Айтыс II том
Тоқсұлу:
Жігітім, байлық айтып, босқа таспа,
Жарасар, әзіліңіз асыл жасқа.
Кедейдің тыраштары толып жатыр,
Түзде мырза, жарымас ішер асқа.
Сарышолақ:
Егінші атыздарың миялаған,
Сұлу қыз, сөзің шебер қиялаған.
Көңілімде бір сөз бар тасаланған,
Ала қаздай ін түбінде ұялаған.
Тоқсұлу:
Қаршыға қияласа, құсқа түсер,
Кедейдің осы кез ғой шіреп ішер.
Малыңмен несін маған мақтанасың,
Көжем жақсы тыныштықпен үрлеп ішер.
Сарышолақ:
Егінші майды көрсе, жаланатын,
Шықпаған мешкей деген жаман атым.
Ұрысқа шеберсің-ау, о, сұлу қыз,
Дүние үшін қисық жолға бара алатын.
Тоқсұлу:
Шыққан жоқ ұрысқақ деп жаман атым,
Жақсы еді есендік пен саламатың.
Майды айтып [сен несіне] шылқып тұрсың,
Білсеңіз, Құранға шығып нан алатын.
Сарышолақ:
Ел едік талайлардан алға озған,
Жетем деп, нелер жүйрік мойнын созған.
Өлең сөз бірге өскен құрдасымдай,
Қыз көрсе, екіленіп, арқам қозған.
Тоқсұлу:
Көшесің су жағалап азып-тозып,
Жанжалға жүрген шығар арқаң қозып.
Отырсаң егін айдап, бақша салып,
Қала салған, білсеңіз, орыс – озық.
94
Қазақ өнерінің антологиясы
Сарышолақ:
Сөзімнің түйіні бар зергердей,
Қаңғуға біздің қазақ ерінер ме-ей?!
Тыншулап бір жерлерді мекен етсе,
Бір пәле барлығына көрінердей.
Тоқсұлу:
Қазақтың жері ұшан, шексіз қиян,
Қоныс тепсең болады құстай ұяң.
Маңғазсып мал жиғанға мәз боласың,
Мақтаншақ сол мінезді қалай тиям?
Сарышолақ:
Айтқаның әр қазақтың қанында бар,
Көбінің жақсылыққа іштері тар.
Орыстар мекен салып, қарашекпен иемденді
Қол жая сұрағанды етпейді ар.
Тоқсұлу:
Құдайым сақтасын тілемсектен,
Не күттің жарымаған келімсектен?
Басында ақылы бар тау қопарар,
Ісі жоқ сақтасыншы өзіңдей еріншектен.
Сарышолақ:
Жердің де ат жүрдірмес кебірсегі,
Адамның басын жұтар еріншегі.
Елімде батырлар көп, жауға шабар,
Қазақтың озып жүр ғой көңілшегі.
Тоқсұлу:
Көңілшек пен еріншек – ағайынды,
Не айтып, өзіңізге жағайын-ды?
Батырлықты не қыласың бас кететін,
Егін салып, сынасайшы талайыңды.
Сарышолақ:
Салар ем егініңді сынар болсаң,
Отырып, жай салмаққа құмар болсаң.
Жер жайын сен білерсің дән егетін,
Көңілден топ алдында шығар болсаң.
|
