінде диссипативтік күштердің жұмысы 
үнемі теріс таңбалы болады. 

жүктеу/скачать 3,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: