Кептіру және вакуум. Құрғату – ылғалдың булануы, оның мөлшерінің субстратта
ғана емес, сондай-ақ микробтық жасушада да азаюы нәтижесінде пайда болады.
Ылғалдың кемуіне байланысты тіршілік процестері баяулап, жасуша анабиотикалық
жағдайға көшеді. Құрғақ өнімдерді сақтау осы қағидаға негізделген. Микробтық
жасушада тіршілік процестері баяулағанымен, толығымен тоқтамайды. Осындай күйде,
әсіресе вакуумда олар бірнеше ондаған жылдар бойы сақталынады. Кейбір патогенді
стрептококтар анабиотикалық жағдайда 25 жыл, туберкулез қоздырғышы – 17 жыл,
дифтерия қоздырғышы – 5 жыл өздерінің өміршеңдігін жоймаған. Тірі микроорганизмдер
1800 жыл қозғаусыз жатқан римдік табыттардан, египеттік мумиялардан және басқа да
жерлерден табылған.
Төменгі температурада терең вакуумда кептіру (сублимация тәсілі) тірі
вакциналарды (туберкулез, бруцеллез, тұмауға қарсы), витаминдерді, ферменттерді және
басқада биологиялық препараттарды дайындау үшін пайдаланылады. А.А. Имшенецкий
және С.В. Лысенконың (1970) мәлімдеулеріне сәйкес, дөңгелек пішінді бактериялар
таяқша тәріздестерге қарағанда терең вакуумға төзімдірек болады. Үш тәулік бойы терең
вакуумда болған дөңгелек пішінді Sarcina flava, Micrococcus luteus және Micrococcus
curantiacus жасушаларының 50%-дан астамы тіршілігін сақтаса, дәл осындай жағдайда
таяқша тәріздес Pseudomonas aeruginosa, Pseudomonas fluorescens, Esherichia coli
толығымен дерлік жойылған.
Микробтар құрғақ топырақта ұзақ уақыт сақталынады. 300 жыл бойы сақталынған
өсімдіктердің тамырлары бар топырақты зерттегенде, олардың құрамынан тірі микробтар
табылған. Құрғатылған күйде 100 жылдан 200 жылға дейін сақталған топырақтан Bac.
subtilis және басқада бациллалар бөлініп алынған. Әр 100 жылда топырақтағы
микробтардың 10%-ының жойылатындығы дәлелденгенін ескерсек, онда құрғақ топырақ
1000 жылда ғана толық микробсыздануы мүмкін. Демек, микрорганизмдер құрғатылған
күйде ұзақ уақыт сақталына алады.
Достарыңызбен бөлісу: |