1 Ғылыми басылым Научное издание ҚР және тмд елдеріндегі ғылым
жүктеу/скачать 6,31 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Гульжан Руспаевна СУЕНГЕРЕЕВА, ГККП «Дом детского творчества», педагог дополнительного образования город Актобе, Республика Казахстан
- МОЯ ПЕДАГОГИЧЕСКАЯ ФИЛОСОФИЯ Аннотация
- Уланай Кошкарбаевна СУЛЕЙМЕНОВА, Қармақшы аудандық білім бөлімінің № 274 орта мектебі, қазақ тілі мен әдебиеті пән мұғалімі
- Қазақстан Республикасы ЖАҢАШЫЛДЫҚ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚАЖЕТТІЛІГІ
- Технологияның тиімділігі.
364 Sebba, J. and Robinson, C. (2010) Evaluation of UNICEF UK’s Rights Respecting Schools Award. Final report [Online]. Available at:
https://www.unicef.org.uk/Documents/Education- Documents/RRSA_Evaluation_Report.pdf (Accessed: 15 April 2015). SPED (2010) The State Program of Education Development in the Republic of Kazakhstan for 2011-2020. Available at: http://www.edu.gov.kz/en/state-program-education- development-republic-kazakhstan-2011-2020 (Accessed: 20 August 2015). Thomas, G. (2013) How to Do Your Research Project: A Guide for Students in Education
UN
(n.d.) Treaty Collection [Online]. Available at:
https://treaties.un.org/Pages/showDetails.aspx?objid=08000002800007fe (Accessed: 15 April 2015).
Бұл зерттеу, Оқушы Дауысы идеяларын қолдайтын, теориялық аспектілерге және осындай бастамаларды практика жүзінде іске асыруға байланысты жаңа көзқарас бере алады. Әсіресе посткеңестік Қазақстанның тарихи және мәдени даму жолында бұл идеялар осы тұрғыда салыстырмалы түрде жаңа және нашар зерттелген болып табылатынын ескерсек, осы зерттеу аса маңызды екені ақиқат. Бұл мақала, Назарбаев Зияткерлік мектептерінің біріндегі мұғалімдер мен оқушылардың арасындағы қарым- қатынасты және олардың Оқушы Дауысы туралы идеяларын көрсететін ғылыми- зерттеу диссертацияның салдарынан шыққан нәтижесі болып табылады.
Гульжан Руспаевна СУЕНГЕРЕЕВА, ГККП «Дом детского творчества», педагог дополнительного образования город Актобе, Республика Казахстан МОЯ ПЕДАГОГИЧЕСКАЯ ФИЛОСОФИЯ Аннотация Маленькие почемучки – кто они? Чтобы найти подход к каждому, понять, как учить именно этого ребенка, нужно сначала изучить его. Секрет детской любви прост: они открыты и простодушны и для меня лучшая награда – их радостная улыбка. В эссе отражено моё педагогическое кредо, моё отношение к детям и к жизни, и в этом я нахожу ключи от счастья.
Прошло уже семнадцать лет! Нет, не прошло, а пролетело! Мне нравится моя работа. Многие спрашивают: «А что там может нравиться, вы относитесь к дополнительному образованию и всё такое?», да, может мы и дополнительное, зато ребята приходят в детское творческое объединение добровольно, сами, по собственному желанию и это, я считаю, большой плюс. Они готовы к творческим делам и порой делают такие замечательные работы, когда и не подумаешь, что это сделал ребенок восьми лет. Самое интересное - готовиться к занятиям: придумывать для малышей из начальной школы что-нибудь сказочное, искать для ребят чуть постарше что-то новое (они ведь подчас знают больше нас). Мне нравится начинать урок с улыбки, доброжелательным и теплым приветствием. Это помогает и мне, и ребятам быстрее настроиться на работу. Как иногда удивляют малыши своими мудрыми рассуждениями! Как тщательно мои юные краеведы готовятся к моему занятию, придумывают вопросы по теме и ищут ответы на них, а потом задают мне эти
ҚР және ТМД елдеріндегі ғылым және білім беру жүйесінің өзекті мәселелері Актуальные проблемы науки и системы образования РК и в странах СНГ
365 вопросы на уроке. Они научили меня быть всегда готовой к непредвиденным ситуациям, к неожиданным вопросам моих почемучек. А как поначалу было нелегко с ребятами постарше! Порой на уроках они задавали такие каверзные вопросы, а потом с интересом наблюдали, как же я на них отвечу, будто проверяли меня. Но сейчас они ко мне прислушиваются. Думаю, я выдержала проверку. Для меня до сих пор все в новинку: каждый урок как частичка большой мозаики. Постепенно, очень медленно, складывается картинка моей педагогической философии. Что будет на этой картине? На сегодня я поняла: нужно учить всех, обучая каждого. А все мои воспитанники такие разные! Чтобы найти подход к каждому, понять, как учить именно этого ребенка, нужно сначала изучить его. Я наблюдаю за ребятами во время урока и на перемене, пытаюсь понять, что интересно каждому из них, какие задания им нравится выполнять, а какие - вызывают затруднения. Знаю ещё, что у одних детей преобладают социальные мотивы, а у других - учебные; кого-то надо похвалить, а кого-то - призвать к долгу и ответственности. Это помогает построить занятие так, что каждому ребенку на уроке будет интересно, каждый получит задание, с которым справится. Успешность ребенка важна для его самореализации, самовыражения. Каждый урок – маленькая победа над собой. И я чувствую радость ребенка, когда у него все получается, и радуюсь вместе с ним. Его успех – это результат моей работы! Как сложную тему объяснить простым понятным языком? Я экспериментирую, пробую разные приемы: уложить объемный материал в емкую, но сжатую схему, составить алгоритм выполнения сложного задания, подобрать иллюстрирующие яркие, запоминающиеся примеры. Оказывается, чтобы быть педагогом дополнительного образования, недостаточно хорошо знать свой предмет. Самое главное - научиться эти знания передавать, а в идеале - научить детей добывать эти знания самостоятельно, направляя их, подсказывая верный путь. Для этого нужно быть очень чутким, терпеливым, тактичным, быть профессионалом своего дела. Сколько моральных сил требуется мне, чтобы всегда оставаться невозмутимой, спокойной и в то же время требовательной и строгой. С каждой новой встречей со своими воспитанниками я нахожу новые задачи, а потом ищу пути их решения, и работать с детьми становится еще интереснее. Эта работа является смыслом, частью нашей жизни. Наша профессия отличается тем, что мы должны успевать за временем. Тем не менее, я знаю точно, что, невзирая на время, я буду проносить через свою педагогическую деятельность мысль Л.Н. Толстого «Если учитель имеет только любовь к делу, он будет хороший учитель. Если учитель имеет только любовь к ученику, как отец, мать, он будет лучше того учителя, который прочел все книги, но не имеет любви ни к делу, ни к ученикам. Если учитель соединяет в себе любовь к делу и к ученикам, он - совершенный учитель».
ХХІ ғасырда біздің еліміз ғаламдану және жаһандану процесіне көшуде. Осы процессті жандандырып дамытуда жас ұрпақтың білімі мен біліктілігі орасан зор роль атқарады. Сондықтан қазіргі таңда жаңашыл мұғалімдерге сапалы және инновациялық ҚР және ТМД елдеріндегі ғылым және білім беру жүйесінің өзекті мәселелері Актуальные проблемы науки и системы образования РК и в странах СНГ
366 технологияларды меңгеру – қазіргі заман талабы. Білім сапасын көтеруде инновациялық технологияларды дұрыс және сауатты қолдану жылдан жылға күрделі және өзекті мәселеге айналуда. Қазіргі оқытудың жаңа педагогикалық технологияларын меңгермейінше, сауатты, жан-жақты білгір маман болу мүмкін емес. Жаңа педагогикалық технологияны меңгеру мұғалімнің зейін-зерделік, кәсіптік, адамгершілік, рухани және тағы басқа да көптеген ұстаздық қабілетінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие үрдісін жүйелі ұйымдастыруына көмектеседі.
Қазіргі жеделдету, демократияландыру жағдайында Қазақстан Республикасында басты міндеттердің бірі ұлттық ерекшеліктерді еске алып, жастарға терең білім мен тәрбие беру ісін одан әрі дамыту және жетілдіру білім беру министрлігінен, ойлай білу мүмкіндігін жетілдіру, сонымен қатар әр адамның кәсіби біліктілігін, іскерлігін арттыру әділетті қоғамның міндеті болып табылады. Міне, осы тұрғыдан қоғамға жан-жақты білімді, жоғары мәдениетті, жұмысты шығармашылықпен шыңдай білетін жеке адам қажет. Егер бұрынғы жағдай ескеріліп, сол кезеңдердегі материалдар пайдаланылса, экспериментті қайталап жүргізу тиімді нәтиже бермейді. Себебі, педагогикалық процесте және кейбір сыртқы факторлар да әсер етеді. Міне, осы тұрғыдан қарағанда, ғылыми педагогикалық зерттеу әдістері баланың денсаулығына зиян келтірмейтіндей және оқу-тәрбие процесін жетілдіру бағытында қолданылуы қажет. Әрбір өсіп келе жатқан ұрпаққа тәлім-тәрбие беру, олардың рухани жаңарып жандануына тірек те, тетік те болатын мектеп екендігі бәрімізге белгілі. Жалпы білім беретін қазақ орта мектебі – көп ұлтты республикамызда үздіксіз білім беруді жүйелі түрде жүзеге асырудың ұлттық мектептерді дамытудың негізі. Сондықтан, қазақ мектептері оқу-тәрбие үдерісін ұлттық ерекшеліктерге сай ұйымдастыратындай, білім мазмұнын деңгейі халықаралық деңгейден кем болмайтындай, білім берудің әдіс- тәсілдері мен технологиялары өскелең өмір талабына сай болуы тиіс. Бүгінгі таңда білім берудің ұлттық жүйесі өте маңызды, қарқынды өзгерістердің сатысында тұр. Қазіргі кезде қоғам дарынды, қабілетті адамдарды қажет етеді. Сондықтан да қазіргі уақытта мамандық атаулының барлығын дерлік біліктілікті, ептілікті ерекше ой қызметін ғана емес, мектеп ұжымын үлкен жауапкершілікті, қызу белсенділікті талап етеді. Үздіксіз жаңалық енгізу білім беру мекемелерінің, соның ішінде жалпы білім беретін мектеп жұмысының дамуының ең басты факторы болып отыр.
Инновацияның мәні неде және оның қажеттілігі қандай себептермен түсіндіріледі? Бірінші кезекте инновацияның өмірге енуі мектептің өзінің жұмыс істеуіне себепші болатын ішкі жағдайларға байланысты: Инновацияның қажеттілігі сыртқы себептерде де анықталады, ол мынадай бірқатар себептерге байланысты: адамдардың мұқтаждылығын қамтамасыз ету қажеттілігі, мектеп оқушыларының білімге, дағдыға, шеберлікке деген ұмтылысы, жоғары сапалы білім алуда жеке тұлғаның дамуы, демек, жаңалықтың ену қажеттілігі білім алуға деген коньюктураның (бір нәрсеге әсерін тигізетін жағдайлардың кездесуі) мұқтаждығынан пайда болады. Ол сұраныс пен ұсыныс аралығындағы қатынас пен жалпы білім беруге дайындық деңгейімен педагогика қызметкерлерінің кадрлық әлеуметімен және басқа да факторлармен анықталады. Технологияны ұйымдастыруды үнемі жаңғырту жағдайында ұстап тұрып қана мектеп өз бағытын насихаттай алады. Бүгінгі білім беру аясы бәсекеге түсіп тұр. Тұтынушылардың дайындық деңгейіне деген талаптары өсуде. Осындай кезеңде өз өмірін сақтап қалуы үшін мектеп үздіксіз өз қызметін жақсартуға және қайта құруға, оқу-тәрбие үдерісін жетілдіруге мәжбүр. Білім беру қоғамдық әрекет ретінде қоғамда ҚР және ТМД елдеріндегі ғылым және білім беру жүйесінің өзекті мәселелері Актуальные проблемы науки и системы образования РК и в странах СНГ
367 өзгеріс ізін қалдырады. Білім беру жүйесінің даму деңгейі қоғамдық дамудың белгілі дәрежесі немесе салдары деп айтуға болады. Дегенмен, кері байланыс та бар. Білім беру жүйесінің өзі қоғам мен оның дамуына ықпал етеді. Осы тұрғыдан қарайтын болсақ, білім берудегі бетбұрыс қоғамның болашақ дамуының тек қана салдары болып қана қоймай, қажетті шарттары да болып табылады.
Әрине, педагогикалық инновацияның бір бөлігі ғана тек белгілі қоғамдық қатынастарда нақты ақиқат дүниеге айналады. Мысалы, ізгілендіру үдерісінің дамуының негізгі шарты қоғамдағы саяси қайта құрулар және оның жұмыс істеу экономикалық механизмінің өзгерісі болып табылады. Дегенмен, білім беру үдерісінің педагогикалық сұрыпталуының негізгі кемшілігі осы саланың қызметкерлері арқылы қалыптасады. Бұл өзгерістің ішкі таза педагогикалық бөлігі іспетті, сол әлеуметтік жағдайдың базасында, қоғам өзі құрып алған экономикалық саяси құрылымында арттырылады. Мамандардың көрсетулері бойынша экономика мен ғылым саласындағы барлық ірі жаіңалық енгізулер АҚШ-тың еншісіне тиіп отыр. Педагогтардың жаңа идеяларын былайша қорытындылауға болады:
Идеялар айқын мақсатты көздеген және оларды жүзеге асыру мен тарату тәсілдері қалыптасқан жағдайда ғана сәтті инновация бола алады;
Педагогтардың идеясы, ойлап шығарулары мен ашулары сияқты кез келген инновациялық қызметтердің нәтижесі. Мектептер мен педагогика ғылымдарының прогрессивті дамуына ықпал етуі керек. Жалпы, білім беруде енгізілген жаңалық тек педагогикалық қана емес, ол қоғамдық та мәселе болып табылады, білім беру қызметі қоғам үшін ерекше ықылыс білдіріп, балалар үшін бұл саладағы жаңалыққа қоғамның мүдделі екенін айтуымыз керек. Білім берудегі жаңалық пен қоғамдағы жаңалық бір ғана мақсатты көздейді. Олар даму мен прогрестің қабілетін арттыруы қажет. Қазіргі таңда білім беру жүйесіндегі инновацияны енгізу, қабылдау мен жетілдірудегі тоқтаусыз үдеріс ретінде, күнделікті білім беру қызметкерлерінің бөлігі ретінде қарауды талап етеді. Білім беру жүйесінің құрылымының өзі қоғам үшін, өмір сүріп отырған деңгейінде сақтап қалу үшін оның тамыры табиғатта, біздің қоғамның негізінде жатқанын түсіну керек. Дәл осы себептен қоғам құрылымындағы әрбір маңызды өзгеріс өзімен бірге білім беру жүйесінде жаңалыққа тартады. Педагогикалық инновациялар білім берудің ішкі жүйесіндегі адамдар қызметінің нақты нәтижесі болып табылады. Сонымен қатар білім беру саласында болып жатқан өзгерістердің барлығын инновацияларға жатқызуға болмайды.Бұл дұрысында білім берудің басқару саласындағы инновация. Кең ауқымда инновациялық қозғалыс – қайта құру үшін, яғни қажетті құбылыс. Оның өмірде болуы қайта құруды жасаудың негізгі әлеуметтік шарты ретінде көрінеді. Бұл қозғалыс қайта құрудың жүзеге асырудың шарты ғана емес, оған дайындық құралы болып та табылады. Ғылыми педагогикалық зерттеу әдістері, әрбір ғылым өзінің дербес әдіснамасын зерттеу әдістерін жасайды. Педагогиканың да өзіне тән ғылыми зерттеу әдістері бар. Бұл әдістерді зерттеуші әрбір педагогикалық құбылыстың ерекшелігіне сәйкес қолданады. Тәрбие мен оқытудың нәтижесі тек қана мұғалімнің тиімді әдістерді қолдана білуі мен педагогикалық шеберлігіне байланысты емес, ол оқушылардың қабілетіне, жан-жақты дамуына және осы сияқты толып жатқан факторларға байланысты. Басқа дәл ғылымдарға (физика, матеметика, химия) қарағанда педагогикалық құбылыстарды зерттеудің өзіндік ерекшеліктері бар. Мысалы, дәл ғалымдар бойынша экспериментті қайталап жүргізуге болады. ҚР және ТМД елдеріндегі ғылым және білім беру жүйесінің өзекті мәселелері Актуальные проблемы науки и системы образования РК и в странах СНГ
368 Көптеген уақыттар желісінде технология түсінігі педагогикалық ұғымдар қорынан тыс қалып келеді. Шынайы мәні (шеберлік жөніндегі ілім) педагогикалық міндеттерге педагогикалық процесті сипаттау, түсіндіру, болжау, жобалау сай келсе де, ол технократиялық тіл элементі ретінде қалыптастырылды. Педагогикалық технология – бұл педагогикалық әрекеттер табысына кепіл болардай қатқыл ғылыми жоба, әрі сол жобаның дәл жаңғырып іске асуы. Педагогикалық технология – кешенді бірігімді процесс. Ол өз құрамына адамдарды, идеяларды, құрал-жабдықтарды, сонымен
бірге жоспарлау, қамсыздандыру, бағалау және білім меңгерудің барша қырлары жөніндегі проблемалар шешімін басқаруды қамтиды. Педагогикалық технологиялар көп түрлі болуына қарамастан, олардың іске асуының екі ғана жолы бар. Біріншісі – теориялық негізінде орындалуы. Екіншісі – тәжірибемен жүзеге келуі. Сонымен технология астарында не жатыр? Мұндай ғылымдық мәні бар ой жаңалықты емес. Кезінде оны Е. А. Каменский дәріптеген болатын. Ұлы педагог, ғұлама XVI ғасырда-ақ оқудың технологиялық болатынын уағыздап, оның мүлтіксіз, тиімді нәтиже беретінін және жолдарын іздестіріп бақты. Оның технологиясы бірқатар маңызды да ұнамды тараптарымен еленген. Олар үнемділігі, күрделі материалды түсінуді жеңілдетуі, білім-тәрбие процестерін қамтамасыз етуі, ұсынудың жаңа тәсілдерін пайдалануға икемді келуі. Қазіргі таңда технологиялардың түрлері өте көп. Оның ішінде қашықтан оқыту технологиясы тиімді қолданыста. Бұл осы заманғы телебайланыс, электронды пошта, теледидар, интернет жәрдемімен оқу мекемесіне қатыспай-ақ білімдену қызметтерін пайдалану үшін қажет. Білім – теңіз, оның тереңіне құпиясын ашатындар ғана бойлай алмақ. Ондай адамдарды дайындайтын, білім, тәрбие беретін, бала жанының бағбаны – мұғалім. Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде мұғалімдердің инновациялық іс-әрекетінің ғылыми педагогикалық негіздерден меңгеруі – маңызды мәселелердің бірі. Инновациялық оқытудың негізі – жаңалықты ашу, ноы игеру және өмірге енгізу. Инновациялық оқытудың басты қағидалары:
Тірек сигналдар, сызбалар;
Танымдық іс-әрекет;
Шығармашылыққа баулу;
Нәтиженің мәнділігі. Қазіргі білім беру жүйесін технологияландыру арқылы оқытудың негізгі мақсаты:
Қоғамның даму кезеңдеріне сай оқыту;
Баланың жеке бас белсенділігін қалыптастыру;
Информатикалық сауаттылыққа баулу;
Демократияландыру құқығын меңгеру. Ал оқыту технологиясының негізгі салалар:
Дәстүрлі оқыту;
Жаңаша оқыту;
Болжамдық оқыту. Технологияның маңыздылығы нақты дәрежеге бағытталған мақсаттар жүйесін жобалай отырып, белгіленген уақытта оқушылар білім-білігінің сапасын көздеген деңгейге көтеруге мүмкіндік береді. Технологияның тиімділігі. Педагогикалық технологияны қолдану оқушылардың сабаққа деген жауапкершілігін, қызығушылығын, ынтасын, белсенділігін арттырады. ҚР және ТМД елдеріндегі ғылым және білім беру жүйесінің өзекті мәселелері Актуальные проблемы науки и системы образования РК и в странах СНГ
369 Мұғалімге оқушылардың жас және дербес ерекшеліктерін, жалпы сыныптың білім деңгейін ескере отырып, оқу процесін тұтастай қалыптастыруға шектелген уақытты ұтымды пайдалануға мүмкіндік береді. Осы тұрғыда бүгінгі күні жаңа технологияны қолдану арқылы білім беруді жас ұрпақтың бойына сіңіре отырып, қоршаған ортаны қорғау арқылы экологиялық тәрбие беруді ұстаздардың басты міндеті болып отыр. Ол үшін әрбір ұстаз үнемі шеберлігін арттырып отырмаса, баланың білім деңгейінің дамуы төмендейді. Осының бәрі бір күннің әрекеті емес, оған біраз уақыт қажет. «Ұстаздық ету уақыт ұту емес, өзгенің бақытын аялау, өзінің уақытын аямау» деп Ж. Ж. Руссо тауып айтқан. Білім беру мекемелерінің қазіргі жаңа құрылымы мен оқытудың жаңа мазмұны мұғалімдер қауымына жаңаша іскерлік пен жаңа технологияны ендіру міндеттерін шешуде талап етуде. Оқу Оқу әрекеті баланың жалпы қабілетін дамытса, шығармашылық әрекет нақты жағдайды шешу барысында нәтижеге жеткізетін қабілеттерін дамытады. Оқушыларды шығармашылық жұмысқа баулып, олардың белсенділіктерін, қызығушылығын арттыра түсу үшін әр түрлі әдіс-тәсілдерді қолдануға болады. Жаңа буын оқулықтары ұстаздардан шығармашылық пәнге деген ізденушілік жаңашылдықты талап етеді. Оқушыларға білім беру жүйесін терең әрі тиянақты беру үшін оқыту әдісін жетілдіру – әр ұстаздың негізгі міндеті. Ойын – балалар үшін күрделі әрекет. Балалар білімді ойын арқылы да ала алады. Сабақтағы ойын арқылы білімін шыңдап, ой-өрісін кеңейте алады. Ал ойынның өз мақсаты, жоспары, тәрбиелік мәні, қажетті заттары, ерекшеліктері болады. Баланың жас ерекшелігіне, зейініне сай ұйымдастырылған ойындар баланың ақылын, дүниетанымын кеңейтеді, мінез-құлқын, ерік-жігерін қалыптастырады және де сабаққа деген қызығушылығын арттырады. Оқушылардың сабаққа деген белсенділігі мен қызығушылығын қалыптастырудың жолдары сан алуан. Сондықтан қандай да бір пән болмасын, сол пәнге деген қызығушылығын, белсенділігін қалыптастыруды тудыру жолдары, шарттары мен қолданылатын жұмыс түрлерін жинақтап көрсетуге болады. Қазірге кезде инновациялық технология жаңаша оқыту технология ауқымында халықаралық ынтымақтастықты дамыту барысында негізгі жетістіктерге қол жеткізеді. жүктеу/скачать 6,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|