Цитоплазма мен сыртқы ортада К+, Na+ иондарын белгілі бір арақатынаста ұстау
Лизосома-жасушаішілікасқорытуқызыметінатқаратынорганелла.Лизосомадабелоктар, липидтер, көмірсулардың ыдырауына қатысатынарнайы гидролаза-
жүктеу/скачать 2,84 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Пероксисомалар
| Лизосома-жасушаішілікасқорытуқызыметінатқаратынорганелла.Лизосомадабелоктар, липидтер, көмірсулардың ыдырауына қатысатынарнайы гидролаза-ферменттердіңүлкенсанынантұрады.ЛизосомаГольджикешеніненбөлінгенкөпіршіктердентүзіледі.Гольджи кешенінде,алдын ала бұдырэндоплазмалықтордагидролитикалық ферменттер синтезделеді. Эндоцитозды көпіршіктермен біріге отырып,лизосомдар қорытувакуолін түзеді (екіншілік лизосома) бұндамономерлерге дейінгімөлшердегіорганикалықзаттардыңыдырауыжүреді.Қорыту көпіршіктері мембранаарқылыжасуша цитоплазмасына түседі. Нейтрофил қан жасушаларында бактериялардыңзалалсыздандырылуыдәл осылай жүреді.Екіншілік лизосомаларда мүлдемферменттерболмайды.Ондагидролизденбейтінматериалжасушашегіненшығады,неболмасацитоплазмадажиналады.Лизосомаларжасушаматериалдарыныңбұзылысынадақатысады.Мысалы, функциональдық белсенділігін жұмсаған қордағы қоректік заттар,макромолекулалар,бүтінорганеллалар.Патологиялық өзгерістердежасушане оныңқұрылысындализосомаларбұзылуымүмкін:ферменттерцитоплазмағашығады,жасушаныңөзінқорытуыжүреді–автолизпайдаболады.Лизосомагидролазасыменбайланыстыгенетикалықаурулардыңкөптегентүрібар.Мысалы,мукополи-сахаридоздардыңжиналуыдепалталатынауруларлизосомаферментініңжеткіліксіздігіменбайланысты,бұлферментмукополисахаридтертобынажататындерматансульфатпенгепарансульфаттыңбұзылуынақатысады.Толықбұзылмағанмукополисахаридтертіндергежиналып,зәрменбөлінеді.Барлықмукополисахаридтер жойылмайды,олар жасушаларға жиналады, сонымен біргежасушааралық кеңістікке жиналады. Бұл аурулар үдемелі деградацияны шақырып, 10 жасқа дейінөлімгеәкеледі.
Пероксисомалар – мембранамен қапталған органелла. Эукариоттық жасушалардатабылған.Олароттегі қолдану орындарына қызмет етеді, бұл жағынан митохондрияғаұқсас. Оларда көптеген мөлшерде оксидазалар болады,сонымен біргесутегі пероксидінсу мен оттегіге қарай ыдырататынкаталаза ферменттері бар.Бұлтотығу реакциясыныңтүрі бауыр мен бүйрек үшін маңызды, себебі мұнда көптеген залалсыздандыру реакциясыжүреді.Пероксисомақызметініңбұзылуыменбайланыстыкейбіртұқымқуалайтынауруларбар.Мысалы,Цельвегерсиндромыкөптегенферменттердіңжеткіліксіздігіменбайланысты.Бұлаурудың3тобынажыратады.1-ншітоптағыларкөбінесебалажасындаөледі. Ядробұлэукариоттықжасушалардыңгенетикалықақпараттантұратыннегізгіқұрылымдықбөлігі. Ядро деген сөздіалғаш рет 1833 жылыБраун енгізген. Жасушалықядро ядролық қабықтан тұрады, ол оны цитоплазмадан бөліп тұрады. хроматин, ядрошық,және синтетикалық белсенділіктегі басқа да өнімдерден, ядролық белокты матрикс ламинмен кариоплазмадан тұрады. Жасуша түрлерінің формаларыәртүрлі формада болуымүмкін.(дөңгелек,доғалт.с.с.). Ядролықматериал-хроматин,ДНҚ-дан,гистондаржәнеәртүрліядробелоктарынантұрады.Олармынадайүрдістергеқатысады:ДНҚүшінұстаптұратынкешендіқалыптастыру,ДНҚарнайытізбектілігіменбайланыстыру,ДНҚтасымалдануына,репликациясына қатысу;Ядро ішіндеядрошық деп аталатын құрылым бар.ОндаДНҚжіпшелерінен тұратын хромосомалар мен рРНҚ гендерінің көптеген шоғыры орналасқанжәнеолядрошықұйымдастырушысыболыптабылады.ЯдрошықтардарРНҚтасымалдануыжүреді.РНК-полимеразаIжәнерРНКорамырибонуклеопротеидтікешендерге бірігеді, одан ары қарай екі басты рибосома суббірліктері болады. (40S және60Sсубъбірліктер).Ядрошық мөлшері жасушадағы белок өнімінің белсенділігін көрсетеді.Ядрошық мембранамен қоршалмаған.Бұл рибосома бөлшектерініңжиналуы, жиналуүрдісінәтижесіндетүзіледі. жүктеу/скачать 2,84 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|