Болат мырзалиев

69
ҚАЗА
ҚСТАННЫ
Ң
 ҒЫЛЫМЫ
 МЕН
 Ө
М
ІР
І •
 НАУКА
 И
 ЖИЗНЬ
 КАЗАХСТАНА
 • 
SCIENCE
 AND
 LIFE
 OF
 KA
ZAKHST
AN
оқытудың инновациялық технологияларын енгі-
зу қажеттілігі де өзекті. 
Студенттердің кәсіби құзіреттілігін қалыптас-
тыру бойынша тәрбие жұмысының тиімді нысан-
дары – бұл әр түрлі инновациялық құралдар мен 
оқыту әдістерін қолдану. Жоғары білімнің қазіргі 
даму кезеңіндегі мақсаты – жоғары білікті маман 
және өз саласында кәсіби маман қалыптастыру. 
«Кәсіби»  анықтамасына  заманауи  көзқарас  ар-
найы білім мен дағдыларды ғана емес, сонымен 
бірге қарым-қатынас дағдыларын да анықтайды.
Сондықтан  жоғары  білім  берудің  міндеті 
–  студенттердің,  болашақ  мамандардың  ком-
муникативті  және  басқарушылық  құзіреттілігін 
қалыптастыру.  Білім  беруде  заманауи  комму-
никациялық  технологияларды  қолдану  жоғары 
кәсіби білім берудің осы мақсатын толық жүзеге 
асыруға мүмкіндік береді.
Біздің  зерттеу  жұмыстарын  жүргізген  «Пе-
дагогика»  курсына  арналған  бағдарламалық 
материалды студенттердің өздігінен білім алуда 
болашақ мұғалімдердің бұл әрекетке дайынды-
ғында, атап айтқанда, ғылыми әдебиеттерді оқу-
да,  түсіндіруде  және  пайдалануда  айтарлықтай 
кемшіліктерді  айқындағанын  атап  өткен  жөн. 
Сондықтан,  біздің  экспериментімізде  болашақ 
мұғалімдердің  өзіндік  білімін  басқарудағы  дер-
бес бағыт студенттерді оқу тапсырмасын орын-
дау  үшін  жаңа  ақпаратты  алуға  және  өңдеуге 
дайындау  болды.  Осы  бағыт  аясында  болашақ 
мұғалімдер кеңестер, әңгімелер және негізгі жұ-
мыс әдістерін көрсету арқылы кітапхана қорла-
рын тарта отырып, әдеби көздерді іздеу дағды-
ларын  дамытады;  компьютерлік  зертханаларды 
қолдана  отырып,  Интернет-ресурстармен  жұ-
мыс, компьютерлік технологиялар саласындағы 
маманға уақытылы білікті көмек көрсету арқылы 
жұмыс істеу мүмкіндігі; негізгі білім беру, жалпы-
лау, қорытынды жасау, аннотация, реферат және 
т.б.  байланысты  жалпы  білім  беру  дағдылары 
ұсынылды.
Жүргізілген  жұмысқа  оң  эмоционалды  көз-
қарас  аясында  студенттердің  интенсивті  өзін-
дік  білім  алу  іс-әрекеттерін  жүзеге  асыру  үшін 
жағдайлар жасау пәндегі оқу үлгеріміне айтар-
лықтай әсер етеді және танымдық белсенділікті 
арттыратындығын атап өту керек. Осындай жағ-
дайларды қамтамасыз ету үшін біз әр тақырып 
бойынша  өз  бетінше  орындауға  арналған  кә-
сіптік  оқытудың  теориялық  және  практикалық 
құрамдас  бөліктері  қарастырылған  сыныптан 
тыс  тапсырмалар  жүйесін,  тақырып  бойынша 
хабарламалар  дайындау;  жағдайларды  шешу; 
тақырыптық шағын зерттеулер жүргізу; сабаққа 
көрнекі материалдар дайындау; білім беру тақы-
рыбы бойынша тірек конспектілерін жасау және 
т.б.
Педагогикалық университет студенттері ара-
сында коммуникативті-басқарушылық құзіретті-
ліктерді тиімді қалыптастыру үшін оларға жұпта 
және  топта  жұмыс  істеуге,  ізденіс  сипатындағы 
және ортақ шығармашылық нәтижеге бағыттал-
ған, қарым-қатынас, бәсекелестік және т.б. рөл-
дерінің өзгеруін қамтитын бірлескен тапсырма-
ларды  орындауға  мүмкіндік  беретін  жағдайлар 
жасау маңызды болып табылады.
Білім  алушылардың  коммуникативтіқ  және 
басқарушылық  құзіреттілігін  қалыптастыру  үр-
дісін  ұйымдастырудың  ұсынылған  түрлері  мен 
формаларын ескере отырып, олардың құрамы-
на мұғалімнің кәсіби қызметінің сәттілігін анық-
тайтын  бірнеше  инвариантты  коммуникативті 
әрекеттерді қосу қажет.
Осыған  сәйкес  педагогикалық  университет 
студенттерінің  қалыптасқан  коммуникативтік 
құзіреттілігінің  көрсеткіштерін  қарастыруға  бо-
лады:  қарым-қатынас  пен  өзара  әрекеттестікте 
әртүрлі пікірлерді ескеру және құрметтеу; өз пі-
кірін нақты және негізделген тұжырымдау; сту-
денттерді өз бетінше ізденушілік әрекетке, ынты-
мақтастыққа,  өзара  әрекетке  ынталандыратын 
сұрақтарды  тұжырымдай  білу;  ортақ  мақсатқа 
жету үшін бірлескен қызмет пен іс-әрекетті жос-
парлау кезінде қақтығыстарды шешу мүмкіндігі; 
өзара бақылау мен өзін-өзі бақылауды ұйымдас-
тыруға дайын болу; ынтымақтастық және өзара 
көмек қабілеттілігі.
Бакалавриат  студенттерінің  басқару  құзірет-
тілігінің жеке құрамын анықтау үшін коммуника-
тивті және басқарушылық бейімділіктерді баға-
лау жүргізілді (кесте). Іріктемеге 191 бірінші курс 
студенттері қатысты.
Кесте.  Студенттердің  коммуникативтік  және 
басқарушылық құзіреттіліктері
Қабілеттілік
Төмен деңгей
Орташа деңгей
Жоғары деңгей
Комуникативтік
32
30
38
Басқарушылық
27
25
48
Нәтижелер  көрсеткендей,  студенттердің 
68%-ы  орта  деңгей  деңгейінде  коммуникативті 
қабілеттерге ие. Бұл олардың қарым-қатынасқа 
ұмтылатындығын, әрине, ұжымда өзін-өзі ұстай 
білетін,  бастамашыл,  өз  бетінше  шешім  қабыл-
дағанды   жөн көретінін және көпшіл екенін біл-
діреді.  Әрине,  мұндай  қасиеттер  студенттерге 
университетте  оқуға  тезірек  бейімделуге  және 
мұғалімдік мамандықты игеруге көмектеседі.
Тиісінше, бұл бейімділіктер бірінші курс сту-
денттерінің  35%-ында  жеткілікті  дамымаған, 
бұл  оқуда  және  кейіннен  практикалық  кәсіптік 
қызметті  ұйымдастыруда  қиындықтар  тудыруы 
мүмкін.  Студенттердің  83%-ы  орта  деңгейдегі 

70
ҚАЗА
ҚСТАННЫ
Ң
 ҒЫЛЫМЫ
 МЕН
 Ө
М
ІР
І •
 НАУКА
 И
 ЖИЗНЬ
 КАЗАХСТАНА
 • 
SCIENCE
 AND
 LIFE
 OF
 KA
ZAKHST
AN
басқарушылық  бейімділіктерін  көрсетті.  Яғни, 
студенттердің бұл санаты тәуелсіз шешім қабыл-
дауға,  жоспарлауға  қабілетті  және  білім  беру 
ісіндегі  жоғары  бастаманы  көрсетеді.  Бұл  қабі-
леттер болашақ мұғалімнің басқарушылық құзі-
реттілігінің жеке компонентін көрсетеді.
Студенттердің  27%-ында  басқарушылық  бе-
йімділігі  дамымаған,  бұл  студенттердің  басқа-
руымен және педагогикалық коммуникациямен 
тікелей  байланысты  оқытушылық  мамандықты 
дамытуда айтарлықтай қиындықтарға әкеледі.
Жоғарыда  айтылғандарды  қорытындылай 
келе,  менеджментті  кәсіби  құзіреттілік  ретінде 
болашақ мұғалімдер білім беру процесін жетіл-
дірудің көзі ретінде және студенттер мен тұтас-
тай мұғалімнің жеке басын дамыту тетігі ретінде 
қабылдамайтынын атап өтуге болады.
Оқу  құзіреттілігі  арнайы  ұйымдастырылған 
оқу үрдісінде өтетіндіктен, болашақ мұғалімдер-
дің коммуникативтік-басқарушылық құзіреттілі-
гін  қалыптастыру  үшін  рөлдердің  динамикасы-
мен бірлескен әрекеттерді ұйымдастырған жөн. 
Бұл  білім  беру  үрдісіің  әрбір  қатысушысына  өз 
көзқарасын білдіруге, қарым-қатынас бойынша 
серіктестерді тыңдауға және тыңдатуға, өз пікі-
ріне шыдамды болуға, іс-әрекеттерді үйлестіру-
ге  және  жалпы  нәтижемен  өзара  әрекеттесуге 
мүмкіндік береді.

жүктеу/скачать 14,41 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: