Ауыл шаруашылық малын өсіру және селекция емтихан сұрақтары
Таза тұқымды өcipy қандай малды алу үшін колданылады?
жүктеу/скачать 252,79 Kb.
|
| 98. Таза тұқымды өcipy қандай малды алу үшін колданылады?
Таза тұқымды мал өсіру деп бір тұқымға жататын малды бір-бірімен шағылыстыру арқылы ұрпақ алуды айтады. Таза тұқым өсіру қазіргі уақытта да, келешекте де мал шаруашылығында жетекші рөл атқарады. Себебі тек таза тұқым өсіру әдісі арқылы ғана белгілі бір мал тұқымын сақтап және оны одан әрі жетілдіруге болады. Сонымен қатар кез келген будандастырудың нәтижелілігі, будандастырылып отырған мал тұқымдарының өнімдік құндылықтарына тікелей байланысты. Мал өсірудің бұл әдісі алдымен асыл тұқымды мал шаруашылықтарында, тұқымдық мал алу үшін қолданылады. Себебі бір тұқымның малында өнімнің бағыты мен мөлшері, жалпы биологиялық және нәсілдік қасиеттері жағынан бір бағытта жүргізген сұрыптау, жұп таңдау жұмыстары және тегінің, өскен орталарының бірлігіне байланысты көптеген ұқсастық болады. Таза тұқым өсіру әдісінің бұл ерекшеліктері, асыл тұқымды мал өсіруге бағытталған шаруашылықтардың негізгі міндетіне сай келеді. Ол міндет – өз тұқымына тән, өз бойындағы қасиеттерін ұрпағына тұрақты бере алатын мал өсіру, оларды тұқым малы ретінде басқа шаруашылыққа сату. Таза тұқым өсіру әдісі сапалы, мол өнімді малы бар өндірістік шаруашылықтарда да қолданылады. Мұндай өндірістік шаруашылық асылдандыру жұмысын жолға қою арқылы, асыл тұқымды мал өсіретін шаруашылыққа айналуы мүмкін. Сондай-ақ шаруашылықта өсіретін мал тұқымының артық, басқа тұқым болмаған уақытта да таза тұқым өсіру әдісі қолданылады. Мысалы, қаракөл қойының елтірісінің сапасы жағынан ешқандай қой тұқымы артық болмағандықтан, қаракөл қойын өсіретін барлық өндірістік шаруашылықтарда таза тұқым өсіру қолданылады. Сонымен таза тұқым өсіру әдісі белгілі бір мал тұқымын сақтап, оны одан әрі жетілдіру үшін және таза тұқымды мал санын көбейту үшін қолданылады. Бұл әдістің құндылығы, міне, осында. Таза тұқым өсіру әдісінің табысты болуы мынадай басты шарттарға байланысты: Өнімі шаруашылықтың бағытына, биологиялық қасиеттері жергілікті жер жағдайына, ауа райына сәйкес келетін мал тұқымын таңдай білу; Өнімділік және тұқымдық қасиеттері жағынан мал өсіру де алға қойған мақсатқа сай келетін, малдың ең жақсыларын жүйелі түрде сұрыптап өсіру; Іріктеліп алынған малдан бір-біріне неғұрлым лайықты аталық және аналық жұптар құрастыру, яғни жұп таңдау; Мал тұқымын биологиялық ерекшеліктері мен өнімділік қасиеттерінің толық дамуына қолайлы мал азықтандыру, бағып-күту жағдайын жасау. Таза тұқым өсіру әдісі арқылы алынған малды таза тұқымды деп атайды. Малдың таза қандылығын әдетте зоотехникалық құжаттарға жазылған ата-тегіне, экстерьерінің сәйкестігіне қарап анықтайды. Күмәнданған жағдайда қанның құрамын тексеру арқылы анықтайды. Таза тұқым өсірудің жоғары дәрежелі күрделі түрі, мал тұқымы ішінде өзіндік ерекшеліктері бар топтар – аталық із бен аналық ұялар құру және оларды мал тұқымын жақсарту бағытында тиімді пайдалану. жүктеу/скачать 252,79 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|