Қасым аманжолов

Акакий Церетелиден
Көп іздедім қабырыңды,
Қайғы сыймай жүрекке.
Сүйген жарың зарлай-зарлай сағынды,
Бір тіл қатшы-ау, Сулико.
 
Көрдім гүлді бақшадан,
Шық сорғалап, жас тамған.
Сол бір гүлім сен емес пе ең, жан еркем,
Тіл қатсаңшы-ау, Сулико.
 
Тұр жайқалып қызыл гүл,
Жүр аялап бір бұлбұл.
Мен сұрадым қайғы серпе, күрсіне,
Сенбісің, сәулем, Сулико.
 
Сонда бұлбұл даусынан
Жаңғырықты нулы орман.
«Сүйген сәулем Суликоң мен» дегендей
Сайрады бұлбұл күй көмей.
 
 

195
ПОЭМАЛАР
АБДОЛЛА
(Ақын өлімі туралы аңыз)
 
Майдан етіп дүние төрін,
Темір, болат қақтап отқа,
Жекпе жек кеп өмір, өлім,
Соққыласып жатқан жоқ па?
Арқалап сол майдан жүгін,
Қырғын соғыс ортасында,
Көкірегінің кекті зілін,
Қоса түйіп қорғасынға –
Қанды қырғын қапылыста
Айырылып бар жолдасынан
Жараланған жолбарыстай,
Өрт жанарлы бір жас ұлан
Ырғып бұлттан түсер жайдай.
Өзі оқ боп атылғандай,
Ерегіске жанын тігіп,
Күтті жауын,
Тас бекініп.
Өмір гүлін жаншып, таптап,
Шаштан сүйреп махаббатты,
Жерімізде жындай қаптап,
Найзаға іліп ар ұятты, –
Келе жатты сұм жендеттер!
Жиіркеніп,
Жиырылды жер,
Жауға тамшы татырмастай
Буырқанып тасты өзендер.

196
Ашулы жел ащы даусы,
Тұндырғандай жау құлағын.
Сол аймақтың әрбір тасы
Ұшқандай ед құс боп көкке,
Қанды көбік қара топан
Ортасында бейне шың тас,
Өр кеудесін етіп қалқан,
Сол баяғы жатыр бір жас. 
Қойып Айды қарауылға,
Күн де шомды ұлы ұйқыға.
Қонды орманға қорғасын бұлт
Жат дыбысқа құлағын сап,
Тың тыңдаған адамға ұқсап,
Айнала аймақ тұрды жым-жырт.
Ойшыл орман мүлгіп, қалғып,
Төңіректің сырын аңдып:
Жайлап қана тартып сырнай,
Сыр шертеді ну қарағай.
 
Сонау орман етегінде
Жаланған от сатыр-сұтыр.
Қанды ізін қара түнге
Көме тастап жаулар отыр.
Сол бір оттан ыршып бір шоқ
Түсті ме ер кеудесіне?
Қойылғандай  болды сол от
Динамиттің білтесіне.
Қасақы жау қарсы алдында
Қасақана көрсетіп қыр,
Сенің алтын ошағыңда
Ұрлық отын жағып отыр,
Түскен дұшпан терезеңнен
Қапылыста салып жара,
Қуса сені өз төріңнен,
Көнсең соған,
Не масқара!...
 
Құдірет күші, жер жаһанның
Қанатын бер қыран құстың,

197
Ашуын бер арыстанның,
Жүрегін бер жолбарыстың!
Күллі әлемнің ашу кегі
Орна менің кеудеме кеп!
Жау жолына атам сені,
Бомба бол да жарыл, жүрек!
Бар арманым асқар тауым,
Көтеріл, ел, намыс туы! –
Деп ер ұлан бақты жауын,
Жарқ-жұрқ етіп жан ашуы.
Қанды пышақ – жау күлкісі
Қақ жарғандай түн жүрегін,
Шошып ұшты орман құсы,
Көл күрсініп алды демін.
Ер күрсініп алды демін. 
Қызғыш болып қызғанышы,
Қимай жауға көл арнасын,
Жалын шарпып, дем алысы,
Құшып жерін, сүйіп тасын
Жүрегіндей сол аймақтың
Аласұрды намысты ұлан,
Ащы зары махаббаттың
Естілгендей күйінді жан,
Кеуде кегі жан ашуы
Кетті шығып от өзектен...
Көтерілді жаудың шуы
Түскендей-ақ қаһар көктен.
 
Айнала жау ырсыл қағып,
Айдаһардай көтерді бас.
Кетті ілезде қызып, жанып
Дүниедегі бір ұлы айқас.
Зілзәлә боп жер мен аспан,
Соқты ұйытқып оқ бораны:
Қан кілкіте қара тастан,
Түткіледі кең даланы,
Түсіргендей көктің миын
Зіркілдеді зеңбіректер.
Естігендей дозақ күйін
Көрден ытқып шықты өліктер.

198
Қара толқын орман шашын
Жұлды талдап снарядтар,
Мәңгі мекен көл жағасын
Тастап, суға сүңгіді жар.
Ұмтылды жау ондап, жүздеп,
Тойтарам деп ердің сағын,
Тұтқын етіп аламыз, – деп, –
Айқара ашып от құшағын.
– Ала алмайсың! – деді ер ұлан,
– Алмай қойман! – деді жауы.
Қысты келіп жан жағынан
Темір торлы жау құрсауы.
 
Жеті қабат жер өзегін
Жарып шықты отты селдей.
Бет қаратпай өртеп лебі,
Оқ ораған орай сермей,
Соғып жерге жау жүрегін, –
Бұрсанды кеп батыр ұлан,
Автоматтан түтетіп оқ,
Жау тобына лақтырылған.
Жер мен көктің кәріндей боп.
Қанжарына қарақшының
Қарсы тосып өз кеудесін,
Қорғады жер батыр ұлан,
Жаралы ана жиып есін.
Алмай қойман! – деді дұшпан,
– Ала алмайсың! – деді ер ұлан.
Қайсарлықпен шыққан даңқы
Келе жатты ауыр танк.
– О, құдірет! Құнсыз темір
Кеше ғана жатқан шаңда.
Біткендей-ақ бойына өмір,
Зірк-зірк етіп қан майданда.
Көрдіңдер ме, енді мынау
Сайысады адаммен бұл.
О, зымиян, сұрқия жау!
Қайран өнер, қайран ақыл!

199
Деді де ол жалын шарпып
Жіберді өртеп жау танкісін.
Ол темірден алды тартып,
Адамзаттың өнер күшін.
Ыза боп жау жіберді өрт,
Кідірді ер, оқ таусылып.
Автоматы ең соңғы рет
Алды демін, тынды сұлық...
«Алтын туын бостандықтың
Бір килодай қорғасынға
Күліп тұрып, сатқан сұмға
Мен бе екем  болар тұтқын!»
Серпіп ойын, сілкіп бойын,
Тұрды атып қарады өртке,
Қалды қатып, салды зейін,
Таңғажайып бір суретке:
Қызыл, жасыл киінген өрт
Көрінді оған боп қыз ойнақ,
Толқын торғын, жайнап букет,
Тым сиқырлы билеп, ойнап.
Айтып жұмбақ өлеңдерін
Аңыз болып бір сұлу жар.
Желпіп жалын желектерін,
Келе жатты от сұлулар.
Ашып отқа омырауын,
– Естісін, – деп, – қырсық жауым.
Айтты ол шырқап өрт ішінде
Сүйген әні «Қарғам-ауын»...
Қайсар батыр от киінген
Күш қайратын тіске жиып,
Жаңағы ақшыл ер жүзінен
Жалын тілін тұрды сүйіп.
Шұғыла шалған кешкі бұлттай,
Толқын шашты оттар ойнап,
Өрт топанын кешіп Нұхтай,
Жалғыз өзі тұрды бойлап,

200
Тұрды ұқсап, тұрды кейде
От ұстаған Прометейге.
Алыстағы нажағайдың,
Қара түнгі қанатындай,
Жарқ-жұрқ етті жүзінде айбын,
Атылғандай ішінде жай,
Жан күнінің нұр шапағы
Күлкі ойнады келбетінде,
Сәл шытынап ай қабағы,
Ең соңғы рет келді тілге:
– Жау жанында сен сүйкімді,
Кел бері, өлім, күйіңді шерт!
Менің адал жүрегімді,
Жау алмасын, сен, алшы өрт!
Қош бол енді, туған елім!
«Кетті де, бір қарыздар жан».
Бұл емес ед көксегенім,
Бұл емес ед арман-арман!
Осы-ақ болды, келген қолдан,
Осы-ақ болды ау, әттең шіркін!
Сен бөгелме ұлы жолдан,
Туған халқым, туған жұртым!
Сенің ашу арыстаның
Сілкуші еді жер мен көкті,
Ту сыртынан шығып жанын
Алшы жаудан, алшы кекті,
Жасашы той! Бәлкім сонда
Еске алып бұл бөбегіңді,
Бір азамат өз ортаңда
Оқыр менің өлеңімді.
Қош бол енді, туған елім!
Кеттім, кеттім боп қарыздар.
Жоғал, жауым! Кел бері, өлім!
Қош бол, достар! Достар! Достар!
– О, дүние! – деген дауысы
От ішінде сәл тұншығып.
Өмір ақтық музыкасы
Басталды да қалды тынып.

201
Қағып алып сол бір күйді
Жалғастыра көкте жырлап,
Өрт үстінде көк түтінді
Құстар байғұс жүр шырылдап.
Айтып жұмбақ өлеңдерін
Аңыз болып бір сұлу жар,
Желпіп жалын желектерін
Келе жатты от сұлулар.
Айтты да ол соңғы сөзін,
Аударды бір отты көзін,
Жанарынан шырқ үйіріп,
Жер мен көкті алды жиып,
Сол бір көздің аясына
Кеткендей ед дүние сыйып.
Күй көңілді, жаз бейнелі
Алтын өмір мың құбылып,
Көз алдында жардай күліп,
Қасақана алды тұрып.
Ғашық жандай қайран өмір
Қиналдырмай қалатын ба ең?
Желпуші еді ол жуытпай кір,
Құс жанының қанатымен.
Кейде сағым кейде жалын
Арбады елес көз жанарын,
Көрді бәрін, құшты бәрін:
Туыстарын, жан достарын...
Кенет  осы сұлу сурет
Тұрған жайнап көзді тартып,
Сұп сұрланып, о керемет,
Орны-орнында қалды қатып.
Тұр еді ол үсте жалын
Алтын тудай шалқып, лаулап,
Жалп етті ту, жалт берді өмір,
От төсекке түсті лаулап.
Ұшты құстар шартарапқа
Хабарлауға ер өмірін.
Ұмтылды жау таптамаққа
Ең болмаса қалған күлін.

202
Бұлтын жиып көкірегіне
Күрсінді бір аспан ауыр,
Қос қанатын соғып жерге,
Азаланып жетті дауыл,
«Таптатпан, – деп, – күлін жауға»,
Құшып алып кетті дауыл,
Республика аспанында
Осынау күйді шертті дауыл.

203
 
ЭПИЛОГ
 
Ата қазақ ақ сақалды,
Атыңа мін, ал домбыра,
Жина жырмен ұрпағыңды,
Аш кеудеңді батырыңа.
Жина-жырла, жина-жырла
Мына ұлы батаоқырға...
Алтын тулы ару таңның
Жаралғандай шапағынан,
Жүрегіндей сұлу жардың
От қанатты ақын ұлан,
Жан еді бір жатқан жұмбақ,
Сол бір жұмбақ шешілді енді.
Қайғы отында қайрат шыңдап
Түсір еске есіл ерді
Аты оның еді Абдолла,
Алшы жаттап, балғын бөбек,
Алтын қалам алшы қолға
Ағаңа ұқсап жазшы өлең!
Аш жүзіңді, шашыңды жи,
Жас арулар, шық ортаға,
Ойнашы күй, ойнашы күй,
Жасыңды тый, қарт ата-ана!
Соқсын дауыл даусымыздан
Жырлайықшы қосылып бір!
Көрдің бе, әне, сонау құздан
Күле қарап Абдолла тұр!
Қиыр Шығыс. Госпиталь.
1943. Қиыр Шығыс. 
Госпиталь.

204
СЫРТТАН
(Поэма)
Сұлтан деген баланың 
Болды мойнақ күшігі, 
Мойынында қарғысы, 
Тап-тұйнақтай үйшігі. 
Күндіз кіріп үйшікке 
Ұйқтайды, дем алады; 
Түні бойы көз ілмей, 
Есік алдын бағады. 
Кісі келсе, ит келсе 
Шәуілдеп кеп үреді, 
Өзінен мықты жоқтай-ақ,
Балпаң басып жүреді,
Сұлтан оған «Сырттан» – деп, 
Ат қойыпты қадірлеп,– 
Еркелетіп өсірді, 
Көрген емес жәбірлеп.
***
Күндердің бір күнінде 
Сұлтан бала ержетті; 
Жігіт болды кәдімгі, 
Кең иықты, келбетті. 
Көк жал қасқыр секілді, 
Төбет болды Сырттаны; 
Бас дегенің қауғадай, 
Салбыраңқы ұрттары. 
Маңайдағы иттердің 
Патшасындай басады, 
Ит біткендер Сырттанды 
Есіне алса, сасады. 
Жабылса да он бес ит 
Жеңе алар ма Сырттанды, 
Талайын-ақ жұлқылап, 
Алқымынан сыққан-ды. 
Сұлтан үйде жоқ болса, 
Сағынғандай үретін, 

205
«Келер кезі болды»,– деп, 
Жолын тосып жүретін. 
Көре қалса Сұлтанды 
Арсалаңдап, еркелеп.  
***
Шапшитын кеп мойнына, 
Қыңсылайтын еркелеп...
Кенет бір күн сұм Гитлер 
Шапты бізге қасқырша, 
Елімізге оқ атты, 
Бұғып келіп ұрыша. 
«Қорғаймыз,– деп Отанды!. 
Тастүлектей түйілдік, 
Кекке толы кеудеміз, 
Көк болатты үйірдік. 
Бізбен бірге Сұлтан да
Эшелонға отырды; 
Жүргізем деп дәл қазір 
Паровоз да өкірді. 
Сол мезетте вокзалда 
Көрдік біздер Сырттанды, 
Жерді иіскелеп,
  
 
жүгіріп, 
Жүрді іздеп Сұлтанды.
Көрді Сұлтан Сырттанын, 
Шақырмады, таң қалды 
«Япыр-ай қалай келді екен, 
Қалған еді байлаулы?»
Сұлтан мінген вагонды 
Тапты Сырттан иіскелеп, 
Үріп-үріп жіберді 
Дәл есікке жақын кеп.
Сұлтан итін қимады, 
Тастағысы келмеді, 
Ит ерткендей жай бар ма, 
Командирі көнбеді.
Сонда Сұлтан ақырып, 
Сырттанға «үйге кет»,– деді 
Қорқытса да, ұрса да 
Сырттан тіпті кетпеді.

206
Паровоз ышқынды, 
Вагондарды сүйрелеп. 
Сұлтан итін ойлады: 
«Қайтады ғой үйге»,– деп.
Жиі-жиі дем алып, 
Жер жаңғырта айғайлап, 
Заулады кеп паровоз, 
«Қайдасың»,– деп майдан жақ.
«Сырттан үйге кетті ме?» 
Деген оймен ер Сұлтан 
Есігінен вагонның 
Қарады да, болды аң-таң;
Көз көрімде, алыста – 
Кішкентай боп домалап, 
Келе жатыр Сырттаны 
Эшелонды қуалап.
Келе жатыр Сырттаны, 
Келе жатыр әлі еріп, 
Алыстағы сәуледей 
Бір жарқ етіп, бір сөніп.
Эшелон кеп тоқтады 
Екі-үш сағат жол жүріп, 
Жетті Сырттан алқынып, 
Бір сүрініп, бір үріп. 
Үсті-басы ақ көбік, 
Тілі кеткен салақтап, 
Солқылдап қос өкпесі, 
Есі шығып, алақтап, 
Сұлтан мінген вагонның 
Сұлап түсті алдына, 
Ұлып-ұлып жіберді, 
Ышқына дем алды да. 
«Сырттан!» деген Сұлтанның 
Даусы бір-ақ саңқ етті; 
Қарсы ұмтылып Сырттанның 
Көзінен от жарқ етті.
«Жібермеймін» дегендей, 
Жасы, тері моншақтай. 
Екі аяғын Сұлтанның 
Жатып алды құшақтап. 

207
Жұрттың бәрі аяды, 
Аяп кетті командир, 
Сұлтанға ол келді де, 
Деді: «Мұны алып жүр».
Сұлтан итін көтеріп, 
Алып кірді вагонға, 
Арсалаңдап мәз болып, 
Қуанды-ау бір ит сонда...
* * *
Сұлтан жетті майданға, 
Жетті бірге Сырттаны; 
Тарсыл, гүрсіл бір дүние 
Сырттан мәнін ұқпады. 
Бар білгені, баққаны – 
Иесінен адаспау,– 
Бір айнымас мінезі – 
Сұлтан жауы – оған жау.
«Сырттан, Сырттан, Сырттан» деп, 
Еркелетті солдаттар, 
Бір взводта бір өзі 
Болған соң, не кемдік бар?
Әр солдаттан сый көріп, 
Кетті Сырттан семіріп, 
Асыр салып ойнайды, 
Әлденеге еліріп.
* * *
Сұлтан болды барлаушы, 
Түн жамылып кетеді, 
Автоматын алға ұстап, 
Итін бірге ертеді. 
Талай рет ер Сұлтан 
Аңдып бақты фрицті; 
Серік болды Сырттаны, 
Білдіріп жат иісті. 
Талай рет ер Сұлтан 
Жекпе жекте шайқасты, 
Алқымында фрицтің 
Сырттан тісі айқасты.

208
Күндердің бір күнінде, 
Сұлтан қалды қоршауда, 
Қауіп төнді, «не істемек?» 
Жалғыз өзі көп жауға. 
Қағаз жазып тезбе-тез 
Ит мойнына байлады, 
«Взводқа тез жеткіз»,– деп
Жұмсады итін айлалы; 
Ит болғанмен білетін 
Иесінің ниетін, 
«Жат», десе тыныш жататын, 
«Үр», десе кеп үретін. 
Тек осы жол азырақ 
Түсіне алмай дағдарды, 
Бара түсіп, қайтып кеп, 
Дел-сал болды, сандалды. 
Кім біледі, әлде ол 
Қимай жүр ме иесін, 
Айтар еді, тілі жоқ, 
Ойын қайдан білесің? 
Итіне бір қарады 
Ашуланып ер Сұлтан, 
«Кет» – деп қатты зекіріп, 
Салып қалды тұмсықтан. 
Сонда ғана түсініп, 
Сырттан сызып жөнелді, 
Жер бауырлап, жылысып, 
Кетті асып бір белді. 
Кеп жүгірді тоқтамай, 
Взвод жатқан бекініс, 
Тапты соны оп-оңай. 
Взводтағы жігіттер 
Көре салып Сырттанды, 
Тез түсініп бір гәпті, 
Мойнындағы хатты алды. 
Сапылдатып тілімен 
Екі-үш рет су жалап, 
Бөгелместен ізінше 
Сырттан кетті абалап. 
Бұл кездерде ер Сұлтан 
Арпалысып, арбасып, 
Жауларына жағалай 
Жатыр еді оқ шашып.
Айнала жау андыздап, 
Қалып еді жақындап, 

209
Он шақтысы оққа ұшып, 
Қырық шақтысы жалпылдап, 
Жер бауырлап, еңбектеп, 
Тасбақаша тырбанып, 
Жалғыз ерді жеңе алмай,
Кете жаздап жынданып, 
Нұрсыз шегір көздері 
Қанға толып ышқынып, 
Келіп қалды жақындап, 
Оқ жыландар ысқырып. 
Нақ сол кезде белестен 
Сырттан шықты арсылдап, 
Және сол кезде естілді 
Ат тұяғы тарсылдап. 
Мұны естіп фрицтер 
Үркіп ала жөнелді, 
Мылтықтарын лақтырып. 
Шеше тастап шинельді! 
Келе жатты бір взвод 
Қылыштарын үйіріп, 
Жау басына нажағай 
Атар бұлттай түйіліп, 
Нақ сол кезде ер Сұлтан 
Атып тұрып орнынан, 
Автоматтан боратып, 
Түсті жаудың соңынан. 
Взвод жетті арттағы, 
Жер сілкінтіп, «Уралап!» 
Өте шықты еңсеріп, 
Фрицтерді туралап. 
Офицері немістің 
Жалғыз ғана сол қалды, 
Секірді де бір жардан 
Зым-зия боп жоғалды. 
Көп іздеді жігіттер 
Сезілмеді дәнеңе. 
Арты жар да, алды өзен, 
Қайда кетті ол неме? 
Сырттан жүрді жүгіріп, 
Су жағасын искелеп... 
Бір мезетте секіріп, 
Өршелене үрді кеп. 
Сұлтан сонда «айт?!» деді, 
Сырттан кетті күмп беріп, 
Өзеннің өр толқынын 
Кеудесімен итеріп. 

210
Офицері немістің 
Мекен етіп су түбін, 
Отыр еді, аузына
Тістеп қамыс түтігін... 
Сырттан барып бассалды, 
Зәре-құтын қуырып, 
Су бетіне серейтіп, 
Алып шықты суырып. 
Мұны көріп жігіттер
Күліп тұрды қарқылдап, 
Сырттан жүзіп келеді 
Офицерді алқымдап.
1946

МАЗМҰНЫ
Дүниеге жар ..................................................................3
Күлемін де жылаймын ................................................6
Түн ортасы ауғанда .....................................................7
Бірақ  та... ....................................................................8
Без!!! .............................................................................9
Тоқта, жолдас! ...........................................................10
Ақша ............................................................................11
Нар тәуекел ................................................................14
Қара ағаш ....................................................................14
Су жағасында .............................................................15
Жаз дидарлы жас ана ...............................................16
Денсаулық  жыры ......................................................17
Бесік  жыры ...............................................................18
Жетпіс  пен  жеті .......................................................19
Жанна .........................................................................20
Әпкесі мен бөпесі .......................................................21
Жас дәурен ................................................................22
Қуанышқа, бақытқа ....................................................23
Өлең туралы ...............................................................23
Оңаша ой ....................................................................24
Балбөбек .....................................................................25
Балалық шақ туралы ..................................................26
«Сыйса егер өмір сыры бір жаныңа» ........................27
«Тыңдаңыздар» .........................................................28
«Жасып қайғы ойлама» .............................................29
Өзім туралы ...............................................................30
Елге хат ......................................................................33
Ұлы күтіс ....................................................................37
Үстімде сұр шинелім ..................................................38
Сырласым ...................................................................41
Бүгінгі күннің толғауы ................................................42
1945 жыл ....................................................................44
Достар, қайда жүрсіңдер? ..........................................44
Сен едің мені айырған ...............................................45
Ағайыма .....................................................................45
Еркін ініме ..................................................................47
Ақшалық ....................................................................48
Ақша бұлт ..................................................................49
Жеңіс даусы ...............................................................50

Жылқайдар ................................................................52
Қызғалдақ ..................................................................53
Достар ........................................................................54
Балдақты жігіт ...........................................................56
Жайық ........................................................................57
Мен - табиғат бөбегі ..................................................58
Хан тәңірі ...................................................................59
Бурабай толқындары .................................................60
Көкшетау ....................................................................62
Көктем .......................................................................64
Дауыл .........................................................................65
Талғар ........................................................................66
Атамекен ....................................................................66
Ертіс ...........................................................................67
Сарыарқа ....................................................................67
Сібір ...........................................................................68
Советтік менің өз елім ...............................................69
Байқал .........................................................................71
Құз .............................................................................74
Алматы .......................................................................75
Туған жер ...................................................................76
Сауыншы  жеңгейдің  жыры .....................................77
Академия ...................................................................78
«Бұйра жонын күнге төсеп, жылынып» .....................79
Домбыра .....................................................................80
Долы бұлт ...................................................................81
Баспана .......................................................................82
Жаңа жыл ..................................................................83
«Алтын айна алдында»................................................85
Бетпақдала .................................................................86
«Сәскеде сансыз көкек сұңқылдаған» .......................87
Көктем .......................................................................88
Қарағанды ..................................................................89
Балқаш .......................................................................89
Ақын мен шахтер .......................................................90
Алатау ........................................................................92
«Семья – шағын мемлекет» ................................... 93
«О, тағдыр, мені сауықтыр!» ....................................94
Нұрлы дүние ..............................................................96
Ұшқыш болғым келеді ...............................................97
Әділет айнасы. ...........................................................98
Сабыр етші .................................................................99
Өтеді күндер .............................................................101
«Ішім пысты. Жалықтым» .......................................102
Ескерткіш ..................................................................103
«Гүл жүзді, бұлбұл үнді марпуғажан» ....................103

Кім кінәлі? ................................................................104
«Білесің бе, жан сәулем, сол бір түнді?» ................105
«Сүйдім сені, сандуғаш, қуға теңеп» .......................106
Гүлім .........................................................................107
Ғ...ға ..........................................................................110
Колхоз қызына ..........................................................111
Қарашаш ....................................................................113
Жаз көңіл ..................................................................114
Күн көтерген қарындас .............................................114
Ай астында алтын тау ..............................................115
Қойшыбай қарттың арманы ......................................116
Абай арманы .............................................................118
ЭКСПРОМТ ЖЫРЛАР
Сұңқар жыры ............................................................122
Ақын .........................................................................124
Ақынның  ескерткіші ................................................126
Чернышевскийге .......................................................128
Горький .....................................................................129
Ақын .........................................................................131
Руставели шотаға ......................................................133
Өлді деуге болар ма ................................................135
Жыр жолында асқар тау ..........................................136
Сұлтанмахмұт туралы баллада .................................137
Сәбитке .....................................................................139
Ғабдолға ....................................................................139
Подполковник Әлпинге ............................................141
Ғалиға жауап .............................................................142
Қапанға .....................................................................145
Қалқаманға ...............................................................146
Төлеутайға ................................................................147
Жамбыл ....................................................................148
Ақындар бесжылдығы .............................................150
Низами тойында ......................................................154
Бауыржан .................................................................154
Ілияс омаровқа ..........................................................156
Сырбайға ...................................................................157
Дариға сол қыз .........................................................158
Күндей шалқып күлгенің ..........................................159
Қарындасым Марфуға .............................................160
С...ға .........................................................................164
Фатимаға жазған хаттан ..........................................165
Сайра, сайра, сандуғашым .......................................166
Алма бағында ..........................................................167
Орамал .....................................................................168

Сүйемін мен испанканы ...........................................169
Сонет .........................................................................170
Жылқышы жыры ......................................................171
Түнгі сыр ..................................................................172
Жан сәулем ..............................................................174
Сұлудың сымбаты ....................................................176
Сүйдім дедің ............................................................177
«Домбырамда бір күй бар тартылмаған» .................179
«Сөзімді құп ал, құрбым, күлімсіреп» .....................180
Жаңбырлы кеште, көшеде ........................................181
Айтшы, жаным .........................................................183
Әлде... .......................................................................183
Жауынгер жыры .......................................................184
«Жаным, сәулем, еркешім, қызыл гүлім» ...............185
«Мен сүйем аспандағы алтын күнді» ......................186
Сенің алма бағыңа ....................................................186
Үй ішінің әзілі ..........................................................187
Сақыпжамал .............................................................188
Ақ сәуле ...................................................................189
Азербайжан қызына .................................................190
Балам ауырғанда ......................................................191
Жаз көңіл .................................................................192
Дариғаға хат .............................................................193
Сулико ......................................................................194
ПОЭМАЛАР
Абдолла ....................................................................195
Сырттан ....................................................................204

Қасым  АМАНЖОЛОВ
ТАҢДАМАЛЫ
ШЫҒАРМАЛАРЫ
Редакторы 
Айнұр  АҢСАҒАНҚЫЗЫ 
Қате түзеуші 
Мақпал ҚҰРМАНБЕК 
Беттеуші дизайнер
 Мира АХУНОВА
Техникалық сарапшы 
Арман КОКОМБАЕВ

ИБ № 38
Басуға 13. 10. 2014 ж. қол  қойылды. 
Қалыбы 60 100 
1
/
16
.  Офсеттік басылым.
 Қаріп түрі “Academy.kz”.  Көлемі 15,0 шартты баспа табақ. 
Таралымы 2000 дана. Тапсырыс №38.
«ҚазАқпарат» баспа корпорациясының баспаханасы
ISBN 978-601-03-0272-3