Мемлекеттік бюджеттің төлемдері

• 
  ассигнованиялар - кәсіпорындар мен мекемелерге міндеттерін атқаруға берілген ақша қаражаттары,
  
• 
  субсидиялар – мемлекеттің ақшалай көмегінің бір түрі,
  
• 
  сувенция – мемлекеттің белгілі бір мақсаттың орындалуына бағытталған ақша қаражаты,
  
• 
  дотоция – зиянды шығындарды жабуға арналған төлемдер.
  

• 
  Трансформациялық шығындар – тауар мен қызметтерге, яғни мемлекеттің қаржы шығыны басқа игіліктерге айналады. Оларға мемлекеттік инвестициялар, бюджеттік жалақы, мемлекеттің тауар мен қызметтерді сатып алуы жатады.
  

• 
  Трансферттік шығындар – қайтарылмайтын, яғни тікелей мақсатқа жұмсалатын субсидиялар, үй шаруашылығына көмек ақшалар, әлеуметтік қорғау шығындары.
  

Бюджеттің кірістері мен шығындары тепе-тең болғаны жөн, дегенмен көп жағдайда шығындар көлемі бюджетке түсетін кірістерден асып кетеді. Осы жағдайда бюджеттік тапшылық пайда болады. Бюджеттік тапшылықтың себептері көп:

• 
  қоғамдық өндірістің құлдырауы;
  
• 
  ақша эмиссиясы;
  
• 
  мемлекеттің экономикалық және әлеуметтік қызметтерінің өсуі;
  
• 
  тиімсіз әлеуметтік бағдарламаларды қабылдау;
  
• 
  әскери шығындарының өсуі;
  
• 
  шаруашылық конъюнктурасын өзгеруі;
  
• 
  көленкелі экономиканың дамуы.
  

• 
  мемлекеттік несие;
  
• 
  салық салу жүйесін қатайтады;
  
• 
  мемлекетті басқару шығындарын қысқартады.