Қазақстан республикасындағы кәмелетке толмағандар істері жөніндегі мамандандырылғАН
жүктеу/скачать 4,89 Mb. Pdf көрінісі
|
| 5.3.1. ПСИХОЛОГ
ТАР МЕН ПЕДАГОГ МАМАНДАР КТМАС судьяларымен жүргізілген интернет-сауал- нама шеңберінде олардан КТМАС-тағы тыңдауларға психологтар қаншалықты жиі қатысады деген сұрақ қойылды. Алынған жауаптер төмендегі Кесте 12 – де берілген. Бір жағынан нәтижелерге қарасақ, әр КТМАС-та психологтардың қатысуы әртүрлі. Олардың қатысуы төмендегі әкімшілік құқық бұзушылық жөніндегі істердің тыңдауларында байқалады 143 . Бұл нәтиже сот- та жүргізілген бақылау жұмыстары кезінде жиналған мәліметтерге негізделген; бақылау жүргізілген әкімшілік құқық бұзушылыққа қатысты тыңдалымның 95,5%-ында психологтар 144 . Алайда жауап беруші КТМАС судьялары КТМАС-тағы тыңдауларға психо- логтар қатысқан кезде олардың өте пайдалы рөл атқаратынын айтады. Кесте 13-те көріп отырғанымыздай, жауап беруші судьялардың жартысынан көбі психологтардың тыңдауларға қатысуы не өте пайдалы немесе аса пай- далы деп есептейді. Жекелеген сұхбаттарда берген судьялардың жауаптары осы тұжырымды қайталайды. 142 Біріккен ұлттар ұйымының кәмелетке толмағандарға арналған әділсот бойынша Минималды стандартттары, 29 қараша 1985 ж. Бас Ассамблеяның 40/33 қарары 143 Жауап берушілердің 58%-ы (31-дің 18-і) психологтар сирек не- месе ешқашан қатыспады деді. 144
Өтінеміз, сот тыңдалымдарына жүргізілген бақылаулар өкілдік іріктеу мақсатын басымдық деп таппады, сол үшін бұл мәліметтер таңдалып алынған КТМАС-тар, жылпы Қазақстандағы КТМАС-тар үшін өкілдік емес болуы мүмкін екеніне назар аударыңыз. Мысалы, бір судья айтқандай, олар «судьялар үшін өте қажет – өте маңызды, өйткені шешім қабылдауда көмек береді» 145
. Алайда, кейбір судьялар психологтардың «сылбыр рөлге ие, олар белсенді болулары қажет» 146
ры психологтардың көрсеткен қызметінің сапасын және сот тыңдауларына дайындық деңгейін әрқалай бағалайды 147
. КТМАС істерінің тыңдауларына психологтардың аз қатысуы келесідей фактормен түсіндіріледі. Ішкі мемлекеттік құқыққа сәйкес, олардың КТМАС- тың барлық тыңдауларына қатысуы міндетті емес. Қазақстанның заңнамасында КТМАС-тың барлық әкімшілік құқық бұзушылық істерінде психологтардың көмек көрсетуін міндеттейтін талап жоқ 148 . Нақтырақ айтсақ, психолог пен педагог маманның он төрт жасқа толмаған куәгермен сұхбаттасу кезінде қатысуы та- лап етілген 149
. Қылмыстық істердегі тыңдауларға қатысты ай- тар болсақ, «он алты жасқа толмаған, сондай-ақ осы жасқа толған, бiрақ психикалық дамуын- да мешеулiк белгiлерi бар кәмелетке толмаған күдіктiнiң, айыпталушының қатысуымен iс жүргiзу әрекетiн жүргiзу кезiнде» педагог маманның неме- се психологтың қатысуы мiндеттi» 150 . Алайда кейбір жағдайларда кәмелетке толмаған айыпталушының жасы 16-дан төмен болса да, психолог барлық тыңдауларға әрқашан қатыспаған. Өйткені олар заң бойынша міндетті емес деп ойлаған 151 .
Жекелеген сұхбат, судья, Алматы қ. КТМАС, 10 июля 2014 ж.; же- келеген сұхбатты қараңыз, судья 1, Ақтау қ. КТМАС, 23 қыркүйек 2014 ж.; жекелеген сұхбат, судья 2, Ақтау қ. КТМАС, 23 қыркүйек 2014 ж.
146 Қараңыз, мысалы, жекелеген сұхбат, судья 2 [КТМАС-тың мекен- жайы алынып тасталды] [уақыты белгісіз]. 147
КТМАС-тың кейбір
судьялары психологтардың сот тыңдалымдарына жақсы әзірленгендерін және сапалы қызмет көрсеткенін білдірді (Қараңыз, жекелеген сұхбат, судья 1, Ақтау қ. КТМАС, 23 қыркүйек 2014 ж.); кейбіреулері психологтардың қанағаттандырарлық қызмет көрсеткендерін және сот тыңдауына да қанағаттандырарлық деңгейде дайындалғандарын білдірді (Қараңыз, жекелеген сұхбат, судья 1 [КТМАС-тың мекен- жайы көрсетілмеген], 17 қыркүйек 2014 ж. ); кейбір судьялар психологтардың төменгі деңгейде қызмет көрсеткендерін және сот тыңдауына жақсы дайындалмағандарын айтты (жекеле- ген сұхбат, судья 1, [КТМАС-тың мекен-жайы алынып тасталды] [уақыты белгісіз]). 148 Психологтың әкімшілік құқық бұзушылық бойынша іске қатысу үшін мамандарды тағайындау ережелеріне сәйкес белгіленуі мүмкін екенін аңғару қажет; 2014 ж.Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы кодекс, 756 бап. 149
Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы кодекс, 754 баптың 6 тармағы.
150 2014 ж. Қылмыстық іс жүргізу кодексі, 538 (1) және 542 (4) бапта- ры (немесе бұрынғы Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 488 бабы). Он алты жастан асқан кәмелетке толмағандардың істеріне педа- гог мамандар немесе психологтар тергеуші немесе сот (жағдайға байланысты) немесе қорғаушының/заңды өкілінің өтінішіне қарай қатыса алады (2014 ж. Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 538 (2) бабы). 151 Жекелеген сұхбат, судья 1 [КТМАС-тың мекен-жайы көрсетілмеген], 19 қыркүйек 2014 ж.; судья 2, [КТМАС-тың мекен- жайы көрсетілмеген], 19 қыркүйек 2014 ж., судья 1 [КТМАС-тың мекен-жайы көрсетілмеген], 22 қыркүйек 2014 ж.
Қазақстан Республикасындағы кәмелетке толмағандар істері жөніндегі мамандандырылған ауданаралық соттардың дамуы 37
жүктеу/скачать 4,89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|