организм ауырып сауыққанда қалыптасады. Табиғи түрде жүре пайда болған
жасанды түрде жүре пайда болған (вакцина егілгеннен кейінгі) иммунитет-
21
Белсенді иммунитет жұқпалы ауру не вакцина егу нәтижесінде пайда
болады. Оның қалыптасуына организм белсенді қатысады. Организм неғұрлым
қатты ауырып сауықса, иммунитет соғұрлым ұзақ сақталады. Сондықтан вакцина
еккеннен кейін жүре пайда болған белсенді иммунитет (бұл жағдайда күшті
симптомсыз ауырып сауығады), осындай табиғи иммунитетке қарағанда ұзақ
сақталмайды. Мысалы, сальмонеллезге қарсы вакцина 6 айға жуық мерзімге,
сібір жарасына қарсы вакцина 1 жылға жететін иммунитет жасайды. Белсенді
иммунитет жасауға 10-14 күн қажет.
Енжар иммунитет организмге дайын қорғау заттарын-антиденемен енгізу
нәтижесінде жасалады. Антиденелер өздігінен ауырып жазылған не вакцина
егілген жануар қанының сарысуында болады.
Гипериммунды қан сарысуларын көп мөлшерде биологиялық фабрикаларда
алады. Ол үшін арнайы дайындалған өнім мөлшерін бірте-бірте көбейте отырып
алдымен өлген микробтарды, содан кейін уытты микробтарды не олардың
токсиндерін енгізеді. Жануарларды осылай бірнеше рет иммунитеттеу
нәтижесінде қан сарысуында сол қоздырушының өзіне қарсы ерекше
антиденелер (иммуноглобулиндер) жиналады. Гипеиммунизация бірнеше
аптадан бірнеше айға дейін созылуы мүмкін.
Енжар иммунитет қан сарысуын еккеннен кейін бірнеше сағаттан соң
біліне бастайды, бірақ оның ұзақтығы 7-10, кейде ең ұзақ болғанда 20 күнге
созылады. Табиғи енжар иммунитет анасынан тұқым орны (шу) не уыз арқылы
іштегі ұрыққа-өтуі мүмкін. Мысалы, тууына бір ай қалғанда сиырға
сальмонеллезге қарсы вакцина ексе, бұзау бұл ауруға әлде қайда төзімді
келеді.Бұл анасының антиденелері бұзау организміне өткенін көрсетеді.
Организмде қоздырушы қалмағанда және қайта ауруға шалдықпау қабілеті
сақталғанда иммунитет стерильді болады. Стерильді емес, немесе инфекциялық
организмде қоздырушы қалады, ол жойылысымен ауруға төзімділік те
жойылады.
Достарыңызбен бөлісу: