Дәріс микробиология ғылымының тарихы және даму кезеңдері

айналдырып,  кейін  оны  жасушаның  құрамдас  бөліктерін  синтездеу  үшін  пайдаланатын 

жасыл  және  қара  қошқыл  (қан  қызыл)  бактерияларға  қажет.  Басқа  микроорганизмдерге 

жарық  қуаты  зиянды  әсер  етіп,  оларды  жояды.  Жарықтың  бактерицидтігі  толқын 

ұзындығына байланысты болады: ол неғұрлым қысқа болса, оның қуаты да соғұрлым көп 

боп келеді. Тікелей түскен күн сәулесінің әсерінен көптеген микробтар, әсіресе патогенді 

түрлер  (туберкулез  қоздырғышы  –  3-5  сағатта,  аусыл  вирусы  –  1  сағатта) 

залалсыздандырылады.  Күн  сәулесі  мол  жерде,  микробтарда  аз  болады.  Сәулелендіру 

фотохимиялық тотықтыру процесін күшейтеді, оның микробтарға әсері оттегі немесе оңай 

тотығатын заттар бар жерде артады.  

Микробтардың  жарыққа  сезімталдығы  әртүрлі.  Толқын  ұзындығы  234  нм  болатын 

сәуле ішек таяқшасының, 265 нм – Staphilococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa, 281 нм - 

микробтар  (ашық  сары  -  Sarcina  lutea,  қара  меланин  -  Aspergillus  niger)  жарық  әсеріне 

төзімдірек болып келеді. 

Иондаушы  радиацияға  логарифмдік  өсу  фазасындағы  бөлінуші  жасушалар  өте 

сезімтал.  Жасушаларды  ұзын  толқынды  сәулелермен  алдын  ала  өңдеу  олардың 

радиорезистенттілігін (сәулелендіруге төзімділігін) арттырады. Осылайша, жасулалардың 

ультракүлгін сәулеге сезімталдығы факторлар кешенімен анықталынады.