Алматы №1 (135) 2012
жүктеу/скачать 4,15 Mb. Pdf көрінісі
|
| 200 ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы. №1(135).2012
заманда Германиядағы Т‰ркітану Институт- тары өз жұмысын жалғастыруда. Франциядағы Т‰ркітану ғылымы. ХІХ ғасырда Франциядағы Шығыс тілдері мектебі т‰рік тілін ‰йретуде маңызды рөл атқарды. Франция т‰ркітанушылары Османтану ала- ңында зерттеулер ж‰ргізіп қана қоймай, Орта Азия (Шағатай) және Шығыс Т‰ркістанда жа- зылған еңбектерді де зерттеп, Франциядағы Т‰ркітанудың зерттеу кеіңістігін кеңейтті. Франция т‰ркітанушылары Батыс Еуропада алғашқы болып шағатай тілінде жазылған ең- бектерді зерттей бастады. Шағатай тіліндегі еңбектің алғашқы сөздігін Француз ғалым- дары басып шығарды, олардың қатарына Т. Зенкердің жариялаған сөздігін айтуға бо- лады. Сонымен қатар т‰ркі сөздіктері сала- сында Киеффер және Бианчинің сөздігінің орны ерекше. Амеди Джоберттің (1774-1847) т‰рік тілінің грамматикасын зерттегенін атап өту қажет. Дж. Дени болса т‰рік тілінің фоне- тикасы мен грамматикасына арналған бірқа- тар еңбек жариялады. Әрине, бұл еңбектер Франциядағы Т‰ркітанудың қажеттіліктері мен мақсаттарын анықтайды. Осылайша Фран- циядағы т‰ркітанудың негізгі бағыты анықта- лып отыр. Тіл зерттеулері, соның ішінде сөз- діктер, грамматика және фонетика мәселеле- ріне тоқталған [2; 35-37]. Б‰гінгі таңда Францияда Т‰ркітану бөлім- дері ‰ш қалада: Париж, Страсбург және Аукс ен Провенсте дамыған. Бұл Университеттерде Т‰ркітану зерттеу институттары да құрылған. Т‰ркітану мәселелерін зерттейтін Франция ғалымдары Т‰ркітану зерттеулерін жетілдіру ‰шін Fr. Association ұйымын құрған. Бұл ас- социация көптеген жылдар бойы Turcica жур- налын шығарып келеді [8; 115-119]. Осы берілген қысқаша мәліметтерден қорыта келе, Еуропадағы Т‰ркітанудың негізгі ‰ш бағыты анықталды: 1. Практикалық Т‰ркітану (Германия, Фран- ция, Ұлыбритания, Голландия сияқты мемле- кеттерде т‰рік тілін білетін аудармашыларға қажеттілігінен пайда болған т‰ркітану); 2. Субъективті Т‰ркітану (Ресей, Иран және Қытай мемлекеттерінің ішіндегі Т‰ркі халықтарының санымен т‰сіндірілетін бағыт); 3. «Романтикалық Т‰ркітану» (Венгр және Фин халықтарының өз тарихын, өткенін, ті- ліндегі т‰ркі сөздерінің бар болу себебін зерт- теу мақсатында қалыптасқан бағыт). Еуропада Т‰ркітану қандай мақсатта бас- талса да, қандай себеппен қалыптасса да б‰- гінгі таңда өз жалғасын тауып келе жатырған ‰лкен ғылыми сала. Б‰гінгі таңда Еуропадағы т‰ркітанудың зерттеу алаңының шекарасы кеңейе т‰суде. Әрине, бір мақалада Еуропа- дағы т‰ркітануды қамту, тақырыпқа байла- нысты жарияланған еңбектердің тізімін беру м‰мкін емес. Дегенмен, кейбір Еуропа мемле- кеттеріндегі т‰ркітанудың негізгі бағыттары мен т‰ркітанушылар есімдері және олардың еңбектері қысқаша қамтылды. ____________ 1. Tьrk Ansiklopedisi. – Ankara: Milli Eğitim Basımevi, 1983. – S. 434-436 2. Eren H. Tьrklьk Bilimi Sцzlьğь I. Yabancı Tьrkologlar. – Ankara: TDK, 1998 3. Sadoğlu H. Tьrkiye’de Ulusзuluk ve Dil Politikaları. – İstanbul, 2003. – S. 111-112 4. Palezcek G.R.(аударған Bulut L.) Avusturya’daki Tьrkoloji Зalışmaları// Yeni Tьrkiye. – 2002. - №43. – S. 52-56 5. Zimonyi I. Macaristan’daki Tьrkoloji Зalışmaları// Yeni Tьrkiye. – 2002. - №43. – S. 46-48 6. Цzdemir N. Almanya ve Berlin’deki Tьrkoloji Araştır- mları Tarihi ve Freie Universitat Berlin-Tьrkoloji Enstitьsь// Milli Folklor. – 2005. - №68. – S. 33-34 7. Pander K. Almanya’da Avrasya Зalışmaları// Yeni Tьrkiye. – 2002. - №43. – S. 39-40 8. Nurlu M. Fransa’da Tьrkзe Цğretimi. –Ankara, 2011. – S. 115-119 жүктеу/скачать 4,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|